MyStigma

1. Αρχική
2. Πολιτική
3. Υγεία
4. Πολιτισμός
5. Πόλη
6. About
7. Επικοινωνία

Σήµερα φαινόµενα όπως η ασκούµενη βία κατά των πολιτικών (µε αποκορύφωµα την επίθεση κατά του Κωστή Χατζηδάκη και κατόπιν, κατά του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Σηµίτη), η εξέγερσητης Κερατέας, το κίνηµα «∆εν πληρώνω», ακόµη και η θλιβερή επίθεση των χούλιγκαν κατά του Θεάτρου Τέχνης, προεόρτια τελετή των όσων συνέβησαν στο πρόσφατο µατς Ολυµπιακού – Παναθηναϊκού, έχουν παρουσιαστεί ως µορφές αντίστασης κατά της πολιτικής και οικονοµικής ελίτ που κυβερνά αυτόν τον τόπο. Αντιθέτως, δεν είναι τίποτα άλλο από απλά δείγµατα της απουσίας των πολιτισµικών συµπεριφορών που διαµόρφωσαν τις νεωτερικές κοινωνίες, της αδυναµίας των ελίτ να ασκήσουν διαπαιδαγωγικό ρόλο και της αδυναµίας του κράτους να λειτουργήσει ως νοµιµοποιηµένος φορέας άσκησης βίας.

Η διαδικασία µετάβασης από τις βίαιες (σε ατοµικό και διαταξικό επίπεδο) προνεωτερικές κοινωνίες στις κοινωνίες που τον ρόλο της νόµιµης άσκησης βίας παίζει το κράτος είναι µια πολύ αργή διαδικασία, η οποία ακολούθησε τις εξελίξεις της κουλτούρας που πραγµατοποιήθηκαν από την Αναγέννηση.

Στην Ελλάδα, αυτή η διαδικασία συντοµεύτηκε και περιορίστηκε µόνο στο πλαίσιο των πολιτειακών µετασχηµατισµών.

Οι σύγχρονες νεωτερικές κοινωνίες είναι αποτέλεσµα µιας διαδικασίας µεταφοράς συµπεριφορών και ταυτοχρόνως δικαιωµάτων από τα πάνω προς τα κάτω. Η υιοθέτηση προτύπων µιας κοινωνική οµάδας από µια άλλη κοινωνική οµάδα αποτελεί το σηµαντικότερο βήµα στη διαδικασία εκπολιτισµού των κοινωνιών. Με τα λόγια του Νόρµπερτ Ελίας (« Η εξέλιξη του πολιτισµού », 1939, ελλ. έκδοση Νεφέλη) αυτό είναι το βήµα από τον πολιτισµό στα πολιτισµένα άτοµα. Στην αναγεννησιακή Ευρώπη της απόλυτης µοναρχίας είχαµε µια διαδικασία περιορισµού της διατοµικής βίας µέσω της υιοθέτησης συµπεριφορών από τα ανώτερα κοινωνικά στρώµατα και της µετάδοσης αυτών των πολιτισµικών συµπεριφορών στα κατώτερα. Αυτή η µετάδοση όµως προϋπέθετε την ύπαρξη κατάλληλων κοινωνικών δοµών, όπως ήταν αρχικά ο εξισορροπιστής µονάρχης και στη συνέχεια το κράτος ως µηχανισµός καταναγκασµού, αλλά και η εθνική ιδεολογία ως φαντασιακός µηχανισµός παραγωγής νοµιµοφροσύνης.

Με δυο λόγια η κοινωνική εξοµοίωση οδήγησε και στην εξοµοίωση των τρόπων συµπεριφοράς και στη µετάβαση από τους εξωτερικούς καταναγκασµούς στην ενίσχυση των εσωτερικών. Έτσι, νεωτερική κοινωνία είναι αυτή που – όπως υποστήριζε ο Ελίας – έχει εγκαταλείψει τον ετεροαναγκασµό ως µέσο ελέγχου της συµπεριφοράς για χάρη του εσωτερικού αναγκασµού. Στην περίπτωση που δεν αρκεί ο εσωτερικός καταναγκασµός λειτουργεί το κράτος ως νόµιµος φορέας άσκησης της βίας.

Για πολλούς λόγους  – η εκποµπή για το 1821 δείχνει µερικούς από αυτούς – τίποτα απ’ όλα αυτά δεν συνέβη στην Ελλάδα. Η Ελλάδα µε βάση τα παραπάνω δεδοµένα εξακολουθεί να µην είναι πλήρως νεωτερική κοινωνία. Θα µπορούσα να πω, πως µόνο ένα απ’ όλα αυτά συνέβη. Αυτό είναι η εξοµοίωσητων κατώτερων κοινωνικών οµάδων µε τις αξίες των ανώτερων. Μόνο που συνέβη µε την αντίθετη φορά. Αντί ο φόβος της µη κοινωνικής αποδοχής και της απώλειας της νεοεπιτευχθείσας κοινωνικής θέσης, ο φόβος δηλαδή του κοινωνικού υποβιβασµού, να«αναγκάσει» τους κατώτερους να ακολουθούν τους ανώτερους, συνέβη οι ανώτεροι, για λόγους πολιτικού κόστους και γοήτρου, να θελήσουν να µοιάζουν στους κατώτερους. Κλασικό παράδειγµα η βράβευση από την ανώτατη πνευµατική ηγεσία της χώρας µας, την Ακαδηµία Αθηνών, της ανοµίας της δασκάλας Χαράς Νικοπούλου, η οποία παραβίασε τους νόµους του ελληνικού κράτους για τη διδασκαλία της µειονοτικής γλώσσας, καλλιεργώντας κλίµα γλωσσικού και θρησκευτικού διχασµού. Αλλο παράδειγµα είναι η πολιτική ατολµία στο ζήτηµα της άσκησης της νόµιµης βίας του κράτους.

Οι συµπεριφορές ανοµίας που περιέγραψα στην αρχή δεν είναι πολιτικές συµπεριφορές, αλλά αποτέλεσµα απουσίας µιας πολιτισµικής διαδικασίας, όπως αυτή που περιέγραψα. Και επειδή κάποιοι ταυτίζουν την άρνηση του νόµου ως τρόπου επίλυσης των κοινωνικών διαφορών µε τα κινήµατα ανυπακοής, θα πρέπει να γνωρίζουν το εξής: το κίνηµα ανυπακοής στην Αµερική του Θορό και του πρόσφατα θανόντος Χάουαρντ Ζιν ήταν κινήµατα που στην ανυπακοή κατά του νόµου προσέθεταν την αποδοχή της τιµωρίας για την παραβίαση του νόµου. Ηταν κινήµατα που δεν αµφισβητούσαν την αναγκαιότητα και την καθολικότητα των νόµων. Ηταν απλώς µια µέθοδος αλλαγής τους.

—————————————————————

Ο Γιώργος Σιακαντάρης είναι διδάκτωρ Κοινωνιολογίας και αναπληρωτής επιστηµονικός διευθυντής στο Ινστιτούτο Στρατηγικών και Αναπτυξιακών Μελετών (ΙΣΤΑΜΕ).

Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ‘ΤΑ ΝΕΑ’, στο φύλλο της Τετάρτης, 23/02/2011.

Τον τελευταίο καιρό υπάρχει μια συνεχώς αυξανόμενη παραφιλολογία σχετικά με το παρόν και το μέλλον της Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης. Σε αντίθεση με άλλες, παρόμοιες καταστροφολογικές εκτιμήσεις που είχαν εμφανιστεί με την έναρξη του πιλοτικού προγράμματος στον ΟΑΕΕ, αυτές τώρα, εκτιμώ ότι δεν πυροδοτήθηκαν από τους γνωστούς-άγνωστους πολέμιους της μεταρρύθμισης, αλλά από πολύ συγκεκριμένα κέντρα επιχειρηματικών συμφερόντων που στριμώχνονται στους βατήρες εκκίνησης του ‘μεγάλου’ έργου για την ΗΣ.  Δηλαδή, στο χώρο των εταιρειών πληροφορικής, για τις οποίες τα κρατικά κονδύλια μπορούν να κάνουν τη διαφορά ανάμεσα στην υγεία και την ασθένεια, για να μιλήσουμε με όρους του αντικειμένου. Αυτή η νευρικότητα είναι έκδηλη και κατανοητή. Βρίσκει και εύφορο έδαφος στο μέσο πολίτη που δεν είναι σε θέση να διακρίνει εύκολα τις διαφορές ανάμεσα σε ένα πιλοτικό και ένα καθολικό έργο. Αλλά πιστεύω πως δεν θα καταφέρει να πείσει την κυβέρνηση ότι όλα καταρρέουν και όλα είναι κατεπείγοντα για να προχωρήσει αυτή σε βεβιασμένες ενέργειες που θα έθεταν το έργο σε περιπέτειες.

Από την άλλη μεριά, το πρόγραμμα ΗΣ που προώθησε η ΓΓΚΑ αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα και περισσότερο επιτυχημένα πιλοτικά έργα ΗΣ παγκοσμίως,  και -κυρίως- αποδίδει ήδη σημαντικότατα οφέλη καλύπτοντας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το κενό μέχρι την έλευση του καθολικού έργου. Το τελευταίο, για να γίνει πραγματικότητα απαιτεί κλίμα συναίνεσης, ψυχραιμίας και, ασφαλώς, προσεκτικό σχεδιασμό. Στις απαιτήσεις αυτές σίγουρα δεν συμβάλλουν κάποια αρμαγεδωνικά δημοσιεύματα. Νομίζω πως το τρέχον έργο της ΗΣ αποτελεί πραγματικά μια μοναδική περίπτωση έργου στα χρονικά αυτής της χώρας όπου πιλοτικό έργο εκτός από την ωρίμανση του κυρίως έργου, παράγει και μεγάλα κέρδη, χρηματοδοτώντας έτσι το κυρίως έργο. Στην πραγματικότητα,  κάλυψε όχι απλά το δικό του -μηδαμινό- κόστος αλλά και το κόστος του κυρίως έργου, ήδη από τον πρώτο μήνα λειτουργίας του. Προς επίρρωσιν αυτού παραπέμπω σε άρθρο μου που δημοσιεύεται στο τρέχον τεύχος του περιοδικού “Επιθεώρηση Υγείας” (τεύχος 127, Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου 2010) στο οποίο καταγράφω αναλυτικά τα δεδομένα από τον πρώτο μήνα λειτουργίας του πιλοτικού για την ΗΣ. Πρόσφατες δηλώσεις τόσο του υπουργού αναπληρωτή κυρίου Κουτρουμάνη όσο και του προέδρου του ΟΑΕΕ κυρίου Βουδούρη, επικυρώνουν πώς μέχρι στιγμής (4ος μήνας) αναπαράγονται τα αποτελέσματα του πρώτου μήνα.

Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση: Ο Πρώτος Μήνας

Είναι κατανοητή η ανάγκη να γίνουν σε συμπυκνωμένο χρόνο, όσα δεν έγιναν επί δεκαετίες. Τις (όποιες) κρίσεις βλέπετε, ακολουθεί ο αναστοχασμός. Αλήθειες που γυρόφερναν το νου μας και δεν τολμούσαμε να τις κοιτάξουμε στα μάτια, προβάλλουν τώρα ως πρόδηλες και κατεπείγουσες. Μια από τις πιό σημαντικές, αν όχι η σημαντικότερη, είναι η ‘μαύρη τρύπα’ της Υγείας. Όπως αναφέρει σε άρθρο του στην εφημερίδα ‘ΤΟ ΒΗΜΑ’ ο καθηγητής Λ. Λιαρόπουλος, “Χωρίς τη μαύρη οικονομία της Υγείας, η χώρα θα έδειχνε πρωτογενή πλεονάσματα ως το 2008 και όχι ελλείμματα από το 2003 και μετά.” Αυτά συνιστούν μεν τον αναστοχασμό μας, δεν αποτελούν όμως τη λύση. Αυτή θα έρθει σαν συνέπεια του ορθού προγραμματισμού, της ευρείας συναίνεσης και της διαφάνειας. Η ταχύτητα, είναι επίσης ένας πρωτεύων παράγων για τη λύση, αφού στη χώρα μας πολλά έργα ξεκινούν αλλά δυσκολεύονται να τελειώσουν (από την εκτροπή του Αχελώου μέχρι το Κτηματολόγιο). Η ταχύτητα είναι σημαντική ακόμα και για ψυχολογικούς λόγους αφού η στατικότητα γεννά απαισιοδοξία. Αλλά αν σηκώσει κανείς το κεφάλι του και θυμηθεί ότι μόλις πριν από 14 μήνες στη χώρα προωθείτο ένα τριτοκοσμικό σύστημα σάρωσης συνταγών με υπέρογκο κόστος και πενιχρά -σε σχέση με την πραγματική ΗΣ- κέρδη, ενώ τώρα βρισκόμαστε προ του τεύχους δημοπράτησης του μεγάλου έργου, θα μπορέσει να καταλάβει ότι οι κριτικές οφείλονται στη νευρικότητα κάποιων και όχι στην υστέρηση του προγράμματος.

Δεν έχω κανένα πρόβλημα με το συνδικαλισμό ως έννοια. Έχω όμως ένα πρόβλημα με πολλούς συνδικαλιστές. Νομίζω ότι σε αρκετές περιπτώσεις παρερμηνεύουν το ρόλο τους και χάνουν το μέτρο. Σε συζήτηση που είχαμε προ 3 μηνών σε ένα τραπέζι με κορυφαίο συνδικαλιστή στη χώρα, μου ανέφερε πως “ο συνδικαλιστής είναι σαν το δικηγόρο του κατηγορούμενου. Ό,τι κι αν έχει κάνει (ή δεν έχει κάνει) αυτός, ο δικηγόρος θα τον υπερασπιστεί”.  Άρα, οι συνδικαλιστές είναι οι ‘δικηγόροι’ των εργαζομένων. Ό,τι κάνουν ή δεν κάνουν οι τελευταίοι, οι συνδικαλιστές θα τους υπερασπιστούν. Αναρωτιέμαι: με επιχειρήματα που εξυπηρετούν τον κατηγορούμενο αλλά όχι πάντα και το δίκαιο ή το κοινωνικό συμφέρον; Πολύ ενδιαφέρουσα, αλήθεια, αντίληψη για το ρόλο των συνδικαλιστών. Υπό αυτό το πρίσμα γίνεται απόλυτα κατανοητή η πρόσφατη στάση πολλών ιατρο-συνδικαλιστών.

Τη στιγμή που έξι εκατομμύρια έλληνες απελευθερώθηκαν από τη γραφειοκρατική, αναποτελεσματική και κάποτε διεφθαρμένη αρπάγη των πολυϊατρείων του ΙΚΑ, αυτοί διάλεξαν να υπερασπιστούν το χθες και να τεθούν απέναντι από την πλειοψηφία του ελληνικού λαού και τα συμφέροντά της. Τη στιγμή που (έστω και στο γόνατο) επιχειρείται η πλέον λελογισμένη κίνηση για τον εξορθολογισμό της παροχής πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, ο Ενιαίος Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ), κάτι που για τη Γερμανία, τη Δανία και άλλες … ασόβαρες χώρες είναι αυτονόητο, αυτοί επιλέγουν να διαδίδουν αστήρικτες απόψεις για μισθό 700 ευρώ στους γιατρούς που θα συμβληθούν με τον ΕΟΠΥΥ. Γιατί; Γιατί το γράφει το μνημόνιο, ισχυρίζονται. Τι αναφέρει ακριβώς το μνημόνιο; (Χρησιμοποιώ το επίσημο κείμενο στα Αγγλικά για να μην υπάρχουν αμφιβολίες περί τη μετάφραση): “Government extends the use of capitation payment of physician, currently used by OAEE, to all contracts between social security funds and the doctors they contract.” Capitation payment σημαίνει ‘πληρωμή κατά κεφαλήν’, ήτοι υπάρχει ένα καθορισμένο ετήσιο -συνήθως- ποσό για κάθε ένα ασθενή που σε επιλέγει ως ιατρό του. Ας πούμε, χάριν της συζήτησης, ότι αυτό το ποσό είναι 50 ευρώ. Αν σε επιλέξουν 1.000 ασθενείς, θα εισπράξεις 50.000 ευρώ ως ετήσια αποζημίωση. Αν σε επιλέξουν 100 ασθενείς, θα εισπράξεις 5.000. Το 700 από πού προκύπτει; Μα από το γεγονός ότι οι ιατροί του ΟΑΕΕ πληρώνονται πάνω-κάτω 700 ευρώ το μήνα. Ξεχνούν όμως ότι όχι μόνο οι ασφαλισμένοι του ΟΑΕΕ είναι σχετικά λίγοι αλλά και το γεγονός ότι όποιος συνταξιοδοτείται από τον ΟΑΕΕ μεταπίπτει αυτόματα στο ΙΚΑ, άρα το ταμείο αυτό έχει απαλλαγεί από τα κατά πολύ μεγαλύτερα έξοδα υγείας των συνταξιούχων. Είναι επίσης καταγεγραμμένο ότι οι ασφαλισμένοι του ΟΑΕΕ πηγαίνουν στον ιατρό λιγότερο από ασφαλισμένους άλλων ταμείων, παρά το γεγονός ότι δεν πληρώνουν (ίσως γιατί τρέχουν προσωπικές επιχειρήσεις; δεν ξέρω). Αν λοιπόν με το τρέχον σύστημα του ΟΑΕΕ ένας γιατρός παίρνει 700 ευρώ το μήνα, όταν θα κληθεί να δει δεκαπλάσιο πληθυσμό, πόσα θα πρέπει να πληρωθεί; Ξεχνούν επίσης οι συνδικαλιστές του κλάδου μου ότι τα 700 ευρώ που πληρώνει ο ΟΑΕΕ αντιστοιχούν σε ένα μικρό μόνο κλάσμα του καθημερινού χρόνου εργασίας του ιατρού και δεν είναι συνολική αντιμισθία. Ξεχνούν ακόμη πως αντιμισθία και ‘πληρωμή κατά κεφαλήν’ είναι δύο διαφορετικές μέθοδοι πληρωμής. Εδώ βέβαια ευθύνη έχουν και αυτοί που ‘πληροφόρησαν’ τους συντάκτες του μνημονίου ότι ο ΟΑΕΕ εφαρμόζει ‘πληρωμή κατά κεφαλήν’, αφού μόνο ως ανέκδοτο μπορεί αυτό να το ισχυριστεί κανείς. Ευθύνη έχουν και αυτοί που μετέφρασαν το κείμενο του μνημονίου στα ελληνικά και απέδωσαν το capitation payment ως ‘αντιμισθία’. Αλλά τη μεγαλύτερη ευθύνη φέρουν οι φουστανελοφόροι ιατρο-συνδικαλιστές που βγαίνουν στα κανάλια και διαδίδουν ασύστολα ψεύδη και κινδυνολογίες για να δικαιολογήσουν τις συνδικαλιστικές τους ιδιότητες. Πρόκειται για τους ίδιους ‘δημοκράτες’ που τολμούν να χαρακτηρίζουν την απεργία, όχι δικαίωμα, αλλά υποχρέωση, που αν δεν τηρήσεις θα υποστείς πειθαρχικό έλεγχο.

Απέναντι σε αυτό το κλίμα πανικού που καλλιεργούν ορισμένοι, θα προσπαθήσω να μοιραστώ μαζί σας μια νηφάλια σκέψη: θα είναι άραγε ο ΕΟΠΥΥ μια επιτυχία μόνο και μόνο γιατί έτσι το επιθυμεί η κυβέρνηση; Όχι βέβαια. Ο νέος θεσμός θα επιτύχει αν τον πιστέψουν και τον αγκαλιάσουν πρώτα οι γιατροί. Γιατί χωρίς γιατρούς δεν υπάρχει ΕΟΠΥΥ. Και ακόμα και αν τον αγκαλιάσουν οι γιατροί, θα πρέπει να τον αγκαλιάσουν και οι πολίτες γιατί γι αυτούς γίνονται όλα αυτά. Αν οι ασφαλισμένοι δεν πηγαίνουν στους συμβεβλημένους με τον ΕΟΠΥΥ ιατρούς παρά μόνο για να συνταγογραφούν την αγωγή που θα τους συνιστούν άλλοι, εκτός ΕΟΠΥΥ ιατροί, τότε ένα νέο, χειρότερο ΙΚΑ γεννιέται. Γι αυτό είναι ευθύνη της κυβέρνησης και των ασφαλιστικών οργανισμών να επεξεργαστούν και να προτείνουν στον έλληνα ιατρό ένα επιχειρηματικό μοντέλο που θα ικανοποιεί τις λελογισμένες -εν μέσω κρίσης- ανάγκες του, ένα μοντέλο αμοιβής που θα αντιστοιχεί στις σπουδές και τις επενδύσεις που έχει κάνει. Αλλά και ένα μοντέλο που θα είναι σε θέση να καταλάβει ότι οι γιατροί είμαστε τόσο ίδιοι όσο ένας μηχανικός αεροσκαφών με έναν πολιτικό μηχανικό. Εξασκούμε στην πραγματικότητα διαφορετικά επαγγέλματα. Τι σχέση έχει ένας ιδιώτης παθολόγος με έναν καρδιοχειρουργό; Ποιά η ομοιότητα ανάμεσα σε έναν παθολογοανατόμο και έναν επεμβατικό ακτινολόγο; Κάποιοι βλέπουν πολλά χρόνια νοσήματα και προσφέρονται για ‘κατά κεφαλήν πληρωμή’, άλλοι αντιμετωπίζουν κυρίως οξέα περιστατικά που είναι λογικό να αποζημιώνονται ‘κατά περίπτωση’. Ακόμα και στην ίδια ειδικότητα δεν είμαστε όλοι ίδιοι. Θα εισαχθούν άραγε κριτήρια αξιολόγησης στην επιλογή αυτών που θα συμβληθούν ή όσοι έχουν μπάρμπα στο κομματικό τροφείο θα πιάσουν τα πόστα;

Ό,τι κι αν γίνει, είναι καλό να θυμόμαστε ότι καμία μεταρρύθμιση δεν ευδοκίμησε ποτέ χωρίς τις απαραίτητες κοινωνικές συμμαχίες και συναινέσεις. Καλό είναι επίσης να θυμόμαστε ότι η συνταγή που ταύτιζε το πτυχίο της ιατρικής σχολής (ή της φαρμακευτικής ή της νομικής) με βέβαιο πλουτισμό θα αναθεωρηθεί δραστικά στο εγγύς μέλλον. Οι προσωπικές στρατηγικές ευδοκίμησης πρέπει να συμβαδίζουν με τις ανάγκες της δημόσιας υγείας αλλά και του δημόσιου λογιστικού.

—————–

ΥΓ. Θα συμβούλευα τον ιατρικό σύλλογο Κορινθίας να προσέχει περισσότερο τα κείμενα που αποστέλλει στα μέλη του γιατί έχει πολλάκις εκτραπεί. Πατερναλιστικές βλακείες του τύπου “αν έρθουν ασφαλισμένοι του ΙΚΑ στο ιατρείο μας τους εξηγούμε ευγενικά (sic) ότι δεν … κτλ κτλ” δεν τις έχουμε ανάγκη. Μορφωμένα παιδιά είμαστε όλοι, μπορούμε να καθορίσουμε τη στάση μας χωρίς τη συνδρομή κανενός πάτρωνα. Έλεος πια!