MyStigma

July 2009

Εμβόλια δια Πάσα Νόσον

Συγγραφέας: Μιχάλης Κούτρας | Ημερομηνία: 29 Jul 2009

innoculation_hydrophobia

Φαίνεται ότι δεν έχει περάσει πολύς καιρός από το 1885…

Share/Save/Bookmark  |  Σχολιάστε το κείμενο

On An Island

Συγγραφέας: Μιχάλης Κούτρας | Ημερομηνία: 27 Jul 2009

Δεν πήγα ακόμη στο νησί, αλλά το εκπληκτικό αυτό κομάτι του ιερού τέρατος της ροκ David Gilmour, με κάνει να αντέχω την αναμονή…

Share/Save/Bookmark  |  Σχολιάστε το κείμενο

Η Επιτήρηση της Πανδημίας

Συγγραφέας: Μιχάλης Κούτρας | Ημερομηνία: 27 Jul 2009

Eye Διαβάζω στο οπισθόφυλλο του πολύ ενδιαφέροντος βιβλίου με τίτλο “Επιτηρούμενη Δημοκρατία” που εξέδωσε πριν λίγες εβδομάδες ο καθηγητής αντεγκληματικής πολιτικής του πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Θεόδωρος Παπαθεοδώρου :

“Σήμερα, οι ευρωπαϊκές κοινωνίες καλούνται να επαναπροσδιορίσουν τους όρους εκχώρησης των δικαιωμάτων και των ελευθεριών του πολίτη, να αναστοχαστούν το αξιακό σύστημα ευρωπαϊκού νομικού πολιτισμού, αλλά και να συνειδητοποιήσουν τους κινδύνους που εγκυμονεί για το μέλλον η συνεχώς εξελισσόμενη τεχνολογία της επιτήρησης, η ανεξέλεγκτη εργαλειοποίηση της ασφάλειας, το μονοπώλιο του ορισμού της διακινδύνευσης και η υπερτροφική θωράκιση του ποινικού κράτους.”

Από την άλλη πλευρά, σε προηγούμενη ανάρτηση αναφέραμε πως “Η πορεία της υγείας του πολίτη θα μπορεί να αναλύεται προοπτικά και να παρακολουθείται σε πραγματικό χρόνο” και πως “Η εξέλιξη αυτή θα προσφέρει αναμφίβολα νέα εργαλεία για τη δημιουργία περισσότερης υγείας με λιγότερο κόστος.” Όμως, “ποιος, πότε, πώς και για ποιο σκοπό θα μπορεί να ψαχουλεύει το γενετικό μας προφίλ και πώς θα προασπίσουμε τα ατομικά δικαιώματα των πολιτών; Ποιός θα εξειδικεύσει την αναγκαία αρχή της αναλογικότητας ανάμεσα στην προστασία των έννομων αγαθών και τις ατομικές ελευθερίες; Ή μήπως το μέλλον μας επιφυλάσσει μια επιτηρούμενη υγεία εν μέσω μιας επιτηρούμενης δημοκρατίας;”

Προχθές, 25/07/2009, διάβαζα στο εξειδικευμένο στην υγεία και τις πολιτικές της ιστολόγιο Effect Measure, ένα άρθρο για την επιτήρηση της πανδημίας της νέας γρίπης, το οποίο ανέφερε (μεταφράζω πρόχειρα):

“Επειδή όλο και περισσότερα μέσα αφιερώνονται σε περίπτωση πανδημίας στην επιτήρησή της, το Κέντρο για τον Έλεγχο και την Πρόληψη των Ασθενειών (CDC) αναμένεται να εισαγάγει νέες μεθόδους καταγραφής και ανάδειξης των περιστατικών. Είναι πολύ άσχημο που δεν είχαμε εγκατεστημένες περισσότερες μεθόδους επιτήρησης ΠΡΙΝ συμβεί αυτό. Αυτό δεν είναι πρόβλημα μόνο του CDC. Είναι των υπουργείων υγείας κάθε πολιτείας. Υποεπενδύσαμε στην υγεία και όποιος αντέδρασε στην επιβολή περισσότερων φόρων, φέρει μέρος της ευθύνης. Η επιτήρηση είναι αδιάφορη στο μέσο πολίτη, υποεκτιμημένη ακόμα και από τους ειδικούς στις πολιτικές υγείας, και άγνωστη στους πολιτικούς. Έως ότου, ξαφνικά, γίνεται άκρως ενδιαφέρουσα, εκτιμάται με μεγάλη καθυστέρηση, και η ισχνότητά της γίνεται αντικείμενο οργής από τους πολιτικούς, τους ίδιους δηλαδή που ευθύνονται γι αυτήν.”

Είναι προφανές ότι βρισκόμαστε, με την ευκαιρία της νέας γρίπης σε ένα σταυροδρόμι στο οποίο η αναγκαία και επιθυμητή επιτήρηση της υγείας θα συγκρούεται με την ανεπιθύμητη επιτήρηση της ιδιωτικής ζωής. Κι αυτό το σταυροδρόμι είναι, εκ των νέων πεδίων, ίσως το πλέον προνομιακό για να επικαιροποιηθεί η αρχαία μάχη ανάμεσα στην πρόοδο και τη συντήρηση.

Share/Save/Bookmark  |  Σχολιάστε το κείμενο

Εμφύλιος στην ΟΝΝΕΔ

Συγγραφέας: Μιχάλης Κούτρας | Ημερομηνία: 24 Jul 2009

Ένα πολύ ενδιαφέρον και εν πολλοίς αληθινό στα συμπεράσματά του άρθρο, δημοσιεύτηκε χθές 23/07/2009  στο ιστολόγιο “Η Γενιά των 700 ευρώ” από τον πολιτικό επιστήμονα και blogger Πασχάλη Αγανίδη. Αναδημοσιεύω μια περικοπή και όποιος ενδιαφέρεται, μπορεί να το διαβάσει ολόκληρο εκεί που αναρτήθηκε αρχικά.

“Υπάρχει μία ενιαία εσωτερική λογική που διαπερνά τη δομή και λειτουργία της ΟΝΝΕΔ. Πρόκειται για μία φεουδαλικού τύπου οργάνωση, για ένα πασαλίκι, ένα αυστηρά ιεραρχικό – αναξιοκρατικό σύστημα, μία εκτρωματική αντιγραφή απαρχαιωμένων εξουσιαστικών μηχανισμών, με βάση κατεστημένα –κομματικά και “συγγενικά δίκτυα” (φίλοι και γνωστοί), με απώτερο στόχο την ικανοποίηση των συμφερόντων των μελών του σκληρού -ιεραρχικού- πυρήνα, δηλαδή την προνομιακή επικοινωνία με το κόμμα – κράτος και την “εισπήδηση” στο κεντρικό σύστημα εξουσίας. Και φυσικά την επαγγελματική αποκατάσταση.”

Ασφαλώς, πολλά από αυτά ισχύουν και για την ΠΑΣΠ, μην είμαστε αφελείς. Δυστυχώς, η αξιακή προσέγγιση της πολιτικής αγνοείται και αναζητείται!

Share/Save/Bookmark  |  Σχολιάστε το κείμενο

Νύγματα στην Επικαιρότητα

Συγγραφέας: Μιχάλης Κούτρας | Ημερομηνία: 24 Jul 2009

  1. Γρίπη των χοίρων (Η1Ν1): Πού είναι ο Ιατρικός Σύλλογος νομού Κορινθίας με το ενημερωτικό υλικό του, τις παρεμβάσεις του, την έμπρακτη απόδειξη ότι στέκεται αλληλέγγυος στους πολίτες; Ότι συμβάλλει με υπευθυνότητα στη σωστή πληροφόρηση και την αποτροπή του πανικού; Πουθενά! Αλλά εδώ ο πρόεδρος και το ΔΣ του Ιατρικού Συλλόγου, δεν μπορούν να …επιπλώσουν τα γραφεία που αγόρασαν από κοινού με το φαρμακευτικό σύλλογο εδώ και δύο χρόνια, με τα ιατρικά προβλήματα της κοινωνίας θα ασχοληθούν;
  2. Απολογισμός Δημοτικής Αρχής: ότι ο δήμαρχος δεν έχει συναντηθεί ποτέ του με την έννοια της διαφάνειας το γνωρίζαμε. Ότι θα μιλούσε 2 ώρες για να εξαντλήσει τους πάντες το φανταζόμασταν. Ότι η δεξιά αντιπολίτευση θα ήταν τόσο αδιάβαστη, πρόχειρη και ανερμάτιστη, είχαμε αμφιβολίες! Αλλά μας λύθηκαν χάρις στην τεμπελιά ή την αδιαφορία τους αλλά και στη μετρημένη, διαβασμένη, στοχευμένη και συγκροτημένη παρέμβαση του κυρίου Κασίμη. Άλλο βλέπετε, να έχεις βίτσιο και λεφτά για ξόδεμα και να γίνεις δημαρχάκος της σειράς εκτοξεύοντας νόστιμες ατάκες, κι άλλο να έχεις τα προσόντα να γίνεις ΚΑΛΟΣ ΔΗΜΑΡΧΟΣ!
Share/Save/Bookmark  |  Σχολιάστε το κείμενο

Υγεία: Ένα Ταξίδι στο Χρόνο

Συγγραφέας: Μιχάλης Κούτρας | Ημερομηνία: 21 Jul 2009

time_travel Η αλήθεια είναι ότι αν ο 20ος αιώνας υπήρξε συναρπαστικός σε σχέση με την Υγεία, ο 21ος θα είναι αναμφίβολα ιλιγγιώδης! Οι άνθρωποι επωφελήθηκαν σε εκπληκτικό βαθμό από την εξέλιξη της ιατρικής, αρκεί να θυμηθούμε ότι μέσα σε 50 μόλις χρόνια, το προσδόκιμο επιβίωσης εκτοξεύτηκε από τα 40 στα 80 χρόνια! Η ιατρική και οι συναφείς επιστήμες εξελίσσονται πλέον με βήμα που δύσκολα μπορεί να ακολουθήσει κανείς, ιδιαίτερα αυτοί που αποφασίζουν για την οργάνωση και την παραγωγή υπηρεσιών υγείας. Το αποτέλεσμα αντικατοπτρίζεται στην υστέρησή μας: έχουμε ένα σύστημα υγείας που δεν ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες του πληθυσμού. Είναι ένα σύστημα που βασίζεται σε μια παραδοχή: ότι ο άνθρωπος που θα νοσήσει, θα εισπράξει υπηρεσίες υγείας και (εδώ σταυρώνουμε τα δάχτυλα) θα γίνει καλά. Αλλά αυτή είναι σήμερα μια άκυρη παραδοχή. Για να το ερμηνεύσουμε αυτό είναι αναγκαίο ένα ταξίδι στο χρόνο.

Εκεί πίσω στο 1940. Είτε λίγο πριν τον πόλεμο είτε κατά τη διάρκειά του αλλά και μετά, δύο ήταν οι κύριες αιτίες θανάτου: οι λοιμώξεις και τα τραύματα. Ο 2ος παγκόσμιος πόλεμος λειτούργησε καταλυτικά στην αντιμετώπιση και των δύο. Η ανακάλυψη και η μαζική παραγωγή πενικιλλίνης από τη μια μεριά και η χειρουργική τεχνογνωσία των πολεμικών τραυμάτων από την άλλη, έστρωσαν το χαλί για τα νοσοκομειοκεντρικά συστήματα υγείας. Οι άνθρωποι εισάγονταν στα νοσοκομεία, γίνονταν καλά και επέστρεφαν στις καθημερινότητές τους. Μερικές δεκαετίες αργότερα όμως, οι άνθρωποι, ζώντας περισσότερο, άρχισαν να πέφτουν θύματα χρόνιων και εκφυλιστικών ασθενειών. Όχι απρόσμενα, οι κυριότερες αιτίες θανάτου έγιναν τα χρόνια νοσήματα και οι επιπλοκές τους. Η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η αποφρακτική πνευμονοπάθεια, και κάπως διαφορετική ως περίπτωση, ο καρκίνος. Τα νοσήματα αυτά είναι χρόνια ακριβώς επειδή δεν θεραπεύονται, άρα η νοσηλεία τους στερείται νοήματος (πλην της περίπτωσης αντιμετώπισης επιπλοκών). Τα νοσοκομεία αποδεικνύονται εδώ μάλλον άχρηστα ενώ το κόστος της φαρμακευτικής αντιμετώπισης αυξάνεται εκθετικά και -ειδικά για τον καρκίνο- πέρα από κάθε λογική. Το 2000, τα χρόνια νοσήματα στις ΗΠΑ αντιστοιχούσαν περίπου στο 75% των συνολικών δαπανών υγείας. Το ΑΕΠ αρχίζει να νιώθει το βάρος καθώς χρόνο με το χρόνο, μεγαλύτερο ποσοστό του απαιτείται για την εξυπηρέτηση των αναγκών του τομέα υγείας. Οι ειδικοί συμφωνούν πως μέχρι το 2020 (το 2017 για τη Μ. Βρετανία!), η υγεία θα απαιτεί το 20% του ΑΕΠ. Προφανώς, καμία οικονομία δεν μπορεί να συμβιβαστεί με κάτι τέτοιο, πόσο μάλλον που κανείς δεν εγγυάται ότι το 20% του ΑΕΠ θα είναι …αρκετό! Αυτό αποδεικνύει περίτρανα πως το νοσοκομειοκεντρικό μοντέλο των οξέων και των επειγόντων, δεν είναι σε θέση να απαντήσει στα νέα προβλήματα. Η οργάνωση οφείλει να εστιάσει στα χρόνια νοσήματα και την εξωνοσοκομειακή φροντίδα.

Αλλά ακόμα και αν επιλεγεί η καλύτερη μορφή οργάνωσης και η τελειότερη μορφή παραγωγής υπηρεσιών υγείας προσανατολισμένων στα χρόνια νοσήματα, το κόστος και πάλι δεν αναμένεται να μειωθεί αισθητά. Είναι πλέον απόλυτη ανάγκη να μεταβούμε από τη διαχείριση της ασθένειας, ως τετελεσμένου γεγονότος, στη διαχείριση της υγείας, ως δυναμικού μεγέθους. Μια αντίληψη για την πρόληψη που ασφαλώς δεν είναι νέα, κάθε άλλο, αλλά που σήμερα απολαμβάνει ένα ιδιαίτερα προνομιακό momentum, καθώς συμβαδίζει με τις σύγχρονες οικολογικές προτεραιότητες και επιταγές. Αλλά για να κατανοήσουμε τις σταθερές αυτής της νέας προσέγγισης, είναι απαραίτητο ένα άλλο μικρό ταξίδι στο χρόνο, αυτή τη φορά στο μέλλον.

Στο εγγύς μέλλον, η τεράστια ανάπτυξη της τεχνολογίας των υπολογιστών, μαζί με αυτήν της μοριακής βιολογίας και της γενετικής, υπόσχονται να αλλάξουν εκ βάθρων το τοπίο, δρώντας σε δύο κυρίως άξονες. Αφενός την πρώιμη διάγνωση, που, ειδικά στην περίπτωση του καρκίνου μπορεί να κάνει τη διαφορά αφού σήμερα αυτό που μας λείπει φαίνεται πως είναι η αναγνώριση του σταδίου εκείνου που αν διαβούν οι καρκινικοί πληθυσμοί τότε καθίστανται ανεξέλεγκτοι, και αφετέρου την αναγνώριση των γενετικών προδιαθέσεων για νόσο. Σύντομα οι πολίτες θα γνωρίζουν από αρκετά νωρίς την όποια γενετική τους προδιάθεση για νόσο και θα καλούνται να υιοθετήσουν πολιτικές υγείας ΠΡΙΝ νοσήσουν. Ήδη, ο έλεγχος 600.000 γενετικών δεικτών για περισσότερες από 100 καταστάσεις και παθήσεις, προσφέρεται σε κάθε ενδιαφερόμενο για 399 δολλάρια. Την ίδια στιγμή, μεγάλα προγράμματα πρόληψης και εθνικές δράσεις θα εστιάζουν στις κύριες αιτίες ασθένειας και θανάτου. Έννοιες καινοτόμες για το σήμερα όπως αυτή της βιο-συνδεσιμότητας (bioconnectivity), που ερμηνεύει την αδιάλειπτη καταγραφή παραμέτρων της υγείας μέσω in- και ex-vivo αισθητήρων, θα καταστούν οι ρουτίνες του αύριο. Η πορεία της υγείας του πολίτη θα μπορεί να αναλύεται προοπτικά και να παρακολουθείται σε πραγματικό χρόνο. Η εξέλιξη αυτή θα προσφέρει αναμφίβολα νέα εργαλεία για τη δημιουργία περισσότερης υγείας με λιγότερο κόστος. Αλλά δεν θα έρθει ανέξοδα, ούτε αυτόματα. Πέρα από τα διόλου ασήμαντα οργανωτικά και άλλα προβλήματα επιμελητείας, νέα, προφανή ερωτήματα σχετικά με τη βιοηθική θα εισέλθουν στην καθημερινότητά μας. Ποιός, πότε, πώς και για ποιο σκοπό θα μπορεί να ψαχουλεύει το γενετικό μας προφίλ και πώς θα προασπίσουμε τα ατομικά δικαιώματα των πολιτών; Ποιός θα εξειδικεύσει την αναγκαία αρχή της αναλογικότητας ανάμεσα στην προστασία των έννομων αγαθών και τις ατομικές ελευθερίες; Ή μήπως το μέλλον μας επιφυλάσσει μια επιτηρούμενη υγεία εν μέσω μιας επιτηρούμενης δημοκρατίας; Αλλά ο δρόμος μέχρι αυτό το μέλλον, ενώ φαντάζει χρονικά μικρός, πολιτικά μοιάζει ατέλειωτος!

Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στη στήλη ‘Απόψεις’ του διαδικτυακού περιοδικού για την υγεία ‘HealthView‘ και αναδημοσιεύεται εδώ.

Share/Save/Bookmark  |  Σχολιάστε το κείμενο

Η Γρίπη, ο Τάφος του;

Συγγραφέας: Λώρη Κέζα, εφημερίδα "ΤΟ ΒΗΜΑ", Πέμπτη 16 Ιουλίου 2009 | Ημερομηνία: 18 Jul 2009

avramopoulosΟ κ. Δημήτρης Αβραμόπουλος είναι ο κατ΄ εξοχήν πολιτικός της εικόνας. Της δικής του εικόνας. Από τα πρώτα του βήματα στον δημόσιο βίο καλλιεργούσε εντυπώσεις γύρω από το πρόσωπο και όχι το έργο του. Εξαιρουμένου του αθηναϊκού καγκελακίου, που φέρει το όνομά του, δεν έχει να παρουσιάσει κάτι απτό. Τώρα βρίσκεται σε δύσκολη φάση: κανένας διαφημιστής, κανένας image maker δεν τον σώζει από τον ιό. Αν η γρίπη φέρνει θανάτους, ένα από τα πρώτα θύματα θα είναι ο υπουργός Υγείας καθώς είναι πολύ δύσκολο να αποσυνδέσει το όνομά του από το επερχόμενο κακό. Ακόμη και αν οι χειρισμοί του αποδειχτούν άριστοι, η προεκλογική του εικόνα θα συνδεθεί με τους χοίρους. Αν προσεύχεται, σίγουρα κάπου στο τέλος θα λέει «αχ Παναγίτσα μου, κάνε εκλογές να σωθώ». Ετσι όπως έχουν τα πράγματα μόνο με εκλογική ήττα θα φύγει από τους νοσοκομειακούς διαδρόμους. Αν γίνει ανασχηματισμός, δεν θα βρεθεί εθελοντής να αναλάβει το νταλαβέρι με τo Τamiflu.

Ο κ. Αβραμόπουλος επέλεξε τον δρόμο της αλήθειας από το πρώτο φτάρνισμα. Είπε και ξαναείπε ότι η διαφάνεια θα είναι ο απόλυτος επικοινωνιακός κανόνας όσο εξαπλώνεται η γρίπη των χοίρων. Είχε άραγε άλλη επιλογή από την άμεση και ακριβή πληροφόρηση των πολιτών; Το αίτημα για γκλασνόστ ανήκει σε άλλες εποχές, σκοτεινές, ραδιούργες και χωρίς Ιnternet. Τη σήμερον ουδέν αποκρύπτεται. Αν δεν μετρήσει τα κρούσματα ο υπουργός, θα οργανωθούν οι πολίτες (ένας καλός πράκτορας σε κάθε νοσοκομείο αρκεί) και θα βγουν όλα στα blogs. Δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να ξεκινήσει πανδημία και να μην έχουμε εικόνα. Ακόμη και αν οι αριθμοί των ασθενών και των νεκρών κρυφτούν σε κάποια θυρίδα της ΕΥΠ, θα βρεθεί ένας ρουφιάνος να τους διασπείρει. Οπότε ο κ. Αβραμόπουλος ενήργησε εξ ανάγκης.

Ενα θεώρημα ακολουθεί τον κ. Αβραμόπουλο σε όλη τη σταδιοδρομία του. Ο αρχηγός είναι για το όραμα και οι συνεργάτες του είναι για τη δουλειά. Ποτέ δεν ήξερε τι συμβαίνει στο διπλανό γραφείο του, πόσο κόστισε ένα έργο, ποια είναι η έκταση ενός προβλήματος. Ο δήμαρχος ή ο υπουργός είναι, κατά τη γνώμη του, ο άνθρωπος που κάνει τα όνειρα και ταυτόχρονα έχει το ταλέντο να βρει τους ανθρώπους να τα υλοποιήσουν. Αυτή τη φορά δεν μπορεί να ακολουθήσει το μοντέλο διοίκησης που τον εμπνέει. Η καθημερινότητά του είναι γεμάτη από ασκήσεις αριθμητικής: πόσοι άρρωστοι την ώρα, πόσα εμβόλια, πόσα σχολεία, πόσοι τουρίστες. Τα ερωτήματα που του θέτουν, απαιτούν αμεσότητα: δεν μπορεί στην παρούσα φάση να μιλήσει με γενικούρες και κατόπιν να παραπέμψει σε κάποιον διευθυντή για στοιχεία. Επιπλέον δεν μπορεί να βγάζει σκονάκια γιατί οι πληροφορίες μπαγιατεύουν αμέσως. Χρειάζεται συνεχή προσήλωση από τον ίδιο και κάτι τέτοιο δεν το έχει συνηθίσει.

Τις πρώτες μέρες τα πήγε καλά. Εβαλε ολόσωμα θερμόμετρα για τα αεροδρόμια, πρώτος από όλους στην Ευρώπη. Εμφανίστηκε συγκρατημένος και προσηνής: μην πανικοβάλλεστε, ελέγχουμε τα κρούσματα. Και τι δεν είπε. Μας διαβεβαίωνε για τους πρώτους ασθενείς ότι έχουν μπει σε διαστημικές κάψουλες. Χθες το άλλαξε το τροπάρι. Είπε ότι «πρόκειται για απλή γρίπη που μπορεί να αντιμετωπιστεί στο σπίτι» . Απλή γρίπη, για απλούς νεκρούς και απλά μνημόσυνα. Απλή γρίπη με απλή μετάλλαξη. Διαβεβαιώνει ότι εξασφάλισε ντάνες με εμβόλια και ότι τον Σεπτέμβριο οι ευπαθείς ομάδες θα έχουν θωρακιστεί. Αναφέρθηκε σε δόσεις που επαρκούν για 4 εκατομμύρια πολίτες και μάλιστα λέει ότι θα τα έχουμε προτού ακόμη φύγει το μαύρισμα των διακοπών. Αντιθέτως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας λέει ότι το εμβόλιο θα το φέρει ο Αγιος Βασίλης. Η διαδικασία δοκιμών για να φανεί η αποτελεσματικότητα και η ασφάλειά του θέλει χρόνο. Δηλαδή αν μαζέψουμε όλες τις δόσεις στην ώρα τους, δεν θα ξέρουμε αν είναι τζούφιες.

Το υπουργείο Υγείας δεν είχε ποτέ ανάγκη από επικοινωνιακούς τύπους. Κάτι τέτοιοι διαιώνισαν τα ράντζα και τις υπερτιμολογήσεις. Θα μπορούσε κάποιος άλλος υπουργός να κάνει κάτι περισσότερο; Η Ιστορία δεν απαντά σε δυνητικές ερωτήσεις. Αντιθέτως ο κ. Αβραμόπουλος τις λατρεύει, όπως και τις υπερβατικές, ανυπόστατες απαντήσεις.

Share/Save/Bookmark  |  Σχολιάστε το κείμενο

Νέο Μουσείο Ακρόπολης: Σύμβολα και Σημεία Πολιτικής Επικοινωνίας

Συγγραφέας: TYXAIOS POLITICAL ANALYSIS | Ημερομηνία: 17 Jul 2009

Το παρακάτω άρθρο είναι αναδημοσίευση από το ιστολόγιο “ΕΛΛΑΔΑ, ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ. ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΨΕΙΣ “. Εγώ προσέθεσα μόνο την εικόνα του μουσείου. Το βρίσκω οξυδερκές, διαβάστε το.

“Θα στο ξεκαθαρίσω ευθύς εξαρχής: ούτε αρχαιολόγος είμαι ούτε ιστορικός τέχνης. Μια επίσκεψη πήγα στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης και από επαγγελματική διαστροφή κάθισα να σκεφτώ και να γράψω δυο λόγια για τα ίχνη που χάραξε στο δικό μου πεδίο ενδιαφέροντος: την πολιτική επικοινωνία.
Κάθε μνημείο και κατασκευή ανθρώπινη έχουν αναπόφευκτα και την πολιτική τους πλευρά. Επικοινωνείται πέρα από την αισθητική, λειτουργική, θρησκευτική ή άλλη  αντίληψη και η πολιτική συνιστώσα της ιστορικής συγκυρίας από την οποία  προέρχεται το κάθε μνημείο. Η ίδια η Ακρόπολη, ο Παρθενώνας, τα άλλα μνημεία μικρά και μεγάλα, τα ευρήματα, τα αγάλματα προέκυψαν σε μια ορισμένη ιστορική και πολιτική πραγματικότητα και από ιστορικό καπρίτσιο κάποια από αυτά εξακολουθούν να παίζουν το ρόλο τους στη ροή του πολιτικού χρόνου ακόμη και σήμερα. Ο Έλγιν, η Βρετανία, η Μελίνα Μερκούρη, μπλέκονται σε ένα ιστορικό γαϊτανάκι που περιλαμβάνει και σχέσεις κρατών και μικροκομματικά παιχνίδια και ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημοκρατία και πρωτόκολλα εθιμοτυπίας, ποιον καλέσαμε, ποιον αφήσαμε απέξω, τι είπε ο Σαμαράς και πως τον κοίταζε η Ντόρα. Όλα μαζί μπλεγμένα γύρω από ένα μνημείο, γύρω από πολλά μνημεία στην πραγματικότητα, που ανήκουν και στην παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά αλλά και οριοθετούνται από την ημέτερη πολιτική διαχείριση του χώρου και του χρόνου. Ζητάμε τα μάρμαρα από τη Βρετανία ώστε να τα ενώσουμε με τον τόπο τους, τον χώρο τους δηλαδή και το φυσικό αισθητικό τους περιβάλλον. Απέναντι όμως από την κοιτίδα τους. Σε δυο διαφορετικούς χωρικούς ορίζοντες. Αντικριστά.  Έτσι αποφασίσαμε, έτσι κάναμε. Οι Καρυάτιδες στεγασμένες και οι κολώνες του Παρθενώνα ημιυπαίθριες. Νάτη η νεοελληνική αντίληψη για την αρχιτεκτονική του ιστορικού τοπίου. Από την άλλη, τα μάρμαρα τα ζητούσαμε πάντοτε πίσω, με διαφορετική ένταση βέβαια, αλλά τώρα με το Νέο Μουσείο βρήκαμε άλλο ένα επιχείρημα. Έτσι διαχειριζόμαστε εμείς το χρόνο του μνημείου. Τώρα το χτίσαμε, τώρα θέλουμε πιο πολύ τα μάρμαρα. Λες κι ο χρόνος που πέρασε ήταν δικός μας κι όχι του Παρθενώνα. Με αρκετή πολιτική αντιπαράθεση, με μπόλικη ελληνική ραθυμία, με έντονη την οσμή ενός ιδιότυπου αρχαιο-ιστορικού εθνικού “τάματος” το Μουσείο ορθώθηκε μετά από καιρό και μαζί του ορθώθηκε και μια νέα επιχειρηματολογία για την επιστροφή των κλεμμένων. Χώρος και χρόνος λοιπόν διαμορφώθηκαν και διαμόρφωσαν μια νέα αισθητική πραγματικότητα, σμιλεμένη από τη νεοελληνική πολιτική. Δεν κρίνω το αποτέλεσμα, δεν είμαι ειδικός. Αποτυπώνω το γεγονός ότι οι πολιτικές μας επιλογές, ή οι καλώς -και ίσως και κακώς – νοούμενες πολιτικές σκοπιμότητες αναδιάταξαν τον ιστορικό και τον καλλιτεχνικό χώρο του μνημείου.

acropolismuseum

Νέο Μουσείο Ακρόπολης

Το βλέμμα ξεχειλίζει από το κτίριο. Δεν το χωρά ολόκληρο. Είναι large. Μόνο ανθρώπινα μέτρα δεν συναιρίζεται. Μπαίνοντας στο χώρο, αγχωμένες ελίτσες, φυτωρίου, πάνω σε γκαζόν συμπυκνώνουν συμβολικά τη νεοελληνική αντίληψη στη διακοσμητική κήπων. Νεοελληνική “λεβεντιά” που δεν ανέχεται πέτρες και λιοπύρι αφού θέλει το μάτι να το ξεκουράζει στο ξενόφερτο – και υδροβόρο- γκαζόν. Αισθητική αυθαίρετης μαιζονέτας. Πουθενά στο χώρο φυτά της ελληνικής υπαίθρου, πουθενά λευκό και γαλάζιο. Μόνο γκρίζο και λαδί. Γκρίζος γρανίτης, σκούρο τζάμι, λαδένιες ελιές παρατεταγμένες. Μην απογοητεύεσε γιατί τα χρώματα των ευρημάτων μέσα στο Μουσείο διαψεύδουν την εικαστική αδυναμία της περιβόλου. Η μαρμάρινη κουκουβάγια -αποκομένη από τα αδέρφια της που ξαπλώνουν στο εσωτερικό του Μουσείου- στέκει στωικά να κοιτάζει τη μικρή ουρά που σχηματίζεται από τουρίστες κι επισκέπτες. Να σκεφτώ ότι τη βάλαν εκεί για δείγμα; Για να ξέρει κανείς τι πρόκειται να “αγοράσει” και σε ποιο “μαγαζί” μπαίνει; Αν κοιτάξεις κάτω, το μάτι αλαφραίνει στις καφετιές πέτρες της ανασκαφής, στα αλλοτινά ψηφιδωτά πατώματα, φωνές από μια άλλη αισθητική που η νομοτέλεια την πέρασε κάτω από τα πόδια μας και την έβγαλε από τη ματιά μας. Κάτω λοιπόν τα σπουδαία πάνω τα μοντέρνα και προχωράμε. Γκισέ ταμείων μπροστά σου, πωλητήριο αναμνηστικών πίσω σου και μουσειακός χώρος αριστερά σου. Όλα στο οπτικό σου πεδίο. Παιδεύεται το μάτι και το μυαλό να προσανατολιστεί να βάλει προτεραιότητες να συνταχτεί. Ένα χώρισμα θα βοηθούσε. Και θα κατέλυε την προσμονή για το χώρο. Τώρα βγάζεις το εισητήριο και ρίχνεις κλεφτές ματιές στα πρώτα εκθέματα. Δε θα σου μιλήσω για τα εκθέματα. Να πας να τα δεις και να τα αφουγκραστείς. Το κτίριο που θα έπρεπε να αγκαλιάζει την τέχνη του μέτρου,  το ίδιο ορίζει την υπερβολή. Μεγάλοι χώροι που απαιτούν να περιφέρεσαι από εποχή σε εποχή, από μνημείο σε μνημείο. Σκληρές κάθετες γραμμές τσιμεντένιες, μεγάλες γυάλινες επιφάνειες, διακόσμηση στο υπόβαθρο με βιομηχανικά στοιχεία εντελώς ανίκανα να στηρίξουν κλασσική τέχνη. Το κτίριο δε διαφοροποιείται για να υπηρετήσει τον προορισμό του. Θα μπορούσε κάλλιστα να είναι κτίριο γραφείων εταιρείας, βιβλιοθήκη πανεπιστημίου ή μουσείο σύγχρονης τέχνης. Πουθενά δεν αυτοπεριορίζεται για να αναδείξει την πολύ ιδιαίτερη  χρήση του.

Η κάθετη αντίληψη που το χαρακτηρίζει -ανεβαίνεις διαρκώς για να καταλήξεις στον εξώστη και να δεις την Ακρόπολη – είναι προσόν.  Η εναλλαγή της έντασης του φυσικού φωτισμού μειονέκτημα. Όμως κι εδώ η κατακλείδα είναι άλλο ένα πωλητήριο αναμνηστικών και…η καφετέρια. Κάθεσαι λοιπόν να διαλεχθείς με τον Παρθενώνα απολαμβάνοντας ένα φρέντο! Οι επιλογές της διακόσμησης φτωχές. Φωτιστικά στοιχεία που ήδη έχουν αρχίσει να φθείρονται, μεταλλική “πέργκολα” -για να καλύψει τα υπαίθρια τραπεζάκια – και πολύς κόσμος να περιμένει για μια θέση. Όχι, δεν είσαι στο roof garden ενός -μέτριου- ξενοδοχείου αλλά στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης! Για τα πωλητήρια αναμνηστικών τι να σου πω! Τα ελάχιστα καλά βιβλία καλύπτονται από…κατακκόκινα φουλάρια. Ναι, φουλάρια! Τώρα αν εσύ περίμενες να βρεις αγαλματάκια, περίτεχνα αντίγραφα και τα συναφή…έχασες!

Συνολικά, η αίσθηση που σου απομένει είναι μια μαρμάρινη βοή. Οι Καρυάτιδες χάνονται στον κόσμο, τα επί μέρους ευρήματα αναμειγνύονται μεταξύ τους, χαίρεσαι όταν ανακαλύπτεις μικρο-αριστουργήματα πίσω από δομικά στοιχεία του κτιρίου αλλά νιώθεις ότι όλα μαζί σου φωνάζουν -σαν χαμένα- “που είμαστε; που πρέπει να πάμε τώρα;” Η συνολική τοποθέτηση των ευρημάτων δεν είναι ομοιόμορφη. Αλλού τα μάρμαρα που ήταν τοποθετημένα ψηλά στον Παρθενώνα είναι επίσης τοποθετημένα ψηλά και στο Μουσείο, ενώ άλλα το αντίστροφο. Η εσωτερική συμβολική επικοινωνία με τον επισκέπτη χάνεται, διασπάται διαρκώς. Βοή και οχλαγωγή αγαλμάτινη.

Νεοέλληνά μου, είτε το θέλεις είτε όχι ο αρχαιολόγος του μέλλοντος θα ανασκάψει δυο μνημεία. Θα ξέρει – ή θα εικάσει εύλογα!- ότι το ένα χτίστικε για να συμπληρώσει το άλλο. Το νεώτερο κατασκευάστηκε ώστε να λειτουργήσει ως προθήκη, ως συμπλήρωμα ως κάτι άλλο τέλος πάντων αλλά πάντα σε αδιάσπαστη σχέση με το αρχαιότερο. Ωστόσο, θα συμπεράνει ο μελλοντικός αρχαιολόγος ότι κάθε ένα από τα δύο μνημεία δεν είναι παρά το αποκύημα της  δικής του εποχής. Ο Πελοπονησσιακός Πόλεμος, η αρχαία Αθήνα, οι τρομερές πολιτικές συγκρούσεις της εποχής παρήγαγαν Παρθενώνα και μνημεία ανεπανάληπτα. Η νεοελληνική πραγματικότητα παρήγαγε άλλης ποιότητας κι αισθητικής κτίριο-Μουσείο, που όπως σου είπα δεν είμαι ειδικός να το κριτικάρω, όμως μπορώ να πω ότι δεν χαρακτηρίζει και δεν συνοψίζει μια αισθητική άποψη συνέχειας και συνεκτικότητας με το αρχικό μνημείο, τα μέλη του οποίου κλήθηκε το νεώτερο να διαφυλάξει. Ούτε με το γύρω περιβάλλοντα χώρο έχει σχέση το κτίριο. Μπορεί να αποκτήσει στο μέλλον βέβαια. Άλλες πολιτικές μπορεί να διαμορφώσουν ένα άλλο αστικό τοπίο. Το Μουσείο όμως ενσωματώνει πλήρως κάθε νεοελληνική ευπρέπεια ή απρέπεια αισθητική ή αρχιτεκτονική. Τελικά βέβαια και πολιτική.”

Share/Save/Bookmark  |  Σχολιάστε το κείμενο

Η Απαγόρευση των Δημοσκοπήσεων

Συγγραφέας: Μιχάλης Κούτρας | Ημερομηνία: 15 Jul 2009

Αντιγράφω από τη σημερινή ‘Καθημερινή’ και το άρθρο ‘Μελετάτε τας Γραφάς’ του πολύ καλού Πάσχου Μανδραβέλη:

“Tο βασικότερο ίσως πρόβλημα της κυβέρνησης είναι ότι τα στελέχη της δεν διαβάζουν. Ούτε καν εφημερίδα. Ετσι, χωρίς γνώση και προβληματισμό, προχωρούν σε θέσπιση μέτρων και κατόπιν στην κατάργησή τους. Αν, για παράδειγμα, διάβαζαν το προ δύο ετών άρθρο του καθηγητή Συνταγματικού Δίκαιου κ. Σταύρου Τσακυράκη (δημοσιεύθηκε εδώ, στην «Καθημερινή») θα ήξεραν ότι η απαγόρευση της δημοσίευσης των γκάλοπ δεν είναι μόνο αντισυνταγματική, έρχεται σε αντίθεση και με το Ευρωπαϊκό Δίκαιο.”

Το σημαντικότερο για μένα είναι ότι αυτά τα γράφει ο Μανδραβέλης και όχι κάποιος άλλος δημοσιογράφος, σε κάποιο αντιπολιτευτικό ΜΜΕ. Αντε μετά να πείσεις τους πολίτες να σε ξανα-ψηφίσουν. Αλλά δεν είναι αστείο; Η περισσότερο δημοσκοπο-λάγνα κυβέρνηση από συστάσεως του ελληνικού κράτους να απαγορεύει τις δημοσκοπήσεις; Αυτή που θριάμβευσε στη διαχείριση του πολιτικού χρόνου, ροκανίζοντάς τον, μέρα με την ημέρα, μελετώντας δημοσκοπήσεις αντί να μελετά προβλήματα; Αυτή που κρατά στη θέση του τον υπουργό υγείας που δήλωσε δημόσια ότι … ολοκλήρωσε το έργο του; (ο οποίος σε λίγες ώρες δίνει συνέντευξη τύπου διότι … την πολιτική πράξη πολλοί εμίσησαν, την επικοινωνία ουδείς). Σε τι άραγε προσβλέπει η κυβέρνηση με αυτή την ανοησία ολκής την οποία θα αναγκαστεί έτσι ή αλλιώς να την πάρει πίσω;

Νομίζω πως η συνείδηση της επερχόμενης ήττας έχει εγκατασταθεί για τα καλά στο Μαξίμου.

Share/Save/Bookmark  |  Σχολιάστε το κείμενο

Ένα Ταξίδι στη Λετονία

Συγγραφέας: Μιχάλης Κούτρας | Ημερομηνία: 04 Jul 2009

Η Λετονία είναι μια μικρή, νεόκοπη δημοκρατία της Βαλτικής με πληθυσμό λιγότερο από 2,5 εκατομμύρια, που ανεξαρτητοποιήθηκε από τη Σοβιετική Ένωση το 1991. Οι Λετονοί μάλιστα αναφέρονται επίσημα σε Σοβιετική κατοχή, την οποία δεν διαχωρίζουν από την κατοχή των Ναζί και μάλιστα έχουν ενιαίο μουσείο κατοχής για την περίοδο 1940-1991. Τώρα, βιώνουν την ‘άνθιση’ ενός σκληρού καπιταλισμού που μεταφράζεται σε άφθονο μαύρο χρήμα. Πώς αλλιώς να ερμηνεύσεις το ότι τα πολυτελή αυτοκίνητα είναι απείρως περισσότερα από οποιαδήποτε άλλη δυτική χώρα και ότι η πορνεία ίσως είναι το εθνικό επάγγελμα;
Από την άλλη πλευρά, είναι ν’ απορείς. Μετά από τόσα δεινά, πώς γίνεται και όλα είναι τόσο όμορφα και τακτοποιημένα; Η Ρίγα, η πρωτεύουσα, είναι μια πανέμορφη πόλη με πληθυσμό περίπου 700.000. Τεράστια πάρκα, πανέμορφα ανακαινισμένα art nouveau κτίρια από τις αρχές του 20ού αιώνα, άπλετοι δημόσιοι χώροι, μνημεία, μουσεία, όπερα, πανέμορφα καινούργια αρχιτεκτονήματα, εικαστικές και οικολογικές παρεμβάσεις, και μαζί, άψογα πεζοδρόμια, εξαιρετικοί ποδηλατόδρομοι και μια σκανδιναβική εσάνς πολιτισμού και γαλήνης στην ατμόσφαιρα. Πώς μπόρεσαν, σε τόσο λίγα χρόνια να φτιάξουν τόσα βασικά πράγματα, με τα οποία εμείς βαυκαλιζόμαστε μάταια επί δεκαετίες;
Χαζέψτε τις φωτογραφίες κι αν ποτέ έχετε την ευκαιρία, να πάτε, αξίζει τον κόπο. Και μη ξεχάσετε το Jurmala, το θέρετρο στη Βαλτική θάλασσα, μόλις 30 χιλιόμετρα από τη Ρίγα, που είναι παραμυθένιο.

Share/Save/Bookmark  |  Σχολιάστε το κείμενο

Show Buttons
Hide Buttons