MyStigma

1. Αρχική
2. Πολιτική
3. Υγεία
4. Πολιτισμός
5. Πόλη
6. About
7. Επικοινωνία

Μιας και η συζήτηση έχει περιστραφεί τον τελευταίο καιρό γύρω από τον πολιτισμό, έλαβα σήμερα από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Στρατηγικού Σχεδιασμού (ΕΟΣΣ) ένα email που με πληροφορεί για μια ευρωπαϊκή συνδιάσκεψη που θα λάβει χώρα στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας 30, 31 Μαρτίου και 1η Απριλίου 2007, με θέμα

Ξεφυλλίζοντας το πρόγραμμα αντιλήφθηκα πως πρόκειται για μια σπουδαία συνδιάσκεψη, που θα ήταν εγκληματικό να μην παρακολουθηθεί από όσο το δυνατόν περισσότερα μέλη του δημοτικού συμβουλίου. Εγκατέλειψα την αρχική σκέψη να αναρτήσω εδώ το πρόγραμμα γιατί αριθμεί πολλές σελίδες, αλλά μπορείτε να το βρείτε στην ιστοσελίδα του ΕΟΣΣ, στη διεύθυνση αυτή. Πραγματικά αξίζει τον κόπο να το διαβάσει κανείς. Περισσότερο δε τις Ειδικές Θεματικές Συνεδρίες. Κι αν το ΔΣ του Πνευματικού Κέντρου του δήμου μας στελεχώθηκε κατά τρόπο που προκαλεί εύλογα μειδιάματα, η μόνη πλέον λύση είναι να βομβαρδίζεται καθημερινά με αξιόλογες προτάσεις και να του προσφερθεί κάθε χείρα βοηθείας από τους δημοτικούς συμβούλους, μήπως και αντιληφθεί τις ευθύνες που έχει. Δεν κρατάμε βέβαια μεγάλο καλάθι, αλλά και δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι διαφορετικό.

Το Σάββατο 24 Μαρτίου θα γίνει στην Τρίπολη μια συνάντηση δημοτικών συνδυασμών από την Πελοπόννησο με θέμα τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων. Το πρόβλημα είναι γνωστό και σοβαρό. Προτάσεις έχουν ήδη κατατεθεί τόσο από τη δική μας Κίνηση Πολιτών όσο και από τρείς δημοτικές κινήσεις της Αρκαδίας. Πιθανόν να ακολουθήσουν και άλλες. Όλες πρακτικά ευθυγραμμίζονται με το κείμενο “ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΜΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ, ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΜΙΑ ΝΕΑ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΓΙΑ ΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ ΜΑΣ” της οικολογικής εταιρείας ανακύκλωσης και βασίζονται στη θετική εμπειρία κυρίως του δήμου Ελευσίνας.
Νομίζω πως η προσπάθεια είναι σοβαρή. Πιστεύω επίσης πως επειδή το πρόβλημα είναι πολύ μεγάλο, η δημοτική αρχή δεν έχει την πολυτέλεια να αγνοεί καμία φωνή, καμία πρόταση, καμία χείρα βοήθειας από όπου κι αν προέρχεται. Η παρουσία εκπροσώπου της πλειοψηφίας στη συνάντηση, είναι κατά τη γνώμη μου επιβεβλημένη.

Θα ήθελα να απευθύνω δημόσια ένα ερώτημα προς την Κίνηση Πολιτών:
Είναι η Κίνηση εις γνώσιν της πρωτοβουλίας του συνδυασμού “Πρωτοβουλία για τη Θεσσαλονίκη” του οποίου ηγήθηκε στις τελευταίες εκλογές ο Γιάννης Μπουτάρης, και η οποία αποσκοπεί στη δικτύωση και συνεργασία των ανεξάρτητων δημοτικών κινήσεων ανά την Ελλάδα; Έλαβε η Κίνηση την επιστολή-πρόσκληση για συμμετοχή που απέστειλε ο Γ. Μπουτάρης σε όλους τους ανεξάρτητους δημοτικούς συνδυασμούς και την οποία μπορεί να διαβάσει όποιος επιθυμεί, παρακάτω;
Αν ναι, ποια είναι η θέση της Κίνησης;

ΔHMOTIKH KINHΣH «ΠPΩTOBOYΛIA ΓIA TH ΘEΣΣAΛONIKH»

Aγαπητοί φίλοι/φίλες,

Με την επιστολή μας αυτή θέλουμε να δώσουμε συνέχεια στο εγχείρημα για δικτύωση/συνεργασία των ανεξάρτητων δημοτικών κινήσεων σε πανελλαδικό επίπεδο. H ιδέα γι’ αυτό το εγχείρημα προέκυψε ως κοινός προβληματισμός από τις κοινωνικές διεργασίες και τα αποτελέσματα προηγούμενων αλλά ιδιαίτερα των τελευταίων αυτοδιοικητικών εκλογών, που έδειξαν ότι:

Α) Ένα ολοένα αυξανόμενο ποσοστό πολιτών παρουσιάζει την τάση να αποδεσμεύεται από την κηδεμονία κομματικά «χρισμένων» σχημάτων.

B) Πολλά ανεξάρτητα αυτοδιοικητικά σχήματα γνώρισαν αυξημένη κοινωνική αποδοχή και σημείωσαν αξιόλογη εκλογική επιτυχία.

Γ) Ένας μεγάλος αριθμός ενεργών πολιτών που ενθάρρυναν, στελέχωσαν και στήριξαν αυτά τα σχήματα έχει τη βούληση να συνεχίσει αυτό το εγχείρημα, που φαίνεται να έχει μέλλον και προοπτική, καθώς αντιμετωπίζεται θετικά από τις τοπικές κοινωνίες, στις οποίες άλλωστε και απευθύνεται.

Mε βάση τα παραπάνω καταθέτουμε κάποιες πρώτες σκέψεις κυρίως για θέματα οργάνωσης και συνεργασίας.

1) Στο επίπεδο των αρχών: Aφετηριακές αρχές προτείνουμε να είναι α) η ανάδειξη της τοπικότητας ως διαφορετικότητας και ιδιαιτερότητας αλλά και το υπερτοπικό ως ελεύθερη και πολύχρωμη σύνθεση των επιμέρους τοπικοτήτων, β) η κατοχύρωση της ανεξαρτησίας απέναντι στο κράτος, τις κυβερνήσεις και τα κόμματα (αλλά και η συνεργασία μαζί τους από θέσεις αυτονομίας), γ) η ενίσχυση της κοινωνίας των ενεργών πολιτών.

2) Στο επίπεδο της οργάνωσης και της συνεργασίας: Eίναι ανάγκη να ανιχνευτούν εκείνα τα οργανωτικά σχήματα που θα εξασφαλίζουν δημοκρατία, διαφάνεια, ευελιξία και αποτελεσματικότητα.

Φαίνεται πως στις μέρες μας το σχήμα της δικτυακής οργάνωσης και συνεργασίας είναι το πιο πρόσφορο για να εξυπηρετήσει τα παραπάνω.

Tι εξασφαλίζει η δικτυακή οργάνωση-συνεργασία:

Σε αντίθεση με το ιεραρχικό, πυραμιδοειδές και συγκεντρωτικό σχήμα της κεντρικής (κρατικής και κομματικής) διοίκησης, το δίκτυο προωθεί:

* Tην ισοτιμία, τη διαφάνεια, τη δημοκρατία, τη συμμετοχή και τη λήψη συναινετικών αποφάσεων στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο.
* Tη διαρκή ροή πληροφοριών/ιδεών/απόψεων.
* Tη δυνατότητα συνεργασιών/κοινών δράσεων σε τοπικό, πανελλαδικό αλλά και ευρύτερο επίπεδο.
* Tην αλληλογνωριμία και την επικοινωνία.
* Tην ενδυνάμωση της φωνής της ανεξάρτητης και ακηδεμόνευτης τοπικής αυτοδιοίκησης που γίνεται έτσι ισχυρός παίκτης στα αυτοδιοικητικά πράγματα της χώρας και υπολογίσιμος συνομιλητής σε εθνικό επίπεδο και –μελλοντικά- σε υπερεθνικούς σχηματισμούς (EE).
* Tη διαπαιδαγώγηση του δημότη-πολίτη σε μια κουλτούρα ισότιμης, υπεύθυνης συμμετοχής και δράσης, που ενισχύει την πρωτοβουλία και τη συλλογικότητα και ενδυναμώνει την (ισχνή στην Eλλάδα) κοινωνία των υπεύθυνων και ανεξάρτητων πολιτών.

Για τη συνέχεια προτείνουμε την πύκνωση των επαφών μας προκειμένου α) να συνδιαμορφώσουμε ένα κοινό πλαίσιο αρχών, οργάνωσης και δράσης, β) να ξεκινήσουμε μια καμπάνια ενημέρωσης για τα σχέδιά μας και γ) να προχωρήσουμε το συντομότερο σε μια πανελλαδική συνάντηση ανεξάρτητων σχημάτων.

YΓ.: Παρακαλώ στείλτε την απάντησή σας το ταχύτερο δυνατό (και συγγνώμη για την καθυστέρηση).

Mε εκτίμηση

Γιάννης Mπουτάρης

Ένας αναγνώστης του ιστολογίου, σχολιάζοντας προηγούμενο άρθρο έθεσε το θέμα του πολιτισμού και ζήτησε προτάσεις επ’ αυτού. Βέβαια, μέσα από τα άρθρα αυτού του ιστολογίου έχουν κατατεθεί ήδη αρκετές και ιδιαίτερα σημαντικές προτάσεις. Αλλά η προτροπή με έκανε να ασχοληθώ ιδιαίτερα με το θέμα και έτσι θα καταθέσω σήμερα άλλη μία πρόταση, ελπίζω σημαντική.
Προτείνω την καθιέρωση του θεσμού ενός καλλιτεχνικού φεστιβάλ κάθε 2 ή 3 χρόνια. Αλλά όχι με συναυλίες, λαϊκούρες και τα συναφή, όχι ‘άρτον και θεάματα’, αλλά αληθινή, πρωτότυπη, ποιοτική καλλιτεχνική δημιουργία, επί συγκεκριμένων θεματικών ενοτήτων. Πχ αρχαία και νεότερη ναυπηγική τέχνη – η κορινθιακή τριήρης. Ή, αρχαία κορινθιακή ποίηση και σύγχρονη ποιητική δημιουργία. Ή, η οικολογική διάσταση της αρχαίας κορινθιακής κεραμικής τέχνης – τα μελανόμορφα αγγεία.
Ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους διανοητές, ο Jürgen Habermas, περιγράφει στο βιβλίο του με τίτλο ‘Η Δομική Μεταμόρφωση της Δημόσιας Σφαίρας’ (The Structural Transformation of the Public Sphere, 1989) το πώς μέσα από τα καφενεία του 17ου αιώνα ξεπήδησε, εν μέσω δημόσιων συζητήσεων και διαμαχών, ο μοντέρνος, δημοκρατικός δημόσιος χώρος και κατ’ επέκτασιν η σύγχρονη μορφή της δημοκρατίας. Αλλά είναι σημαντικό να υπομνήσουμε ότι οι πρώτες δημόσιες αντιπαραθέσεις που περιγράφει ο Habermas, είχαν καλλιτεχνικό και φιλολογικό αντικείμενο και όχι πολιτικό. Έτσι, η γέννηση της σύγχρονης δημοκρατίας, δεν ξεκίνησε ως προσπάθεια περιγραφής των δικαιωμάτων του ανθρώπου απέναντι στην εξουσία, αλλά ως προσπάθεια ανάλυσης καλλιτεχνικών αξιών, οι οποίες εμπεριείχαν και οδηγούσαν έτσι στα δικαιώματα του ανθρώπου. Παρόμοια αντιστοιχία υφίσταται και στην αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία και ερμηνεύει την χωρική και χρονική ταύτιση του απόγειου της τέχνης και των γραμμάτων με τη διαμόρφωση του δημοκρατικού πολιτεύματος. Είναι οι τέχνες λοιπόν που οδηγούν αρχικά στη δημοκρατία και όχι το αντίθετο.
Ιδού λοιπόν πεδίον δόξης λαμπρόν για όσους πραγματεύονται τα του πολιτισμού στο δήμο μας. Τι θα λέγατε να είχαμε κάθε τρία χρόνια ένα φεστιβάλ αφιερωμένο σε μιά θεματική ενότητα; Να καλούσαμε διάσημους έλληνες και ξένους διανοητές και καλλιτέχνες, να οργανώναμε δημόσιες διαλογικές αντιπαραθέσεις, κύκλους καλλιτεχνικής δημιουργίας σε υπαίθριους χώρους, συνεδρίες διαβουλευτικής δημοκρατίας, διαγωνισμούς έργων τέχνης κοκ;
Έτσι όμως κινδυνεύουμε να αντιληφθούμε τελικά ότι ο χώρος που ζούμε δεν είναι απλά μιά γεωλογική διαμόρφωση με την οποία εξοικειωθήκαμε αφού ζούμε εδώ, αλλά ένα πλέγμα αξιών, ένα κοινό ηθικό ιδεώδες που μπορεί να φέρνει κάποτε αντιμέτωπους πρόσωπο με πρόσωπο τον σύγχρονο κορίνθιο πολίτη και τον κεραμοποιό της αρχαιότητας. Θυμίζει έντονα την πάλη του Σεφέρη να ‘συναντήσει’ το βασιλιά της κοντινής μας, Ασίνης:

«Ασπιδοφόρος ο ήλιος ανέβαινε πολεμώντας
κι από το βάθος της σπηλιάς μιά νυχτερίδα τρομαγμένη
χτύπησε πάνω στο φώς σάν τη σαΐτα πάνω στο σκουτάρι:
“Ασίνην τε Ασίνην τε…”. Νά’ ταν ο βασιλιάς της Ασίνης
που τον γυρεύουμε τόσο προσεχτικά σε τούτη την ακρόπολη
αγγίζοντας κάποτε με τα δάκτυλά μας την αφή του πάνω στις πέτρες.»

Πρόκειται για ένα ιδεώδες που ενώνει όλους τους ανώνυμους ΠΟΛΙΤΕΣ αυτού του τόπου, αδιάφορα από χρόνο και μας προσφέρει σαν διαμαντικό, έναν νέο τρόπο αντίληψης της ζωής, και άρα ένα νέο τρόπο ζωής.
Επικίνδυνα πράγματα…

Τις τελευταίες ημέρες έπεσα θύμα μιας από τις αναπόφευκτες σχεδόν ιώσεις. Ξέμεινα από δυνάμεις, ξέμεινα και από διάθεση. Όταν μετά από μέρες επισκέφτηκα και πάλι το blog ετούτο, είδα πως κι αυτό είχε την ίδια μοίρα. Κάποιος ιός είχε χτυπήσει το μετρητή του (sitemeter), που μένει εδώ και 5 ημέρες κολλημένος στο 5.696. Λες και κανείς δεν το επισκέφθηκε αυτές τις ημέρες. Βέβαια, το εναλλακτικό watchdog, το google analytics, μένει σε φόρμα και δείχνει ότι η επισκεψιμότητα κυμαίνεται στα συνήθη, τον τελευταίο καιρό, επίπεδα των 30-35 ‘μοναδικών’ επισκέψεων ημερησίως. Το sitemeter υπόσχεται ότι όλα θα επανέλθουν σωστά σε λίγες ημέρες. Για να δούμε. Αλλά όπως κι αν έχει, αυτά είναι δευτερεύοντα. Με τη μόνιμη ίωση που έχει χτυπήσει την κοινωνία μας και κρατά τον πολίτη αμέτοχο και παθητικό θεατή να δούμε τι θα κάνουμε. Βέβαια γίνονται κάποια βήματα. Μικρά, αβέβαια, αδέξια, σαν του μωρού που πρωτοστέκεται όρθιο. Ένα ίσον κανένα. Αλλά είναι καιρός που δεν είναι μόνο ένα. Τουλάχιστον στον τομέα των αυτοδιοικητικών blogs, όπως αυτό εδώ. Ξεπετάγονται συνέχεια νέες προσπάθειες σε διάφορα μέρη της χώρας. Είτε στα πλαίσια κάποιου δημοτικού συνδυασμού είτε όχι, οι άνθρωποι με τις πληγωμένες για τον τόπο τους καρδιές, διεκδικούν βήμα, αρθρώνουν πολιτικό λόγο, ψηλώνουν τους πύχεις των προσδοκιών, διαμορφώνουν τις συνθήκες μιας νέας μορφής, ‘ψηφιακής’, δημοκρατίας, διαχέουν νέες απαιτήσεις για κοινωνικό έλεγχο και κάνουν τη ζωή δύσκολη στους δήθεν επαγγελματίες και επαΐοντες που όλοι γνωρίζαμε από καιρό τα κίνητρά τους, αλλά η ίωση μας είχε παραλύσει.
Σήμερα ανακάλυψα το ιστολόγιο “Πολίτες για την Αλλαγή” από την Ξάνθη. Να ευχηθώ από αυτή τη θέση στους πολίτες της Ξάνθης, κάθε επιτυχία στην προσπάθειά τους. Σημαντικό που χρήζει υπόμνησης είναι ότι φιλοξενούν σε video τις συνεδριάσεις του δημοτικού συμβουλίου, καθώς και ενδιαφέρουσες ραδιοφωνικές εκπομπές. Είναι πολύ σημαντική η δυνατότητα των πολιτών να παρακολουθούν όποτε αυτοί θέλουν και μπορούν μια συνεδρίαση ή να ακούν μια ραδιοφωνική εκπομπή, να τη συνιστούν μετά σε φίλους, να την ξανακούν κοκ. Παρά το ότι οι αντοχές μου (άσχετα από την ίωση) δεν είναι ανεξάντλητες, θα προσπαθήσω να διερευνήσω τη δυνατότητα να κάνω κι εγώ το ίδιο στο ιστολόγιο αυτό.
Λίγο καιρό πριν, μέσω ενός άρθρου στο diablogXpress είχα πληροφορηθεί για τις δράσεις πολιτών στη Σαμοθράκη, μιάς ακόμα πρωτοβουλίας πολιτών έξω από τους κομματικούς ορίζοντες και τις συμπλεγματικές μιζέριες κάποιων -κυρίως αριστερών- γκρουπούσκουλων. Επίσης πριν λίγο καιρό, είχα αναδημοσιεύσει το άρθρο ενός δημοτικού συμβούλου του Ναυπλίου, που ανήκει στο συνδυασμό ‘Ναύπλιο, η άλλη πρόταση‘ που διατηρεί ενδιαφέροντα ιστοτόπο.
Η λογική της πολιτικής των πολιτών (grassroots) και ο κοινωνικός ακτιβισμός με καταλύτη το διαδίκτυο (netroots), είναι κάτι νέο και πρωτοπόρο για τις προηγμένες χώρες, πόσο μάλλον για την Ελλάδα. Αλλά είναι το μέλλον. Γι αυτό είμαι πεπεισμένος, κι αυτό μου δίνει δύναμη να συνεχίζω (παρά τις ιώσεις). Όποιος επιθυμεί, ας ρίξει μια ματιά στο διαδίκτυο γι αυτές τις δύο έννοιες, αξίζει τον κόπο!

Διάβασα σήμερα στη ‘Ναυτεμπορική’: “Πορεία με ποδήλατα πραγματοποίησαν, χθες το απόγευμα, «φίλοι του ποδηλάτου» εκφράζοντας την αντίθεσή τους στην αυτοκίνηση και σημειώνοντας παράλληλα ότι το ποδήλατο είναι το μέσο που μπορεί να λύσει το σοβαρό κυκλοφοριακό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Θεσσαλονίκη. Δεκάδες άτομα, ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της πρωτοβουλίας «Podilatistas» και αφού συγκεντρώθηκαν με τα ποδήλατά τους στην Καμάρα, κινήθηκαν, για μεγάλο χρονικό διάστημα, σε κεντρικούς δρόμους της πόλης.”
Είναι παρήγορο ότι υπάρχουν τέτοιες πρωτοβουλίες. Παρότι δεν έχω ποδήλατο και για λόγους που δεν είναι δημοσίου ενδιαφέροντος, δεν μπορώ να χρησιμοποιήσω, το ποδήλατο δεν παύει να είναι ένας άριστος τρόπος να κυκλοφορείς στο κέντρο μιας πόλης. Μιας πόλης ειδικά σαν την Κόρινθο που στο κέντρο της (αλλά και εντέλει στο μεγαλύτερο μέρος της) είναι επίπεδη. Αλλά όποιος νομίζει ότι αυτό μπορεί απλά να γίνει με τη δημιουργία ποδηλατόδρομων, πλανάται πλάνην οικτράν. Ολόκληρο το κέντρο (για να μην πω η πόλη) χρειάζεται πολεοδομική – κυκλοφοριακή αναδόμηση. Αναδόμηση που σαν ουσιαστικό συστατικό της έχει τον περιορισμό της χρήσης του αυτοκινήτου. Αντιγράφω από παλιότερο άρθρο μου με τον τίτλο ‘Παρκαγεδών‘:
“όπως ισχυρίζεται (και έχει γίνει διάσημος γι αυτό, μετά βέβαια από μελέτες δεκαετιών) ο καθηγητής πολεοδομικού σχεδιασμού στο UCLA και σπουδαγμένος στο Yale, Donald Shoup, στο βιβλίο του “The High Cost of Free Parking”, η αύξηση των χώρων στάθμευσης αυξάνει την εξάρτηση από το αυτοκίνητο, επιταχύνει την αστική εξάπλωση, επιδεινώνει κατά πολύ τη σπατάλη καυσίμων και αποκινητροποιεί τη χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς, των ποδηλάτων και της βάδισης. Επισημαίνοντας ότι οι θέσεις στάθμευσης συνιστούν τη μεγαλύτερη ποσοστιαία επιβολή χρήσης γης στον αστικό ιστό (δεν είναι εντυπωσιακό!), συμπεραίνει πως οι θέσεις στάθμευσης ταπεινώνουν τον πολεοδομικό σχεδιασμό, καταρρακώνουν την τοπική οικονομία και βλάπτουν το περιβάλλον. Παραφράζοντας τη γνωστή αγγλική παροιμία “there is no such thing as a free lunch”, αλλάζοντας το lunch με το parking, προτείνει τη μείωση των θέσεων στάθμευσης(!), και την επιβολή τέλους στάθμευσης.”
Μπορεί κανείς να προσθέσει πεζοδρομήσεις και άλλα μέτρα μείωσης της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων. Τότε, θα μπορούσαν να προστεθούν και ποδηλατόδρομοι στο κέντρο. Αν κάποιος θέλει να εμβαθύνει στο ζήτημα, ο καθηγητής συγκοινωνιολογίας και πολεοδομίας του ΕΜΠ Θάνος Βλαστός και η περιβαλλοντολόγος Τίνα Μπιρμπίλη, έχουν εκπονήσει μια σοβαρή και εκτεταμένη μελέτη με τίτλο “Φτιάχνοντας Πόλεις για Ποδήλατο”. Την έχει εκδώσει το ΥΠΕΧΩΔΕ και μπορείτε να την κατεβάσετε από εδώ. Εκεί θα βρείτε και μια φωτογραφία από σύστημα υποβοήθησης ποδηλάτων σε ανωφέρειες από το Trondheim της Νορβηγίας, για το οποίο έχω μιλήσει παλαιότερα στο άρθρο με τίτλο ‘Συγκοινωνιακός Πολιτισμός‘.
Θα μπορούσε πάντως ο δήμος να κάνει την αρχή σε ένα πρόγραμμα εύνοιας του ποδηλάτου, παρέχοντας κοινόχρηστα ποδήλατα σε οποιονδήποτε πολίτη για κάποιες ώρες, με την απλή επίδειξη της ταυτότητας αυτού ή του κηδεμόνα του, μαζί με ταυτόχρονη δημιουργία καλαίσθητων (δείτε φωτο και επισκεφθείτε το site της εταιρείας CycleSafe για περισσότερα) θέσεων στάθμευσης ποδηλάτων έξω από τα δημόσια κτίρια και στην αγορά. Θεωρώ απολύτως βέβαιο πως τουλάχιστον τα πρώτα 100 ποδήλατα θα μπορούσαν να αγοραστούν με χορηγίες από τοπικές επιχειρήσεις, για να μην πω ότι ολόκληρο το πρόγραμμα θα μπορούσε να καλυφθεί έτσι. Πιστεύει όμως κανείς σε κάτι τέτοιο; Γνωρίζω πολλούς που προτιμούν να τραβήξουν περίστροφο που λέει ο λόγος, παρά να κινηθούν χωρίς το αυτοκίνητό τους. Λυπηθείτε τους, ζούνε μια πλάνη. Έτσι αντέδρασαν και οι κάτοικοι του κέντρου του Πειραιά όταν ο Ανδριανόπουλος έφτιαξε τους πρώτους πεζόδρομους, αφού όμως είδαν το τελικό αποτέλεσμα και βίωσαν τη νέα κατάσταση, κανείς δεν επιθυμούσε να επιστρέψει στην προηγούμενη. Αλλά κάποιος πρέπει να κάνει την αρχή. Ακούει κανείς εντός του δημαρχιακού μεγάρου;

Η συντριπτική πλειοψηφία των νοσοκομείων στη χώρα μας ανήκει στο κράτος. Για ένα εθνικό σύστημα υγείας, αυτός ο έλεγχος των δομών παρουσιάζει σημαντικά πλεονεκτήματα αλλά και ελαττώματα. Το κυριότερο επιχείρημα για τον κρατικό έλεγχο των δομών είναι ότι έτσι εξασφαλίζεται ο πολιτικός και κοινωνικός στόχος της επάρκειας και της ισοτιμίας στην πρόσβαση. Από την άλλη πλευρά όμως, οι δομές αυτές γίνονται δέσμιες του κρατικού προϋπολογισμού, της γραφειοκρατίας, του συγκεντρωτισμού, της αδυναμίας να λάβουν κρίσιμες διαχειριστικές αποφάσεις για τον εαυτό τους. Θα μπορούσε κανείς να συνοψίσει τα προβλήματα των νοσοκομείων σε δύο κατηγορίες:

Α) προβλήματα αυτονομίας στοχοθέτησης, και
Β) προβλήματα διοικητικής αυτονομίας.

Α) Πολύ μελάνι έχει χυθεί στα παγκόσμια fora και think tanks της υγείας σχετικά με την αυτονομία που θα έπρεπε να απολαμβάνουν τα νοσοκομεία όσον αφορά τους υγειονομικούς στόχους. Όμως κανένα νοσοκομείο δεν είναι σε θέση να συλλάβει την ευρύτερη εικόνα των υγειονομικών προκλήσεων σε περιφερειακό-εθνικό επίπεδο, αλλά ούτε και σε τοπικό, για τον απλό λόγο ότι στερούνται των αναγκαίων επιδημιολογικών κλπ εργαλείων. Αντίθετα, τα περιφερειακά όργανα (ΠεΣΥΠ – ΔΥΠΕ) και ένα Εθνικό Συμβούλιο Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ), πιστεύουμε πως θα συνιστούσαν τα πολιτικώς και τεχνικώς ορθά προς τούτο εργαλεία. Σε περιφερειακό επίπεδο, η διεξαγωγή πρωτογενών επιδημιολογικών ερευνών και η ανάλυση των δεδομένων θα συνέβαλλε αποφασιστικά στην συγκρότηση ενός τεκμηριωμένου Υγειονομικού Χάρτη της χώρας από το ΕΣΔΥ, στοιχείου sine qua non για την ποιότητα ενός συστήματος υγείας. Θα παρέσχε την αναγκαία γνώση για την ορθολογικότερη χρήση ή τον απαιτούμενο αναπροσανατολισμό των υπαρχόντων υποδομών και τον προγραμματισμό για νέες. Θα ενημέρωνε, θα εκπαίδευε και θα ενδυνάμωνε τους πολίτες στα θέματα υγείας που τους αφορούν. Θα βοηθούσε στη βελτίωση του νομοθετικού πλαισίου για την υγεία και την ασφάλεια του πληθυσμού. Θα ανέπτυσσε πολιτικές που θα υποστήριζαν ατομικά και συλλογικά σχέδια δράσης για την υγεία. Θα εκτιμούσε την αποτελεσματικότητα, την προσβασιμότητα και την ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών. Θα οργάνωνε, θα συντόνιζε και θα υποστήριζε τοπικές δράσεις. Θα διεξήγαγε έρευνα για νέους τρόπους αντιμετώπισης και καινοτόμες λύσεις σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.

Σε εθνικό επίπεδο, το ΕΣΔΥ θα μπορούσε να συντάσσει και να συντηρεί κάθε χρόνο τον υγειονομικό χάρτη της χώρας, να προετοιμάζει την ετήσια έκθεση του υπουργού, απολογιστική και προγραμματική, να συντάσσει εθνικές πολιτικές διαχείρισης των σημαντικότερων υγειονομικών κινδύνων (καρδιαγγειακά νοσήματα, σακχαρώδης διαβήτης, ογκολογικά νοσήματα, αναπνευστικές ανεπάρκειες) και να εξειδικεύει τις αναγκαίες δράσεις ανά περιφέρεια.

Όλα αυτά βέβαια δεν είναι τόσο εύκολα όσο διατυπώνονται. Αλλά πρέπει κάποτε να ξεφύγουμε από αυτήν την εποχή των χαμηλών προσδοκιών στην οποία έχουμε περιέλθει χάρη στη διακυβέρνηση της ΝΔ αλλά και την κόπωση πολλών στελεχών του ΠΑΣΟΚ μετά από την εικοσαετή θητεία στο προσκήνιο και να αναλογιστούμε ποια είναι η εναλλακτική λύση αν δεν ακολουθήσουμε τα παραπάνω. Αν ‘χαρίσουμε’ στα νοσοκομεία αυτονομία στοχοθέτησης, τότε αυτά θα μπορούν να επιλέγουν ασθενείς και ασθένειες κατά τρόπο περισσότερο κερδοφόρο γι αυτά και πάντως όχι με μόνο γνώμονα τις ανάγκες των πολιτών και του κοινωνικού συνόλου. Μπορούμε βεβαίως να αφήσουμε την κατάσταση ως έχει, αλλά αυτό είναι μια ‘μη συζήτηση’, μια ‘μη πολιτική’, που μπορεί να ταιριάζει μεν στην παρούσα κυβέρνηση, αλλά τι σχέση άραγε μπορεί να έχει με τον προοδευτικό χώρο;

Β) Η έλλειψη διοικητικής αυτονομίας είναι ίσως το σημαντικότερο πρόβλημα των νοσοκομείων στη χώρα μας. Η αδυναμία πρόσληψης του αναγκαίου προσωπικού, η αδυναμία αντιστοίχως απολύσεων μη απαραίτητου ή μη κατάλληλου προσωπικού, η αδυναμία ουσιαστικού ελέγχου του εργασιακού περιβάλλοντος και του επιπέδου των αμοιβών, η δυσπραγία στη χρήση μοντέρνων εργαλείων όπως το franchise και το outsourcing (το δεύτερο έχει κυριολεκτικά εφαρμοστεί ‘αλα τούρκα’ στη χώρα μας) και η αδυναμία αναζήτησης πόρων πέραν του κρατικού προϋπολογισμού για την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων, είναι μερικά μόνο από τα προβλήματα που καθηλώνουν σε χαμηλά επίπεδα την ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών. Προτείνεται λοιπόν ένα νέο για την Ελλάδα μοντέλο, αλλά πολύ γνωστό σε όλες σχεδόν τις χώρες του δυτικού κόσμου. Είναι αυτό των μη κερδοσκοπικών εταιρειών δημοσίου χαρακτήρα (not-for-profit organizations, NFP’s). Το μοντέλο αυτό εισήχθη σχετικά πρόσφατα στη Μεγάλη Βρετανία και ο υπουργός υγείας επιχειρηματολόγησε υπέρ τους ως εξής:

“They have a clear public service ethos and are not-for-profit. The assets remain within public ownership so there is no question of the NHS being privatized. They offer specific public benefits and cannot be transformed or taken over by another form of organization which will not provide such benefits. They motivate staff and management alike through more active involvement and control. They offer freedom from top down management but are regulated in the interests of consumers. They give greater control to those who use them. They open up more options for greater community accountability” (1).

Τα επιχειρήματα αυτά είναι ιδιαιτέρως σημαντικά, κυρίως η διαβεβαίωση ότι δεν μπορούν να εξαγοραστούν ή να αλλάξουν χαρακτήρα, όπως μπορεί να συμβεί με τα αμερικανικά NFP’s. Βέβαια, οι Βρετανοί ανακάλυψαν κάπως καθυστερημένα αυτό που σε άλλες χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ολλανδία κα είναι κοινός τόπος από πολλών ετών. Στη Γερμανία περίπου το 40% των νοσοκομείων είναι μη κρατικά, μη κερδοσκοπικά (2). Στην Ολλανδία το ποσοστό αυτό φτάνει το 90%. Εκεί κρατικά είναι μόνο τα πανεπιστημιακά νοσοκομεία. (3) Στη Γαλλία, έχει θεσμοθετηθεί με νόμο, ήδη από το 1991, η διοικητική αυτονομία όλων των κρατικών νοσοκομείων. Αλλά είναι σημαντικό επίσης ότι περίπου το 1/5 των νοσοκομείων ανήκει σε επικουρικά ταμεία αλληλοβοήθειας (mutualites)(2), τα οποία είναι μη κερδοσκοπικά, βασίζονται στις συνδρομές των μελών τους (μπορούν να εκδίδουν και συμμετοχικούς τίτλους), διοικούν τα νοσοκομεία τους μέσω εκλεγμένων αντιπροσώπων τους υπό θητεία, δεν κάνουν διακρίσεις ασθενών ή ασθενειών και είναι προσανατολισμένα στην έννοια της κοινωνικής προστασίας όπως αυτή εξειδικεύεται στο επίπεδο της ανθρώπινης ύπαρξης. (4) Το ότι είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να έχουν κέρδη. Ένας τέτοιος οργανισμός μπορεί κάλλιστα να έχει κέρδη αλλά η διαφορά του σε σχέση με ιδιωτικές εταιρείες είναι ότι δεν καταβάλλει μέρισμα. Η έννοια του κέρδους ταυτίζεται με την επιβίωση αυτών των νοσοκομείων. Άλλωστε τα κέρδη ενός τέτοιου οργανισμού επανεπενδύονται στο σύνολό τους. Αν δεν έχουν κέρδη, πώς θα μπορέσουν να κερδίσουν το μέλλον τους; Με τον δανεισμό; Βεβαίως η δυνατότητα δανεισμού είναι επίσης ένα σημαντικό πλεονέκτημα γιατί αυτά τα ποσά δεν θα εμφανίζονται στον κρατικό ισολογισμό. Το λογικό όμως αντεπιχείρημα, είναι αν ο οργανισμός αποτύχει να αποπληρώσει το χρέος του, τι θα συμβεί; Ποιος τελικά θα καλύψει το κόστος; Θα αντέξει το σύστημα το πιθανό κλείσιμο μιας τέτοιας δομής τη στιγμή μάλιστα που οι γενόμενες επενδύσεις μπορεί να το έχουν καταστήσει εξέχον στο σύστημα υγείας αλλά -παρά ταύτα- μη βιώσιμο οικονομικά; Αυτός είναι ένας ακόμα σημαντικός λόγος για να μην αποδοθεί στα νοσοκομεία ελευθερία στοχοθέτησης. Τουλάχιστον όχι μέχρι να μας πείσουν για το αντίθετο. Όμως, η εμπειρία από όλες τις προαναφερθείσες χώρες της Ευρώπης, δεν δείχνει προς αυτήν την κατεύθυνση (των χρεοκοπιών).

Κρίσιμο σημείο για την επιτυχία αποτελεί η στελέχωση των ΔΣ. Ακόμη κι αν σ’ αυτό συμμετέχουν πολίτες-χρήστες του συστήματος, εκπρόσωποι των τοπικών κοινοτήτων, μέλη του προσωπικού κτλ, η πολιτική απόφαση που θα καθορίζει τη σύνθεσή τους αλλά και η πραγματικότητα της ελληνικής αγοράς εργασίας, θα καθορίσουν εν πολλοίς και την πορεία τους. Γιατί οι πολίτες κτλ μπορούν μεν να συμβάλλουν στην εδραίωση του πνεύματος ‘για το καλό της κοινότητας και των ασθενέστερων οικονομικά μελών της’, αλλά δεν έχουν κατά τεκμήριο τις επιστημονικές ικανότητες για την εξασφάλιση σύγχρονης και αποδοτικής διοίκησης. Η προσέλκυση στα ΔΣ ικανών manager και μελών θα πρέπει να γίνεται έχοντας υπόψιν την ισορροπία μεταξύ αφενός της επαγγελματικής επάρκειας και εμπειρίας στην αγορά και αφετέρου του εναγκαλισμού των κοινωνικών προτεραιοτήτων και στόχων (5). Αυτό μπορεί να αναδειχθεί σε σημαντικό πρόβλημα για τη χώρα μας.

Πέραν από τους οικονομικούς λόγους όμως για τη μετατροπή των νοσοκομείων σε NFP’s υπάρχουν και επιστημονικοί. Σε μελέτες σύγκρισης κερδοσκοπικών οργανισμών (ιδιωτικά νοσοκομεία) και μη κερδοσκοπικών, φαίνεται πως οι δεύτεροι εμφανίζουν μικρότερα διαχειριστικά έξοδα (!), διατηρούν χαμηλότερα νοσήλια, συμμετέχουν ενεργητικότερα σε προγράμματα ασφάλειας του πληθυσμού (6), και εμφανίζουν μικρότερα ποσοστά θνησιμότητας των νοσηλευομένων (7).

Συντρέχουν λοιπόν πολιτικοί, οικονομικοί και επιστημονικοί λόγοι για μιά τέτοια οργανωτική μεταρρύθμιση. Εν τούτοις, μια τόσο σημαντική αλλαγή θα πρέπει να μελετηθεί εκτενώς και να εφαρμοστεί σταδιακά σε βάθος χρόνου, ξεκινώντας από πιλοτικά προγράμματα σε προσεκτικά επιλεγμένες ολιγάριθμες δομές. Αυτό που δεν αποτελεί επιλογή είναι η διατήρηση του σημερινού ‘σταλινικού’ συστήματος που το μόνο που καταφέρνει είναι να επιβραβεύει τη γραφειοκρατία και όχι τους εργαζόμενους, να ταλαιπωρεί -όταν δεν βλάπτει- τους χρήστες και να συνιστά μια μαύρη τρύπα κεφαλαίων και αγαπημένη φωλιά κάθε είδους τρωκτικών.

1. “Redefining the National Health Service”, speech by Secretary of State for Health to New Health Network conference, 15 January 2002, Great Britain.

2. DG Green, B Irvine. Healthcare in France and Germany. Institute for the study of civil society (CIVITAS), 2001.

3. Reinhard Busse, ‘The Netherlands’, in Anna Dixon and Elias Mossialos, Health Care Systems in Eight Countries: Trends and Challenges, London, 2002.

4. http://www.mutualite.fr/

5. Spencer Stuart et al, Attracting today’s nonprofit healthcare trustee, Life Sciences Monitor, 2005.

6. Schlesinger et al, Measuring community benefits provided by nonprofit and for-profit HMO’s, 2003.

7. Devereaux et al, A systematic review and meta-analysis of studies comparing mortality rates of for-profit and not-for-profit hospitals, 2002.

Δημοσιεύτηκε αρχικά στο diablog (01/03/2007)

Σε προηγούμενο άρθρο ένας σχολιαστής επεσήμανε –σωστά- πως η ενεργοποίηση-κινητοποίηση των δημοτών δεν είναι ένας διακόπτης on/off. Γι αυτό κι εγώ θα παρουσιάσω σήμερα ένα (ακόμη) παράδειγμα από τη μισητή για κάθε δήθεν προοδευτικό, χώρα που λέγεται ΗΠΑ. Ένα παράδειγμα που δείχνει το πώς ξεκινούν εκεί από νωρίς να προετοιμάζουν τα παιδιά τους για να γίνουν οι ενεργοί πολίτες του αύριο.
Σε αντίθεση βέβαια με τη δημοφιλή στη χώρα μας άποψη πως οι αμερικανοί είναι αδιάφοροι για τα κοινά τους. Εκεί λοιπόν υπάρχει ένα ίδρυμα που λέγεται ‘National Engineers Week Foundation’ και το οποίο σχετίζεται με την εθνική ένωση των επαγγελματιών μηχανικών (National Society of Professional Engineers) κάτι σαν το δικό μας ΤΕΕ. Αυτό το ίδρυμα ‘τρέχει’ έναν διαρκή διαγωνισμό με θέμα την πόλη του μέλλοντος (future city competition). Όπως διαβάζουμε στη σχετική ιστοσελίδα, ο διαγωνισμός αυτός έχει σκοπό να παράσχει ένα διασκεδαστικό και ταυτόχρονα εκπαιδευτικό πρόγραμμα μηχανικής σε παιδιά της 7ης και 8ης τάξης του σχολείου (αντίστοιχα, της 1ης και 2ης τάξης του γυμνασίου). Αυτό πραγματώνεται με έναν τρόπο που συνδυάζει τη διανοητική μηχανική πρόκληση και τη χειρωνακτική εμπειρία, ώστε τα παιδιά να παρουσιάσουν τελικά το όραμά τους για την πόλη του μέλλοντος. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω:

• Της καλλιέργειας μηχανικών ικανοτήτων όπως η ομαδική δουλειά, η επικοινωνία και η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων,
• Παρέχοντας αλληλεπίδραση μεταξύ μαθητών, καθηγητών και καθοδηγητών μηχανικών,
• Ενημερώνοντας την κοινότητα για την διεπιστημονικότητα της μηχανικής και
• Εμπνέοντας τους μαθητές να διερευνήσουν φουτουριστικές ιδέες μαζί με την πιθανότητα καριέρας ως μηχανικοί.

Ο διαγωνισμός χρησιμοποιεί μια προσέγγιση ομαδικής εργασίας. Όλα τα μέλη των ομάδων αναλαμβάνουν σημαντικούς ρόλους, που είναι όλοι απαραίτητοι για την ολοκλήρωση του σχεδίου. Ο διαγωνισμός για την πόλη του μέλλοντος γίνεται ταυτόχρονα σε πολλά τοπικά επίπεδα και όχι σε εθνικό, και κάθε εβδομάδα βραβεύεται κάποια τοπική ομάδα. Ο διαγωνισμός αυτός δεν είναι κάτι νέο, βρίσκεται ήδη στη δεύτερη δεκαετία του! Έχει μεγάλο ενδιαφέρον να επισκεφθεί κανείς τις σελίδες με τις παρελθούσες νικήτριες ομάδες για να δει πόσο εντυπωσιακές μελέτες μπορούν να παραχθούν από μαθητές και να φανταστεί τα οφέλη που αποκόμισαν αυτά τα παιδιά από την εμπειρία τους.

Στον κάκοσμο και ακίνητο βάλτο που εκτρέφει κάθε είδους παράσιτο και ονομάζεται νεοελληνική κοινωνία, όλοι θα σπεύσουν να βρούνε ελαττώματα, να εγείρουν ανύπαρκτα ηθικά ζητήματα, να μωροφιλοσοφήσουν δήθεν συνηγορώντας υπέρ των παιδιών, να δαιμονοποιήσουν οτιδήποτε δεν καταλαβαίνουν, να απαξιώσουν –κάποιοι- το παράδειγμα ως προερχόμενο από μια ιμπεριαλιστική και καπιταλιστική κοινωνία, που δεν μπορεί παρά να παράγει ανάξια παραδείγματα και άλλες εξίσου εκκωφαντικές ανοησίες που δεν καταφέρνουν τίποτε άλλο εκτός από το να συντηρούν το βάλτο σε μια εξαίσια για βάλτο κατάσταση και να βάζουν τα θεμέλια της αειφόρου ανάπτυξής του.