MyStigma

1. Αρχική
2. Πολιτική
3. Υγεία
4. Πολιτισμός
5. Πόλη
6. About
7. Επικοινωνία

Αρχείο

Αρχείο Select Month October 2018  (1) February 2018  (1) January 2018  (1) September 2017  (1) May 2017  (1) July 2016  (1) October 2013  (1) January 2013  (1) September 2012  (2) August 2012  (1) August 2011  (1) June 2011  (2) April 2011  (1) March 2011  (4) February 2011  (3) January 2011  (1) December 2010  (1) October 2010  (1) September 2010  (3) July 2010  (2) June 2010  (1) April 2010  (2) March 2010  (3) February 2010  (5) January 2010  (5) December 2009  (5) November 2009  (3) October 2009  (3) September 2009  (5) August 2009  (3) July 2009  (11) June 2009  (1) May 2009  (3) April 2009  (2) March 2009  (5) February 2009  (7) January 2009  (6) December 2008  (15) November 2008  (10) October 2008  (5) September 2008  (6) August 2008  (2) July 2008  (5) June 2008  (5) May 2008  (8) April 2008  (9) March 2008  (17) February 2008  (9) January 2008  (18) December 2007  (7) November 2007  (11) October 2007  (12) September 2007  (23) August 2007  (20) July 2007  (17) June 2007  (19) May 2007  (15) April 2007  (18) March 2007  (8) February 2007  (9) January 2007  (9) December 2006  (7) November 2006  (8) October 2006  (11) September 2006  (6) August 2006  (5) July 2006  (6) June 2006  (6) May 2006  (4) April 2006  (1)

Tags

Φαρμακευτική Δαπάνη Δημοσιογραφία Ζητιάνος e-Δήμος Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση Ελίτ Κοινωνική Λογοδοσία Αξιολόγηση Ζωγραφική Ποδήλατο Αλληγορία Διαβούλευση eHealth Claude Levi-Strauss Γιάννης Τούντας Ιδιωτικές Δαπάνες Υγείας Μη Χειρότερα Βιβλίο Κυριάκος Σουλιώτης Ποίηση Ρατσισμός Αλέκος Παπαδόπουλος Περιθώριο Οικολογία Συναίνεση Ελλάδα Φτώχεια e-prescription ICD-10 ΔΝΤ Ψυχιατρική Εκκλησία Δατσέρης Δημόσιος Χώρος Barcode Διαβάσαμε Παιδεία Συμμετοχική Δημοκρατία Marcel Mauss Έγραψαν Αστυνομία Βιβλιοκριτική Γιώργος Σιακαντάρης Εθελοντισμός Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας Λένιν Ηλίας Μόσιαλος Αποκέντρωση Νέοι Επικαιρότητα Τοπική Αυτοδιοίκηση Δημοκρατία e-Health Τάσος Λειβαδίτης Φιλοσοφία Όνειρα Ψηφιακή Εποχή Οίνος Τουρισμός ΕΟΦ Επιτήρηση Ανοιχτό Κόμμα Ακτιβισμός Αριστερά Κράτος Εθνικό Σύστημα Υγείας Πολεοδομία Σεισμός Οικονομία Λιαρόπουλος Πρόσωπα Διαφάνεια Ευχές Νεμέα Κοινωνιολογία Γέλιο Κοινωνία Μνημόνιο Pierre Bourdieu Καινοτομία P2P Κοινωνική Πολιτική Εκλογές 2009 Αξιοπιστία Χρόνια Νοσήματα Παγκοσμιοποίηση Μέλλον ΜΜΕ Κόσμος Ατάκτως ερριμένα Φάρμακο Κώστας Κόλλιας Στρουκτουραλισμός Υγεία Γρίπη Ιστορία Εκλογές-2007 Dire Straits Λογοκρισία Παραμύθια Παιδιά Φαντασία Μουσική ΕΟΠΥΥ Ανθρωπολογία Ανθρώπινο Δυναμικό Σκάνδαλα Ηθική Ταξίδια Γράμματα Φόβος

My Twitter Favorites

Recommended Reading

No Google Reader feed was found with the provided ID. Please validate the ID in plug-in configuration.

Εχω συμπληρώσει δύο δεκαετίες που παρακολουθώ στενά τις πολιτικές υγείας. Κουράστηκα να ακούω αναλύσεις για την οργανωτική ανάταξη και ολοκλήρωση του ΕΣΥ, την οργάνωση της ΠΦΥ κοκ. Οργάνωση και ολοκλήρωση είναι οι λέξεις που προηγούνται απίθανων αρκτικόλεξων που φιλοδοξούν να τους δώσουν υπόσταση: ΕΟΠΥΥ, ΠΕΔΥ, ΠΕΔΙ, ΤΟΜΥ, πιθανώς στο μέλλον θα προστεθούν και άλλα. Ο υπαρκτός κίνδυνος κάθε νέο αρκτικόλεξο να σηματοδοτεί περαιτέρω υποβάθμιση του δημόσιου συστήματος παροχής υπηρεσιών υγείας, δεν γνωρίζω πόσους απασχολεί. Φοβάμαι πάντως ότι το νερό στο οποίο κολυμπά ο βάτραχος διαρκώς θερμαίνεται.

Σίγουρα δεν είναι λάθος να αναζητείται η βέλτιστη οργάνωση ενός συστήματος. Και σίγουρα δεν είναι προφανές ποια οργανωτική δομή είναι η βέλτιστη, καθώς αυτό εξαρτάται από το πώς αντιλαμβάνεται κανείς το σκοπό του συστήματος. Και δυστυχώς, εδώ συναντάται η μεγαλύτερη αναντιστοιχία λόγων και πρακτικών, που είναι και ο λόγος που καταθέτω σήμερα τις δυο δεκάρες μου, γιατί η οργανωσιακή ρητορική θεωρώ ότι αποκρύπτει την ένδεια καθαρού σκοπού.

Φανταστείτε για λίγο δύο τράπεζες. Η μία μοχλεύει ένα εκατομμύριο ευρώ και έχει άριστη οργάνωση. Η άλλη δεν έχει άριστη οργάνωση, αλλά μοχλεύει ένα δις ευρώ. Ποια θα αφήσει μεγαλύτερο αποτύπωμα στην οικονομία; Προφανώς, η δεύτερη, παρά τα περιθώρια βελτίωσής της. Άρα, περισσότερο σημαντικό κι από την οργάνωση είναι, για τις τράπεζες, το χρήμα.

Τι είναι ‘χρήμα’ στην υγεία; Ποια είναι η περιουσία ενός συστήματος υγείας; Είναι οι πληροφορίες του, τα δεδομένα του για την κατάσταση της υγείας των πολιτών. Η ‘μόχλευση’ αυτών των πληροφοριών θα παράξει γνώση και θα τροφοδοτήσει την αναγκαία συστημική προσέγγιση (για όποιον ενδιαφέρεται: systems thinking in healthcare), που με τη σειρά της θα υποδείξει τις απαραίτητες οργανωσιακές μεταβολές.

Ποιός μπορεί να διαφωνήσει για ακομμάτιστες διοικήσεις στα νοσοκομεία; Ή για συγχωνεύσεις κλινικών ή μονάδων; Ή για κίνητρα υπέρ των γενοσήμων και τόσα άλλα χιλιοειπωμένα; Κανείς. Αλλά αν το σύστημα δεν συσσωρεύει πληροφορία και αν δεν την επεξεργάζεται πολλαπλασιάζοντάς την, θα μένει πάντα ένα κενό κοστούμι, καλοραμένο ή όχι, αδιάφορο.

Κατανοώ ότι ο όρος ‘υπερσυνταγογράφηση’ χρησιμοποιείται διασταλτικά για τη φαρμακευτική δαπάνη. Ειδάλλως, η συνταγογράφηση δεν είναι σωστό να εκτιμάται με βάση τον αριθμό των συνταγών. Συνεπώς, δηλώσεις ότι οι συνταγές εκτοξεύτηκαν στα 72 εκατομμύρια το χρόνο είναι μόνο για εντυπωσιασμό. Οι συνταγές μπορούν να είναι όσε ς θέλουν, η δαπάνη όχι και αυτή είναι που ενδιαφέρει. Μετριέται συνήθως με τρείς τρόπους: α) σαν ποσοστό της συνολικής δαπάνης για την υγεία, β) σαν ποσοστό του ΑΕΠ και γ) σε δολάρια κατά κεφαλήν (PPP). Ο παρακάτω πίνακας περιέχει και τους τρεις τρόπους μέτρησης για το 2015, συγκρινόμενους με το μέσο όρο 35 χωρών του ΟΟΣΑ και 17 χωρών της ζώνης του ευρώ (πηγή: ΟΟΣΑ).

Σε ισότιμης αγοραστικής αξίας δολάρια, δεν υπάρχει υπέρβαση. Σαν ποσοστό της συνολικής δαπάνης για την υγεία, φαίνεται να υπάρχει υπέρβαση αλλά δεν ξέρω αν το 25,9% είναι πολύ ή αν το υπόλοιπο 74,1% είναι λίγο (χωρίς ΠΦΥ, χωρίς σεντόνια και γάζες στα νοσοκομεία κοκ). Σαν ποσοστό του (υφεσιακού) ΑΕΠ είναι πολύ, περισσότερο και από το αντίστοιχο των ΗΠΑ. Συνεπώς, η απάντηση δεν είναι τόσο προφανής όσο μερικοί διατυμπανίζουν. Θα δεχθώ ότι υπάρχει *κάποια* υπερσυνταγογράφηση. Υπέρ αυτού συνηγορεί άλλωστε ένας επιπλέον λόγος. Η δαπάνη έχει οριστεί στα 2 δις με διοικητική πράξη, υλοποιούμενη μέσω rebate και clawback αλλά χωρίς αυτά, η δαπάνη διαμορφώνεται περί τα 2,4 δις με αυξητικές τάσεις.

Η φαρμακευτική δαπάνη ελέγχεται παγκοσμίως με δύο τρόπους: α) έλεγχο τιμών, β) έλεγχο του όγκου πωλήσεων. Η πρώτη μέθοδος προσφέρει άμεσα αποτελέσματα γι αυτό και είναι δημοφιλής, αλλά είναι η δεύτερη που μακροπρόθεσμα συνεισφέρει περισσότερα οφέλη καθώς έχει χαρακτήρα παιδευτικό. Στη χώρα μας, έχουμε μια ανάπηρη πολιτική και στα δύο σκέλη.

Στο πρώτο, ενώ τα γενόσημα επιτέλους τιμολογούνται γενικά σωστά, το ίδιο το κράτος, σε αντίθεση με τα λεγόμενά του δεν επιθυμεί την αύξηση της διείσδυσής τους. Έχει προστατευτεί άλλωστε μέσω της ασφαλιστικής τιμής, που σημαίνει ότι για το κράτος, για τον ΕΟΠΥΥ, το κόστος είναι ακριβώς το ίδιο είτε πωλείται γενόσημο, είτε πωλείται πρωτότυπο. Τη διαφορά την επωμίζεται ο πολίτης. Αν αυτό δεν είναι δώρο στις πολυεθνικές των πρωτοτύπων και περιφρόνηση του πολίτη, τι είναι; Αν αυτό δεν είναι πολιτικό σκάνδαλο, τότε ποιο είναι; Η δίωξη Πικραμένου, Κουτρουμάνη, Βενιζέλου κλπ;

Στο δεύτερο σκέλος, συναρθρώνονται δέσμες μέτρων, δεν είναι τόσο απλή πολιτική όσο η μείωση των τιμών. Τέτοια μέτρα είναι η χρήση θεραπευτικών πρωτοκόλλων, το profiling ασθενών και ιατρών, τα κίνητρα προς τους ιατρούς κλπ. Εννοείται πως αναγκαίο και αναντικατάστατο θεμέλιο όλων των πολιτικών αυτών είναι η ηλεκτρονική συνταγογράφηση. Κάποια πρωτόκολλα υπάρχουν αλλά είναι χειραγωγήσιμα και συνεπώς εν πολλοίς άκυρα. Το profiling θα μπορούσε να ταυτοποιήσει τα εκατοστημόρια εκείνα που μαζί με άλλα μέτρα διασποράς να αποκαλύψουν την ετερογένεια του πληθυσμού και άρα τις κακές πρακτικές ή περιπτώσεις απάτης. Με τα κίνητρα οι ιατροί επιβραβεύονται αν πετύχουν στόχους εξοικονόμησης της δαπάνης.

Αν τα ανωτέρω μέτρα υλοποιούνταν και συμπληρώνονταν από ένα σύστημα παρακολούθησης των εμβαλαγίων (tracking) μέσω των κουπονιών, από την παραγωγή μέχρι τον τελικό χρήστη, τότε όχι μόνο θα είχαμε μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης αλλά και το απόλυτο σύστημα φαρμακοεπαγρύπνησης. Α, επίσης, οι παράλληλες εξαγωγές σε βάρος των αναγκών της εγχώριας αγοράς θα ήταν πρακτικά αδύνατες. Α, και κάτι ακόμα, το χαμόγελο από το ανέκδοτο «χορηγείται κατόπιν ιατρικής συνταγής» θα πάγωνε κάπως στα χείλη των εμπόρων του πάγκου. Η προστασία της δημόσιας υγείας από ευχή θα γινόταν πράξη. Αλλά κάποιοι θα κέρδιζαν λιγότερα. Αν αυτό δεν είναι πολιτική επιλογή, τότε ποια είναι;

Αυτά ορίζουν κατά τη γνώμη μου το πεδίο άσκησης πολιτικής για τη φαρμακευτική δαπάνη. Εν τη απουσία αυτών, οι επιφανειακοί παρατηρητές θα επισημαίνουν φαινόμενα διαφθοράς. Όχι ότι δεν υπάρχουν. Αλλά δεν υπάρχει κανένα σοβαρό κράτος στον κόσμο που να αφήνει το πεδίο ανέλεγκτο να το ρυθμίζουν οι φαρμακοβιομηχανίες και οι επαγγελματίες υγείας. Όπως άλλωστε δεν υπάρχει και κανένα κράτος με πεδίο ανέλεγκτο και φαρμακευτική δαπάνη ελεγχόμενη. Κι αν αυτό δεν συγκινεί καθόλου τον μόνιμα ευρισκόμενο σε αφασία εκπομπής κ. Καραμανλή, θα όφειλε να συγκινεί την – ευρισκόμενη πλέον στον τέταρτο χρόνο της θητείας της – κυβέρνηση.

Το ελληνικό κράτος συχνά, ό,τι κάνει το κάνει προς δόξαν της ανοησίας. Είναι πράγματι λοιπόν Θεός του κράτους η ανοησία; Η δήλωση φαντάζει υπερβολική αλλά και πάλι, τα παραδείγματα που την υποστηρίζουν δεν είναι λίγα. Θα ασχοληθώ με ένα. Τον περίφημο ΚΕΒΑ (Κανονισμός Εκτίμησης Βαθμού Αναπηρίας). Αφορμή, ένα τελευταίο ΦΕΚ (4591/Β’/27-12-2017) όπου σε μόλις 276 σελίδες επιχειρείται η αναδιατύπωση μιας διαχρονικής ανοησίας με τίτλο «Ενιαίος Πίνακας Προσδιορισμού Ποσοστού Αναπηρίας».

Σε μια πρώτη προσέγγιση, δεσπόζει η λέξη «αναπηρία» οδηγώντας στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για κάποια μέθοδο ποσοτικοποίησής της. Λίγη; Πολλή; Κάπου θα έχει πάρει το αυτί σας και τα σχετικά ποσοστά: 67%, 80% αναπηρία κοκ. Αλλά, η σημαντική έννοια εδώ, είναι η «αναπηρία». Τι είναι αναπηρία; Είναι μια ζημιογόνος έκπτωση της λειτουργικότητας ενός ανθρώπου. Λέγοντας ‘ζημιογόνος’ εννοώ πως η έκπτωση είναι τέτοια που αποκλείει τον άνθρωπο από ατομικές και κοινωνικές εμπειρίες που τον επιβεβαιώνουν ως ενεργό μέλος της κοινότητας. Έχει άραγε καμία σημασία τι κατέστησε έναν άνθρωπο ανάπηρο; Γι αυτόν ναι, ίσως, για το κράτος όχι. Το κράτος οφείλει να στηρίζει τον ανάπηρο ασχέτως αιτίου, με βάση το περίφημο ποσοστό αναπηρίας. Εδώ είναι το ζουμί. Το ποσοστό αποδίδεται ανάλογα με το αίτιο που προκάλεσε την αναπηρία και όχι με την αναπηρία αυτή καθεαυτή. Παράδειγμα: αν είσαι παράλυτος στα κάτω άκρα (παραπληγικός) από τροχαίο ατύχημα ή από Σκλήρυνση Κατά Πλάκας, θα εξεταστείς από διαφορετικές επιτροπές που με διαφορετικό τρόπο θα καταλήξουν η καθεμία στην απόδοση – ελπίζουμε του ίδιου, αλλά όχι πάντοτε – ποσοστού αναπηρίας. Μα, αν είναι δύο ασθενείς παραπληγικοί, γιατί μας ενδιαφέρει πώς κατέληξαν εκεί; Αυτό που ενδιαφέρει είναι πως πρόκειται για παραπληγικούς που πρέπει να αντιμετωπιστούν με ίδιο τρόπο.

Φεύ!! Κατά το νέο ΦΕΚ, ο ιατρός πρέπει να καταγράψει το ιστορικό του ασθενούς, τις νοσηλείες, τα χειρουργεία, τις εξετάσεις, την πλήρη διαδρομή της νόσου στο χρόνο, πλήρη κλινική εξέταση, τη φαρμακευτική αγωγή, τις συνυπάρχουσες παθήσεις κλπ για να μπορέσει η επιτροπή να αποφανθεί ότι ο άνθρωπος είναι … παραπληγικός. Αδιάφορο αν αυτό είναι προφανές για έναν ιατρό στο 10^ο δευτερόλεπτο της εξέτασης!

Ακόμη και ο όρος της παραπληγίας (ή της τυφλότητας κοκ), ισχυρίζομαι πως είναι άχρηστος στην εκτίμηση της αναπηρίας. Αυτό που θα έπρεπε να μας ενδιαφέρει είναι: μπορεί ο ασθενής να ντυθεί, να πλυθεί, να σιτιστεί μόνος του; Μπορεί να εργαστεί; Μπορεί να χρησιμοποιήσει μέσα μαζικής μεταφοράς για τις μετακινήσεις του; Μπορεί να διαχειριστεί τους λογαριασμούς του και να κάνει τα ψώνια του; Αν ναι, τότε δεν είναι ανάπηρος. Αν όχι, τότε είναι και πρέπει να στηριχθεί. Αλλά καμία τέτοια ερώτηση δεν τέθηκε ποτέ σε καμία επιτροπή αναπηρίας.

Τόσες επιτροπές επί δεκαετίες, αποτελούμενες από δεκάδες ακαδημαϊκούς και δεν βρέθηκε ποτέ κανείς να υποδείξει το προφανές: ότι η ιατρική διαδρομή δεν είναι τρόπος τεκμηρίωσης του αποτελέσματος.

Είναι σα να απαιτεί ο ληξίαρχος το βιογραφικό για να κηρύξει τον θάνατο!

Το κράτος είναι ανόητο διότι ταλανίζεται με την ιδέα της δολιότητος. Ότι χιλιάδες υποκριτικά ταλέντα θα ζητήσουν αναπηρικά επιδόματα και συντάξεις και ότι όλοι αυτοί, είναι σε θέση να παραπλανήσουν τους επιστήμονες των επιτροπών, που κι αυτοί ελάχιστα απέχουν από τον χρηματισμό. Και έτσι, δοξάζεται η ανοησία και τιμωρούνται οι ανάπηροι.  Είναι ακριβώς η αναζήτηση δήθεν ‘αδιάσειστων’ τεκμηρίων μέσα στη σαλεμένη λογική του συστήματος που οδήγησε στις ομαδικές περιπτώσεις απάτης, όπως πχ με τους ‘τυφλούς’ στη Ζάκυνθο. Και κάπως έτσι, μια υπόθεση 2-3 σελίδων καθαρού λόγου αναπτύσσεται σε γνήσια κρατική διάλεκτο και τόμους παχείς όπως οι μύγες τον Αύγουστο.

Αποστολή ενός εθνικού συστήματος υγείας είναι η προαγωγή της υγείας, η αντιμετώπιση της ασθένειας και η οικονομική προστασία των ασθενών και των οικογενειών τους από το υγειονομικό κόστος.  Η έννοια της Υγείας ορίζεται ως «η κατάσταση πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλά η απουσία νόσου ή διαταραχής»[i].  Αυτή η εκ φύσεως πολυπλοκότητα της έννοιας της Υγείας, θέτει έναν αναγκαίο όρο για την – εξίσου πολύπλοκη – οργάνωση ενός εθνικού συστήματος υγείας που παραμένει παραγνωρισμένος:

όταν η ίδια η υγεία είναι μια έννοια δυναμική, μη γραμμική, ολιστική και αβέβαιη, μπορεί η οργάνωση ενός συστήματος υγείας να είναι το αντίθετο, δηλαδή αναγωγική, γραμμική, ντετερμινιστική και εντέλει κλειστή;

Μέχρι τώρα η οργάνωση του ΕΣΥ στη χώρα ακολουθεί το μοντέλο της μηχανής (machine model) που χαρακτηρίζεται από την ιεραρχία, την τυποποίηση των διαδικασιών, την αντίσταση στην αλλαγή και τη βαριά γραφειοκρατία και το οποίο αντιστοιχεί σε οργανωτικές αντιλήψεις του πρώτου μισού του προηγούμενου αιώνα.  Η αλήθεια είναι ότι αυτό το ντετερμινιστικό, κλειστό μοντέλο οργάνωσης, αδυνατεί να κατανοήσει και να ανταποκριθεί σε μια θεμελιώδη αρχή της ιατρικής, ότι

οι αλλαγές στην υγεία δεν επισυμβαίνουν μέσω μειζόνων επεισοδίων πχ ένα έμφραγμα ή ένας καρκίνος, αλλά αενάως στην πρόοδο του χρόνου μέσω μυριάδων μικρών γεγονότων,

 που μια τέτοια οργάνωση αδυνατεί να ταυτοποιήσει και να αντιμετωπίσει.

Το σημερινό σύστημα υγείας είναι στη φιλοσοφία του κλειστό, ατελές, άκαμπτο και πατερναλιστικό.  Κλειστό στην καινοτομία, κλειστό στα δεδομένα που παράγει και φυλάσσονται κατακερματισμένα σε σιλό εντός του, μη διαθέσιμα στο σύνολό τους ούτε για την ηγεσία του, κλειστό στη συνεργατικότητα των επαγγελματιών που το υπηρετούν.  Ατελές γιατί εστιάζει στην αντιμετώπιση της ασθένειας και όχι στην προαγωγή της υγείας.  Άκαμπτο γιατί σχεδιάζει μέχρι κεραίας την εμπειρία του πολίτη εντός αυτού, μια εμπειρία που χαρακτηρίζεται συχνά από έλλειψη σεβασμού και συμπόνιας, χαμηλή ανταποκρισιμότητα, ασταθή ποιότητα, έλλειψη λογοδοσίας και θεωρητική ισότητα των παροχών αλλά συχνά με χαμηλή αξία.  Πατερναλιστικό γιατί ο πολίτης είναι παθητικός δέκτης των υπηρεσιών, αμέτοχος παντού πλην της χρηματοδότησης.

Σ’ αυτά τα χρόνια της οικονομικής κρίσης, το σύστημα υγείας υποχώρησε σε όλες του τις διαστάσεις.  Κρίσιμες μεταρρυθμίσεις όπως η θέσπιση του ΕΟΠΥΥ, η ηλεκτρονική συνταγογράφηση και άλλες συγκράτησαν ως ένα βαθμό την ελεύθερη πτώση του.  Καθοριστικά συνέβαλλε επίσης στην αποφυγή της ολοκληρωτικής κατάρρευσης, η αυταπάρνηση των εργαζομένων σε αυτό και το κουράγιο των πολιτών.  Αλλά αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί επί μακρόν.

Θα ήταν όμως επιδερμική μια ερμηνεία της δυσπραγίας του συστήματος υγείας ως απότοκης της οικονομικής κρίσης και μόνο.  Άλλωστε, προϋπήρχε της κρίσης.  Αυτή θα μπορούσε διαπιστωτικά να αποδοθεί σε δύο παράγοντες.  Πρώτον, στο εσφαλμένο μοντέλο οργάνωσης που δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ανάγκες του πληθυσμού για την υγεία και δεύτερον, στο γεγονός ότι είναι ως ένα βαθμό «θύμα» των ίδιων των κοινωνικών κατακτήσεων.  Πράγματι, το κόστος της υγείας αυξάνεται επίσης οδηγούμενο από: α) τη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας που προσφέρει εκπληκτικά νέα εργαλεία αλλά συχνά με κάθε άλλο παρά αξιοκαταφρόνητο κόστος, β) τη σταδιακή γήρανση του πληθυσμού που οδηγεί σε αύξηση της ζήτησης για υπηρεσίες υγείας και γ) την οικονομική πρόοδο που οδηγεί και αυτή σε αύξηση της ζήτησης για υπηρεσίες υγείας.  Οι παράγοντες αυτοί έχουν περιγραφεί και ως «οι αποτυχίες της επιτυχίας» (failures of success) αφού και οι τρείς είναι επιθυμητοί.[ii]  Αν επιθυμούμε, στην προσπάθεια βελτίωσης του συστήματος και ελέγχου του κόστους, να μην υποβαθμίσουμε αλλά να επαυξήσουμε τις κοινωνικές κατακτήσεις στην υγεία, τότε το ερώτημα δεν μπορεί να περιορίζεται στο «με ποια οργάνωση» ή «με πόσα χρήματα», αλλά απαιτείται μια κριτική ιδεολογική επαναπροσέγγιση των πολιτικών για την υγεία.

Ισότητα, ποιότητα, προσβασιμότητα, συντονισμός, βιωσιμότητα, καθολικότητα, ανταποκρισιμότητα, ανθρωποκεντρικότητα είναι μερικοί μόνο από τους επιθετικούς προσδιορισμούς που συναντώνται αθρώα στα κείμενα πολιτικής για την υγεία.  Κανένας δεν είναι εσφαλμένος.  Αλλά και κανένας δεν μπορεί να αρθεί στο επιθυμητό ύψος αν δεν διατρέχεται από μια νέα αξία, αυτή της ανοιχτότητας.

Ανοιχτότητα.

Η ανοιχτότητα ως έννοια έχει δύο διαστάσεις. Αυτήν της διάφανης, ελεύθερης πρόσβασης σε γνώση και δεδομένα και αυτήν της συνεργατικότητας.  Ειδικά στην υγεία, η σημασία της είναι κεφαλαιώδης. Η υγεία είναι όπως προαναφέρθηκε μια έννοια δυναμική, μη γραμμική, ολιστική και αβέβαιη. Τέτοιες έννοιες αντιμετωπίζονται από την επιστήμη με μη γραμμικά εργαλεία όπως αυτά των θεωριών της πολυπλοκότητας (complexity theory) ή του χάους (βλ. μετεωρολογία). Μυριάδες δεδομένων (big data) συλλέγονται και αναλύονται με τρόπους που αποκαλύπτουν κρυφές, ατελείς ή άγνωστες συσχετίσεις που δεν μπορούν να αποκαλυφθούν, πόσο μάλλον να γίνουν κατανοητές με την απλουστευτική, αφαιρετική, γραμμική σκέψη.  Αλλά τα δεδομένα αυτά, πέραν της συλλογής τους πρέπει να είναι και διαθέσιμα για ανάλυση, δηλαδή ανοιχτά.

Ο κατά πολλούς θεωρούμενος ως πατέρας της σύγχρονης ιατρικής Sir William Osler έλεγε ότι είναι σημαντικότερο να γνωρίζεις με ποιόν ασθενή έχεις να κάνεις παρά να γνωρίζεις από τι πάσχει[iii], κατανοώντας έτσι ότι κι άλλοι, πολλοί παράγοντες, πέραν της όποιας αναγνωρίσιμης παθολογίας συμβάλλουν όχι μόνο στην υγεία αλλά και στην αντίληψη της υγείας του ιδίου του ασθενούς (η διάκριση ανάμεσα στην κατάσταση της υγείας ενός ανθρώπου και την αντίληψη που ο ίδιος έχει για την υγεία του, είναι ένα ακόμη μέτρο της πολυπλοκότητας που χαρακτηρίζει τον τομέα).  Στην πραγματικότητα, ο Osler καλούσε ήδη από το 1900 για περισσότερα δεδομένα, περισσότερη γνώση.  Αν η θέση του αναγνωρίζεται ως ανθρωποκεντρική και αν αυτός ο όρος είναι απαραίτητος – και κατά τη γνώμη μας είναι – στη δόμηση ενός σύγχρονου, ανοιχτού ΕΣΥ, τότε θα πρέπει να αναζητήσουμε τα εργαλεία που την πραγματώνουν.  Το μόνο κοινό από την εποχή του Osler είναι η ιατρική επίσκεψη και η νοσηλεία.  Είναι και οι δύο αναντικατάστατες αλλά και συχνότατα ανεπαρκείς, παρά την κατακλυσμιαία πρόοδο τόσο της επιστήμης όσο και της εκπαίδευσης των ιατρών.  Είναι μόνο στιγμιότυπα, ή έστω σεκάνς, από το μεγάλο έργο της υγείας του ανθρώπου.

Στη σημερινή εποχή, η απαίτηση για βαθύτερη γνώση του ασθενούς μπορεί να πραγματωθεί όχι μόνο με τη συγκέντρωση των διάσπαρτων δεδομένων γι αυτόν, που παράγονται εντός του συστήματος από «συμβεβλημένους» αλλά ασύνδετους «προμηθευτές», αλλά επίσης με την

παραγωγή ιατρικών πληροφοριών και δεδομένων από τον ίδιο τον ασθενή, στην καθημερινότητά του, εκτός των συντεταγμένων δομών υγείας.

Εδώ έρχεται η σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία να παίξει το ρόλο του Δούρειου Ίππου για την αλλαγή.

 Μιλάμε για τεχνολογία, αλλά στην πραγματικότητα εννοούμε καινοτομία. Μιλάμε για συνεργατικότητα και ανοιχτά δεδομένα, αλλά στην πραγματικότητα εννοούμε βαθύτερη γνώση και αλλαγή της κουλτούρας.

Θα αναφερθούμε σε τρία χαρακτηριστικά παραδείγματα καινοτόμου ψηφιακής τεχνολογίας για την υγεία που καταλύουν την έννοια της ανοιχτότητας.

Το πρώτο παράδειγμα αφορά τις τεχνολογίες υγείας για χρήση εκτός δομών υγείας.  Σήμερα διατίθενται προϊόντα (τεχνολογιών mHealth και άλλων) για την παρακολούθηση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα για διαβητικούς (πχ τιμές ανά 1 λεπτό επί 14 συνεχόμενες ημέρες με τον ίδιο σένσορα), την παρακολούθηση του τρόμου και της ισορροπίας για παρκινσονικούς, την παρακολούθηση ζωτικών σημείων ή πτώσεων σε εύθραυστους ασθενείς, την αποκάλυψη και ταυτοποίηση καρδιακών αρρυθμιών και κρυπτογενών εγκεφαλικών επεισοδίων, τη μελέτη διαταραχών του ύπνου, την παρακολούθηση και καταγραφή της ημερήσιας κινητικής δραστηριότητας, την υποβοήθηση και τον έλεγχο της συμμόρφωσης σε σύνθετες αγωγές και πολλά άλλα.   Εξίσου σημαντική είναι και η δυνατότητα ανάδρασης από τους ασθενείς με την καταγραφή του βαθμού της ευεξίας τους στη διαδρομή ενός επεισοδίου υγείας ή γενικά, αναφοράς παρενεργειών, αξιολόγησης της θεραπείας, επικοινωνίας με τους επαγγελματίες υγείας κοκ.

Ένα δεύτερο σημαντικό παράδειγμα είναι κάποια πανάκριβα ιατρικά υλικά όπως πχ τα προσθετικά άκρα.  Ο τρόπος που παθιασμένοι εθελοντές – συχνότατα ασθενείς οι ίδιοι ή συγγενείς και φίλοι ασθενών – έχουν συμβάλλει στην παραγωγή εξατομικευμένων προσθετικών άκρων με τρισδιάστατη εκτύπωση (E-nable) με δραματικά χαμηλότερο κόστος, δεν είναι μόνο ένα υπόδειγμα ανοιχτότητας και συμβολής στην ευεξία των ασθενών και τη βιωσιμότητα ενός συστήματος υγείας, αλλά και εκδημοκρατισμού του τρόπου που παράγεται νέα τεχνολογία.  Δεν χρειάζεται κανείς να αναζητήσει τέτοιους εθελοντές.  Θα δραστηριοποιηθούν μόνοι τους αν το περιβάλλον είναι ανοιχτό.

Το τρίτο παράδειγμα αφορά τη συνεργατικότητα.  Έχει από πολλούς – και όχι εσφαλμένα – ταυτοποιηθεί ένα έλλειμμα συντονισμού στην υγεία μεταξύ των επαγγελματιών υγείας αλλά και των επιπέδων φροντίδας (πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια κλπ).  Έλλειψη συντονισμού σημαίνει έλλειψη δεδομένων και συνεργατικότητας.  Πρέπει να γίνει όμως κατανοητό ότι το πρόβλημα συντονισμού δεν λύνεται με συντονιστές, δηλαδή με νέες ιεραρχίες κατά το παλαιό παράδειγμα.  Λύνεται με την ανοιχτότητα και τα εργαλεία της.  Με την ελεύθερη πρόσβαση σε δεδομένα από πολλαπλές πηγές και με τη χρήση της λογικής δικτύων, συστημικών όπως η ηλεκτρονική συνταγογράφηση ή άλλων όπως το Doximity που δικτυώνει περισσότερους από 500.000 επαγγελματίες υγείας, το Medstro, το Sermo κα.

Οι δυνατότητες ενός συντονιστή είναι πεπερασμένες και περιορισμένης εμβέλειας.  Οι δυνατότητες της συνεργατικότητας είναι άπειρες.

Αρκεί κανείς να αναλογιστεί τα επιτεύγματα της συνεργατικότητας στον τομέα της πληροφορικής μέσω του λογισμικού ανοιχτού κώδικα (open source software) για να αντιληφθεί το μέγεθος της ωφέλειας για την επιστήμη και τα συστήματα υγείας.  Πραγματικά, η ανοιχτότητα συνιστά το κατάλληλο υπόστρωμα για τη βέλτιστη αξιοποίηση των σύγχρονων εξελίξεων στην επιστήμη.  Τέτοια σύγχρονη εξέλιξη είναι η έννοια της εξατομικευμένης ιατρικής (personalized medicine).  Tο European Science Foundation ορίζει την εξατομικευμένη ιατρική ως «μία νέα προσέγγιση στην ταξινόμηση, την κατανόηση, την αντιμετώπιση και την πρόληψη των ασθενειών, βασισμένη σε εξατομικευμένα βιολογικά δεδομένα, συνήθειες και περιβαλλοντικές διαφορές»[iv].  Παράδειγμα εξατομικευμένης ιατρικής συνιστά η θεραπεία με το μονοκλωνικό αντίσωμα Trastuzumab, ειδικά των ασθενών εκείνων με κάποιες μορφές καρκίνου – κυρίως του μαστού – που εμφανίζουν υπερέκφραση των υποδοχέων HER2.  Σήμερα το φάρμακο αυτό περιλαμβάνεται από την ΠΟΥ στη λίστα των πλέον βασικών φαρμάκων για ένα στοιχειώδες σύστημα υγείας[v].  Άλλα παραδείγματα συνιστούν το Vemurafenib για το μελάνωμα, το Adalimumab για την ψωρίαση, το Imatinib για τη Χρόνια Μυελογενή Λευχαιμία κοκ.  Οι συνέπειες της αλλαγής του παραδείγματος από την αντιμετώπιση της νόσου στην αντιμετώπιση συγκεκριμένων υποπληθυσμών με τη νόσο είναι εμφανείς.  Με το παλαιό παράδειγμα, όλοι οι ασθενείς πχ με καρκίνο του μαστού θα ήταν υποψήφιοι θεραπείας με Trastuzumab αλλά μόνο κάποιοι εξ’ αυτών θα ωφελούντο.  Το κόστος, τόσο για τους ασθενείς που δεν θα ωφελούντο όσο και για το σύστημα υγείας θα ήταν τεράστιο.  Ομοίως, οι ισχνοί πόροι για την πρόληψη θα αξιοποιούντο πολύ περισσότερο αν κατευθύνονταν στοχευμένα σε ομάδες αυξημένου κινδύνου του πληθυσμού και όχι αδιάκριτα στο σύνολό του.  Η εξέλιξη της εξατομικευμένης ιατρικής θέτει νέες απαιτήσεις που προϋποθέτουν την ανοιχτότητα.  Η πρόσβαση και η γνώση περί τα γενετικά και περιβαλλοντικά δεδομένα, η συνεργασία μεταξύ πολλαπλών ειδικοτήτων αλλά και οργανισμών και η μεγαλύτερη αξιοποίηση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών είναι απαιτήσεις που δεν μπορούν να εκπληρωθούν αν ένα σύστημα υγείας δεν διατρέχεται από την αξία της ανοιχτότητας.

Εν τέλει,

η αξία της ανοιχτότητας αυξάνει την αξία των υπηρεσιών υγείας

Ως αξία των υπηρεσιών υγείας ορίζεται το υγειονομικό αποτέλεσμα (έκβαση) για κάθε ευρώ που ξοδεύτηκε[vi].  Ή περισσότερο σχηματικά,

Η αξία αντιστοιχεί στη συνολική φροντίδα ενός επεισοδίου υγείας όπως αυτό διατρέχει στο χρόνο ξεκινώντας από την πρόληψη, επεκτεινόμενη στην αντιμετώπιση και καταλήγοντας στην παρακολούθηση.  Δεν μπορεί να μετρηθεί σε αποσπασματικές ή μεμονωμένες υπηρεσίες όπως επισκέψεις, εξετάσεις, επεμβάσεις κοκ.  Κι αυτό γιατί η αξία έχει νόημα μόνο για τον ασθενή.  Ποια αξία μπορεί να έχει γι αυτόν μια εξέταση που οδήγησε μεν σε διάγνωση αλλά τόσο καθυστερημένη που η αντιμετώπιση να είναι πια παρηγορητική;  Ποια αξία μπορεί να έχει μια επέμβαση που έμοιαζε επιτυχημένη κατά το εξιτήριο αλλά οδήγησε σε απομακρυσμένες χρονικά επιπλοκές και επανεισαγωγές;  Βεβαίως, με αυτούς τους όρους, γίνεται φανερό – για άλλη μια φορά – ότι η μέγιστη αξία αντιστοιχεί στην πρόληψη.  Αλλά πως εμπεδώνεται και επικοινωνείται η αξία των υπηρεσιών υγείας για τον ασθενή;  Μόνο μέσω της συστηματικής μέτρησης και αναφοράς των αποτελεσμάτων και οι ασθενείς θα ωφεληθούν από αυτά μόνο αν είναι, ως δεδομένα, ανοιχτά.  Εννοείται ότι θα ωφεληθεί και το σύστημα υγείας αφού έτσι αποκαλύπτονται εστίες παραγωγής υπηρεσιών χαμηλής αξίας και προωθείται ένας ανταγωνισμός επί της επιστημονικής αριστείας που θα επιβραβεύεται με επιπλέον όγκο και όχι επί του όγκου κατακερματισμένων υπηρεσιών που δεν προσδίδουν αξία και συχνά είναι αποτέλεσμα προκλητής ζήτησης.

H ανοιχτότητα στο πεδίο της υγείας δεν θα επισυμβεί εύκολα ούτε αβίαστα, πείθοντας μόνο δια των πλεονεκτημάτων της.  Η αντίσταση του παλαιού παραδείγματος είναι και θα παραμείνει για καιρό ισχυρή, τη ίδια στιγμή που η ανοιχτή προσέγγιση συνοδεύεται από σημαντικά ηθικά ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν, όπως περί των ορίων της ιδιωτικότητας, της ιδιοκτησίας των δεδομένων υγείας, του ορισμού της ελεύθερης και εν επιγνώσει συναίνεσης (free and informed consent) σε περιβάλλον πολυπλοκότητας και αβεβαιότητας, του συνολικού επαναπροσδιορισμού της έννοιας της κοινωνικής αλληλεγγύης και πολλών ακόμη.

Στο τέλος της ημέρας, η συζήτηση για την ανοιχτότητα – στην υγεία και αλλού – είναι μια συζήτηση για την ποιότητα και το βάθος της δημοκρατίας.

[i] Preamble to the Constitution of the World Health Organization as adopted by the International Health Conference, New York, 19-22 June, 1946; signed on 22 July 1946 by the representatives of 61 States (Official Records of the World Health Organization, no. 2, p. 100) and entered into force on 7 April 1948.

[ii] The Failures of Success. Ernest M. Gruenberg, Milband Memorial Fund Quarterly, 1977.

[iii] Bean, BW (1961). Sir William Osler Aphorisms. Spingfield II: Charles C. Thomas (Publisher).

[iv] Personalized Medicine for the European Citizen. Towards more precise medicine for the diagnosis, treatment and prevention of disease. ESF, Nov 2012. http://www.esf.org/fileadmin/Public_documents/Publications/Personalised_Medicine.pdf

[v] 19th WHO Model List of Essential Medicines (April 2015, amended November 2015). http://www.who.int/medicines/publications/essentialmedicines/EML_2015_FINAL_amended_NOV2015.pdf

[vi] Redefining Healthcare: Creating Value-based Competition on Results. Michael E. Porter, Elizabeth Olmsted Teisberg. HBR Press, 2006, p. 24.

Η πρόταση της επιτροπής στην οποία προΐστατο ο καθηγητής Κυριάκος Σουλιώτης για την αναδιοργάνωση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, είναι μια καθόλα επιστημονική πρόταση. Δομημένη, εύκολη στην ανάγνωση και την κατανόηση, με επαρκή περιγραφή του τοπίου και των στρεβλώσεών του. Οι όποιες επιμέρους διαφωνίες μου δεν αλλάζουν τη γενική εικόνα: οι προτάσεις για μια νέα οργάνωση της ΠΦΥ κινούνται στην ορθή κατεύθυνση, με επίγνωση της συγκυρίας και των δυνατοτήτων. Άλλωστε, μια από τις ‘εντυπωσιακές’ της διαπιστώσεις είναι πως το θεσμικό πλαίσιο για την οργάνωση της ΠΦΥ υπάρχει εν πολλοίς, ήδη από το 2004. Αυτό που δεν υπήρξε ήταν η πολιτική βούληση να εφαρμοστούν οι σχετικοί νόμοι και κυρίως ο 3235/2004.

Θεωρώ πως ακριβώς κάτω από αυτό το πρίσμα πρέπει να δει κανείς την πρόταση: ότι ενώ συνιστά μια επιστημονική δουλειά και όχι νόμο, ακόμα και αν ήταν βέβαιος ο μετασχηματισμός της σε νόμο, η εφαρμογή του θα ήταν άδηλη. Δεν είναι η πρώτη φορά που στη χώρα εκπονείται μια συντεταγμένη επιστημονική πρόταση. Δεν είναι η πρώτη φορά που κυρίαρχες ανεπάρκειες και στρεβλώσεις ταυτοποιούνται από τεχνοκράτες και προτείνονται λύσεις. Η έκθεση Σπράου και η μεταγενέστερη, ματαιωθείσα προσπάθεια Γιαννίτση για μεταρρύθμιση στο ασφαλιστικό, συνιστούν ένα κορυφαίο παράδειγμα. Το ασφαλιστικό σύστημα (υγεία – συντάξεις) επιχορηγήθηκε το διάστημα 2000-2010 από τον κρατικό προϋπολογισμό με 153 δις ευρώ για να συνεχίσει την τρελή του πορεία προς την κατάρρευση. Ουδείς επιθυμούσε να εντρυφήσει στη βάση των εσόδων, την πορεία των χρημάτων και τα παραγόμενα αποτελέσματα. Όσοι το επιχείρησαν, απομονώθηκαν πολιτικά. Σήμερα βιώνουμε τα αποτελέσματα αυτής της απερισκεψίας.

Είναι σήμερα ευθύνη της πολιτικής ηγεσίας να κινηθεί προς την ορθή κατεύθυνση, χωρίς την πρόσβαση στους οικονομικούς πόρους του πρόσφατου παρελθόντος. Συνιστά επίσης, ουσιώδη πολιτική απόφαση ο τρόπος και η κατεύθυνση διανομής του όποιου πλεονάσματος. Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας χρειάζεται πόρους που σήμερα στερείται. Πόρους διαφανείς και μετρημένους που θα διατίθενται βάσει προδιαγραφών και, κυρίως, αποτελεσμάτων.

Την ίδια περίπου χρονική στιγμή με την ‘πρόταση Σουλιώτη’ κατατέθηκε και η πρόταση της επιτροπής στην οποία προΐσταται ο κος Παύλος Θεοδωράκης. Παρά την απείρως μεγαλύτερη χρονική άνεση, τα αποτελέσματά της κρίνω ως ανεπαρκή κυρίως λόγω της ανεπαρκούς ανάγνωσης του ‘τοπίου’ προς μεταρρύθμιση. Ο τρόπος με τον οποίο η επιτροπή ‘αγνοεί’ τη σημερινή ανθρωπογεωγραφία του χώρου και το γνωστικό και τεχνολογικό της έρμα, είναι προκλητική. Πώς για παράδειγμα θα συγκρατηθούν οι ασθενείς σε επίπεδο ΠΦΥ με τη μεταφορά όλων των ειδικών ιατρών στα νοσοκομεία; Χώρια η επιλογή της αντιμισθίας που σε συνδυασμό με την πλήρη και αποκλειστική απασχόληση προάγει τη δημοσιο-υπαλληλοποίηση. Ο χαρακτηρισμός μιας απασχόλησης ως αποκλειστικής το μόνο που ευνοεί είναι την παραοικονομία. Αλλά είπαμε, μια πρόταση επιτροπής τεχνοκρατών είναι και αυτή. Αλλού εδράζεται η ευθύνη.

Είναι σαφές ότι η οικονομική κρίση στη χώρα μας εκφράζεται και ως ανθρωπιστική. Χιλιάδες πολίτες κατέληξαν ανασφάλιστοι με αποτέλεσμα να μην έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας. Δεδομένου ότι η επίδραση αυτού του γεγονότος στην κοινωνική συνοχή αναμένεται -και ώς έναν βαθμό είναι ήδη – καταλυτική, προβάλλει επείγουσα η ανάγκη για συστηματική αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος.
Οι υπάρχουσες πολιτικές αποδεικνύονται ανεπαρκείς καθώς, σε μεγάλο βαθμό, είναι κατηγορικές, αδιαφανείς και πολυδιασπασμένες. Από την άλλη μεριά, οι πόροι είναι σήμερα δυσεύρετοι και ισχνοί. Παρά ταύτα, μια συνολική πολιτική που θα αντιμετώπιζε το πρόβλημα με επάρκεια και διαφάνεια, θα οδηγούσε σε αποτελεσματικότερη χρήση αυτών και θα παρήγε ευεργετικά αποτελέσματα στο κοινωνικό πεδίο. Μια τέτοια πρόταση θα μπορούσε να είναι η θεσμοθέτηση εγγυημένου ασφαλιστικού δικαιώματος υγείας σε ανασφάλιστους πολίτες κατά το πρότυπο του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (ΕΕΕ). Βεβαίως το ΕΕΕ συνιστά παροχή σε χρήμα και όχι σε είδος, το οποίο χορηγείται σε νοικοκυριά και όχι ατομικά. Ομως, χορηγείται υπό προϋποθέσεις, χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό, είναι τακτικό και όχι εφάπαξ και χορηγείται κατόπιν αιτήσεως και όχι αδιάκριτα. Αν είναι δύσκολο σήμερα να θεσμοθετηθεί στη χώρα μας ΕΕΕ (κάτι από το οποίο δεν πρέπει να παραιτηθούμε), είναι πολύ ευκολότερο να παρέχεται υπό προϋποθέσεις δικαίωμα για πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας ανασφάλιστων πολιτών.
Είναι άξιο αναφοράς ότι η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα-μέλος της ΟΝΕ που δεν έχει θεσμοθετήσει ΕΕΕ. Η αρχική προσπάθεια κατόπιν πρότασης νόμου του ΠΑΣΟΚ το 2000 προσέκρουσε στις συνήθεις ενστάσεις (της υπεράσπισης δηλαδή κατηγορικών επιδοματικών πολιτικών βασισμένων σε πελατειακές σχέσεις), ενώ παρόμοια τύχη είχε και αντίστοιχη πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ το 2005. Το κόστος μιας τέτοιας πρότασης υπολογίζεται σε περίπου 0,5% του ΑΕΠ, ποσό αναμφίβολα σημαντικό. Στην τρέχουσα υφεσιακή συγκυρία, η αναζήτηση τέτοιου πόρου έχει έντονα πολιτικά χαρακτηριστικά. Ακόμη και περικεκομμένη, η επιδοματική πολιτική συνεχίζει να είναι κατηγορική, άρα κοινωνικά άδικη και αναποτελεσματική. Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η αλλαγή του παραδείγματος στην κοινωνική πολιτική προς το πρότυπο του ΕΕΕ θα απαιτούσε περισσότερους πόρους. Μάλλον το αντίθετο. Το βέβαιο είναι ότι θα έπληττε κατηγορίες ωφελημένων του χρεοκοπημένου πολιτικού μας συστήματος, πολίτες και πολιτικούς.

Ο συνήθης «διάβολος», που όπως λένε κρύβεται στις λεπτομέρειες, πρέπει να αναζητηθεί και στις προϋποθέσεις. Ο δημόσιος διάλογος είναι η απάντηση, όπου όλοι όσοι συμμετέχουν σ’ αυτόν οφείλουν να εξηγήσουν για τι και για ποιους δημοσιολογούν. Εως τότε, άλλοι θα υποστηρίζουν τα «κεκτημένα» και άλλοι θα εισβάλλουν στο πεδίο υποκαθιστώντας το κράτος με αυτοσχέδιες πολιτικές «κοινωνικών ιατρείων και φαρμακείων». Πολιτικές που όσο κι αν συχνά είναι ανιδιοτελείς και αξιέπαινες, δεν είναι καθολικές, άρα δεν προάγουν την ισότητα, δεν είναι πάντοτε άμοιρες προσωπικής προβολής, εγκυμονούν κινδύνους στιγματισμού των χρηστών τους, ενώ συχνά εθίζουν τους πολίτες στην παροχή δωρεάν υπηρεσιών αδιακρίτως, χωρίς να αναζητείται και να αναγνωρίζεται η ατομική ιδιαιτερότητα και ευθύνη.
Στην όμορη, σχετικά, Πορτογαλία, το μηνιαίο ΕΕΕ ανερχόταν το 2010 σε περίπου 190 ευρώ. Αν όμως αναλογιστεί κανείς πως οι δικαιούχοι ασφάλισης από τον ΟΓΑ «αγοράζουν» το ασφαλιστικό τους δικαίωμα στην υγεία με 12-35 ευρώ μηνιαίως ανά νοικοκυριό και πως η μέση μηνιαία κατά κεφαλήν δαπάνη για υπηρεσίες υγείας από τον ΕΟΠΥΥ δεν υπερβαίνει τα 50 ευρώ, γίνεται φανερό πως η εγγύηση του ασφαλιστικού δικαιώματος στην υγεία είναι οικονομικά εφικτή.
Σήμερα, ο ανασφάλιστος, αν και κατά τεκμήριο φτωχότερος από άλλους ασφαλισμένους πολίτες, υποχρησιμοποιεί τις υπηρεσίες υγείας ή πληρώνει από την τσέπη του περισσότερα χρήματα σε σχέση με τον ασφαλισμένο. Αμφότερα επιδεινώνουν τη φτώχεια του, άμεσα μέσω των αυξημένων εξόδων για υπηρεσίες και φάρμακα και έμμεσα μέσω της επιδείνωσης της υγείας του. Μια άλλη κοινωνική πολιτική, βασισμένη στις αξίες της ελευθερίας, της ισότητας και της κοινωνικής αλληλεγγύης, είναι απαραίτητη για να ανακοπεί η επέλαση της φτώχειας και η πρόταση για εγγύηση του ασφαλιστικού δικαιώματος στην υγεία μπορεί να αποτελέσει σημαντικό πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “ΤΑ ΝΕΑ” στις 9 Ιανουαρίου 2013 στη στήλη “Τρίτη Άποψη”.

…

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Ο Οργανισμός Περίθαλψης Ασφαλισμένων Δημοσίου με αφορμή την έναρξη πιλοτικού του προγράμματος έξυπνων καρτών στο νομό Κορινθίας σας προσκαλεί στην εκδήλωση:

«Παρουσίαση πιλοτικού προγράμματος χορήγησης έξυπνων καρτών στους ασφαλισμένους ΤΥΔΚΥ νομού Κορινθίας και καρταναγνωστών σε όλους του παρόχους υπηρεσιών υγείας»

 την Τετάρτη, 26 Σεπτεμβρίου και ώρα 19:00, στο Δημοτικό θέατρο Κορίνθου (κτίριο Πανεπιστημίου).

Στην εκδήλωση θα μιλήσουν :

Χάρης Θεοχάρης, Γενικός Γραμματέας Πληροφοριακών Συστημάτων

Βλάσης Σφυρόερας, Διευθύνων Σύμβουλος Η.ΔΙ.Κ.Α. Α.Ε.

Μιχάλης Κούτρας, Πρόεδρος Ο.Π.Α.Δ.

Αναστασία Μπάρτζη, Πρόεδρος Φαρμακευτικού Συλλόγου Κορινθίας

Σωτήρης Δαμασκηνός, Αντιπρόεδρος Ιατρικού Συλλόγου Κορινθίας

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Ο Οργανισμός Περίθαλψης Ασφαλισμένων Δημοσίου, επέλεξε τους ασφαλισμένους του Τομέα Υγείας Δημοτικών και Κοινοτικών Υπαλλήλων (ΤΥΔΚΥ) Ν. Κορινθίας για να ξεκινήσει ένα πιλοτικό πρόγραμμα χορήγησης έξυπνων καρτών.

Οι έξυπνες κάρτες εφαρμόζονται σήμερα σε πολλές χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου με σκοπό να βελτιώσουν την ασφάλεια, την πιστότητα και την ταχύτητα στη διακίνηση ιατρικών πληροφοριών και πληροφοριών κοινωνικής ασφάλισης, καθώς και να περιστείλουν τη σπατάλη και την απάτη. Ο Οργανισμός μας μελέτησε και αξιοποίησε την εμπειρία της χρήσης παρόμοιων καρτών σε μια σειρά από χώρες όπως Γερμανία, Γαλλία, Μ. Βρετανία, Η.Π.Α. κλπ.

Ο κάθε ασφαλισμένος θα παραλάβει μία ατομική έξυπνη κάρτα, η οποία προσδοκούμε να αντικαταστήσει μελλοντικά το ασφαλιστικό βιβλιάριο.

Η κάρτα αυτή δεν καταργεί στην παρούσα φάση το ασφαλιστικό βιβλιάριο. Είναι όμως υποχρεωτική η χρήση και των δύο (κάρτα και βιβλιάριο), όταν προσέρχεται ο ασφαλισμένος σε όλα τα σημεία παροχής υπηρεσιών υγείας του Ν. Κορινθίας (ιατρεία, φαρμακεία, νοσοκομεία, Κέντρα Υγείας, αγροτικά ιατρεία κλπ) και στα γραφεία του ΟΠΑΔ-ΤΥΔΚΥ.

Εντός της κάρτας περιέχονται στοιχεία της ταυτότητας του ασφαλισμένου, ασφαλιστικά στοιχεία (Αριθμός Μητρώου, ΑΜΚΑ), τα στοιχεία της κατοικίας και της εργασίας του. Επιπλέον υπάρχει η δυνατότητα και μόνο με τη συναίνεσή του ασφαλισμένου, να συμπεριληφθούν η ομάδα αίματος, η πιθανή έλλειψη του ενζύμου G6PD, αλλεργίες σε φάρμακα, τηλέφωνα σε περίπτωση ανάγκης, πληροφορίες δηλαδή που μπορούν να σώσουν ζωές σε μια κρίσιμη στιγμή.

Με τη χρήση των έξυπνων καρτών, ο Οργανισμός προσβλέπει στην αυτοματοποίηση και τον έλεγχο της ασφαλιστικής ικανότητας, ώστε να μη χρειάζεται η ετήσια θεώρηση της κάρτας όπως συμβαίνει με το βιβλιάριο.

Για οποιαδήποτε απορία σχετικά με την χρήση της έξυπνης κάρτας, ασφαλισμένοι και πάροχοι υπηρεσιών υγείας μπορούν να καλούν τον αριθμό τηλεφωνικής υποστήριξης 11131 (χωρίς χρέωση), να επισκέπτονται τη σχετική ιστοσελίδα του Οργανισμού μας (ecards.opad.gr) ή τα γραφεία μας στο Ν. Κορινθίας (Αγ. Νικολάου 29, Κόρινθος, τηλ. 27410-23751).

Με αυτό τον τρόπο οι ασφαλισμένοι και οι πάροχοι υπηρεσιών υγείας του νομού, γίνονται συμμέτοχοι σε ένα σημαντικό βήμα προόδου προς το Αύριο της Κοινωνικής Ασφάλισης στον τόπο μας.

Με εκτίμηση,

Ο Πρόεδρος του ΟΠΑΔ

Μιχάλης Κούτρας

Ο ΟΠΑΔ, σαν συνέπεια των μεγάλων αλλαγών που έφερε στο χώρο της Κοινωνικής Ασφάλισης και της παροχής υπηρεσιών υγείας η θεσμοθέτηση του ΕΟΠΥΥ, είναι πλέον ένας Οργανισμός αφιερωμένος αποκλειστικά, αφενός μεν στο ασφαλιστικό δικαίωμα, αφετέρου δε στη χρηματοδότηση του ΕΟΠΥΥ.  Ο νέος ρόλος του ΟΠΑΔ συνέπεσε με την ανάληψη των καθηκόντων μου ως προέδρου του Δ.Σ. του.  Με την αλλαγή αυτή, το σύνολο των εργαζομένων στον τομέα Δημοσίου του Οργανισμού, μεταφέρθηκε στον ΕΟΠΥΥ.  Στον ΟΠΑΔ παρέμεινε η πλειοψηφία των εργαζομένων του τομέα ΥΔΚΥ, ποσοστό περίπου 31% του συνόλου των εργαζομένων και στους δύο τομείς του ΟΠΑΔ μέχρι την 31.12.2011.  Όπως σε κάθε μεγάλη αλλαγή, έτσι και σ’αυτή, παρουσιάζονται προβλήματα αλλά και ευκαιρίες.  Τα πρώτα αφορούν κυρίως στη βίαιη αφαίρεση από τον ΟΠΑΔ της σημαντικής τεχνογνωσίας των πρώην υπαλλήλων του, της οποίας δεν ήταν μέτοχοι οι παραμένοντες υπάλληλοι (όντας υπάλληλοι άλλου τομέα), με αποτέλεσμα να επαπειλείται η ουσιώδης αρχή της συνέχειας του κράτους.  Η σημαντική ευκαιρία συνίσταται στη δυνατότητα του οργανισμού να εξυγιάνει τη βάση των παροχών, που είναι το ασφαλιστικό δικαίωμα.  Δεν είναι υπερβολή να ισχυριστώ ότι το μητρώο ασφαλισμένων και ο τρόπος παροχής και βεβαίωσης του ασφαλιστικού δικαιώματος συνιστούσαν για χρόνια δευτερεύον έργο για έναν οργανισμό που πρώτο του μέλημα ήταν η ανταπόκριση του στο καθήκον της παροχής υπηρεσιών υγείας στους ασφαλισμένους του.  Τώρα που το ασφαλιστικό δικαίωμα εισέρχεται στο επίκεντρο των επιχειρησιακών διεργασιών, αναφύεται και η δυνατότητα να παρασχεθούν στον πολίτη καινοτόμα προϊόντα με προστιθέμενη αξία τόσο γι αυτόν όσο και για τον Οργανισμό.  Οι πρωτοβουλίες αυτής της διοίκησης θα κινηθούν ακριβώς προς αυτή την κατεύθυνση.  Στη διαδρομή αυτή θα πορευτούμε μαζί με τους υπαλλήλους του Οργανισμού, προς τους οποίους, με την ευκαιρία αυτή, οφείλω να εκφράσω τις ευχαριστίες μου για την ανταπόκριση τους στις ανάγκες σύνταξης της παρούσης.

Ελπίζω η μελέτη αυτή να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο για την κατανόηση της σημερινής θέσης του Οργανισμού και την ανάδειξη των προτεραιοτήτων για τον εκσυγχρονισμό του.

Διαγνωστική & Προγραμματική Μελέτη ΟΠΑΔ – 2012

Στις 17 Νοεμβρίου του 2010, έστειλα για πρώτη φορά, στον αρμόδιο τότε γενικό γραμματέα, μια πρόταση για τον έλεγχο της αγοράς φαρμάκων, αφού είχε προηγηθεί πολύμηνη αναζήτηση και ταυτοποίηση στοιχείων. Είχα θυμάμαι εντυπωσιαστεί ιδιαίτερα από τα ευρήματα και την οικτρή κατάσταση της σχετικής ρυθμιστικής πολιτικής. Στην πραγματικότητα, πρόκειται περισσότερο για απουσία παρά για παρουσία πολιτικής. Το κενό βεβαίως της πολιτικής, δεν έμεινε ακάλυπτο, με σοβαρές συνέπειες, τόσο δημοσιονομικές όσο και περί τη δημόσια υγεία. Όλο αυτό το διάστημα προσπάθησα να επικοινωνήσω τα ευρήματα και τις προτάσεις μου σε διάφορες κατευθύνσεις. Σε πολιτικούς, σε τεχνοκράτες, σε υψηλόβαθμους δημόσιους υπαλλήλους. Παρά το ότι η συντριπτική πλειοψηφία αυτών, αποδέχθηκε την πρότασή μου ως σωστή, τίποτε δεν έγινε στην πράξη, κυρίως λόγω της απροθυμίας του ΕΟΦ να δώσει λύση, την όποια λύση. Δύο σχεδόν χρόνια μετά την αρχική πρόταση, αναρτώ σήμερα τα ευρήματα της τότε έρευνας, ελπίζοντας σε καλύτερη τύχη. Το θέμα έχει ως εξής:

Ως γνωστόν τα φάρμακα στη χώρα μας φέρουν στη συσκευασία τους κουπόνι το οποίο περιέχει δύο Barcodes, ο συνδυασμός των οποίων είναι ταυτοποιητικός της κάθε συσκευασίας, του κάθε κουτιού. Η ευτυχής συγκυρία της ύπαρξης αυτού του κουπονιού (με αυτές τις πληροφορίες), σε συνδυασμό με την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ιδιαίτερα σημαντικά ωφελήματα. Πιο συγκεκριμένα, αν επιτυγχάνετο ο έλεγχος και η ακύρωση του κουπονιού σε πραγματικό χρόνο, τότε θα είχαμε περιορισμό της απάτης (διπλοσκαναρισμένα ή πλαστά κουπόνια), θα γνωρίζαμε με ακρίβεια τις -ακόμα και- ημερήσιες πωλήσεις φαρμάκων, άρα θα μπορούσαμε να εισπράξουμε το rebate ακόμα και σε ημερήσια βάση, θα ελέγχαμε πολύ καλύτερα τις παράλληλες εξαγωγές και βέβαια θα είχαμε θέσει το ιδανικό θεμέλιο για πολιτικές φαρμακοεπαγρύπνησης και προστασίας της δημόσιας υγείας από ψευδο-φάρμακα. Η κατάσταση στην Ευρώπη δεν είναι στο συγκεκριμένο τομέα τόσο προχωρημένη. Ελάχιστες χώρες χρησιμοποιούν κουπόνι που να μπορεί να ταυτοποιεί συγκεκριμένο κουτί. Γι αυτό η ευρωπαϊκή νομοθεσία ορίζει ότι μέσα στα επόμενα χρόνια οι χώρες-μέλη οφείλουν να εγκαταστήσουν τέτοιους μηχανισμούς ελέγχου. Με δεδομένο το υπόβαθρο του ελληνικού κουπονιού και την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, θα περίμενε κανείς ότι η επίτευξη του στόχου θα ήταν εύκολη. Η αλήθεια είναι ότι είναι αρκετά εύκολη, αλλά δυστυχώς, δεν υπάρχει η βούληση από ανθρώπους-κλειδιά, η στάση των οποίων ερμηνεύει περισσότερο απροθυμία (;;;) παρά άγνοια.

Η διαδικασία παραγωγής και επικόλλησης των κουπονιών έχει ως εξής:

Ο ΕΟΦ δίνει και αντιστοιχεί ρολά των 5.000 κουπονιών σε εταιρείες που έχουν δικαιώματα παραγωγής φαρμάκων με άδεια κυκλοφορίας στην Ελλάδα. Αυτές οι εταιρείες είτε έχουν αυτοπρόσωπη παρουσία στη χώρα, είτε λειτουργούν μέσω εταιρειών-αντιπροσώπων. Ας πούμε λοιπόν ότι ο ΕΟΦ δίνει και αντιστοιχεί ένα ρολό 5.000 κουπονιών με αριθμούς πχ 2.300.001 έως 2.305.000 στην εταιρεία Χ. Τα κουπόνια αυτά που έχουν ήδη προτυπωμένο επάνω τους το barcode του ΕΟΦ τα παραλαμβάνει η Χ και πρέπει να κάνει 2 πράγματα: 1) να τυπώσει επάνω τους το δεύτερο barcode, το όνομα του φαρμάκου, προαιρετικά την τιμή κοκ κάτι το οποίο συνήθως κάνει μέσω υπεργολάβου και 2) να ενημερώσει τον ΕΟΦ σε ποιά φάρμακα αντιστοίχησε ποιά κουπόνια. Πχ να πεί ότι τα κουπόνια με κωδικό 2.300.001 έως 2.301.000 αντιστοιχούν στο προϊόν 1, τα κουπόνια από 2.301.001 έως … στο προϊόν 2 κοκ. Την πληροφορία αυτή, η εταιρεία είναι υποχρεωμένη, με βάση το τρέχον θεσμικό πλαίσιο, να την παραδώσει μέσω ειδικά γραμμογραφημένου αρχείου στον ΕΟΦ μέχρι το πρώτο δεκαήμερο του επόμενου μήνα. Υπάρχουν έτσι έως και 40 ημέρες για να κοινοποιηθεί η πληροφορία στον ΕΟΦ και άρα, είναι δυνατόν, ένα σκεύασμα να έχει κυκλοφορήσει και να έχει καταναλωθεί ΠΡΙΝ ακόμα ο ΕΟΦ πληροφορηθεί ποιό κουπόνι φέρει επάνω του. Αυτό είναι ήδη ένα πρόβλημα. Έλα όμως που όλες πρακτικά οι εταιρείες παραβιάζουν τον κανόνα του πρώτου δεκαήμερου του επόμενου μήνα και μπορεί να κάνουν και τρεις (3) μήνες για να δώσουν πληροφορίες στον ΕΟΦ! Τα στοιχεία του παρακάτω πίνακα είναι αληθινά, απλά έχουν απαλειφθεί τα ονόματα των φαρμακευτικών εταιρειών. Αφορούν τους μήνες Μάρτιο έως και Οκτώβριο του 2010.

Αυτό σημαίνει ότι ΠΟΛΛΑ φάρμακα θα καταναλωθούν πριν πληροφορηθεί ο ΕΟΦ ποιό κουπόνι είχαν πάνω τους. Θα παρατηρήσετε στον πίνακα ότι η ΦΕ1 δεν έδωσε Μάρτιο, Απρίλιο και Μάϊο του 2010 καθόλου στοιχεία στον ΕΟΦ, όπως επίσης έκανε και η ΦΕ8 για Απρίλιο, Μάϊο και Ιούνιο. Στα κελιά είναι ο αριθμός των κουπονιών των οποίων τα στοιχεία κοινοποίησαν στον ΕΟΦ. Υπάρχουν περιπτώσεις με περισσότερα από 1.000.000 κουπόνια (ανώτατη τιμή 5.829.926), άρα μιλάμε για μεγάλες ποσότητες φαρμάκων.

Το πρόβλημα όμως δεν σταματά εκεί. Υπάρχουν στοιχεία ότι το 33% των αρχείων που αποστέλλονται στον ΕΟΦ, έχει σφάλματα:

α) υπάρχουν φάρμακα με ημερομηνία λήξης που αντιστοιχεί σε πολύ μακρινές μελλοντικές ημερομηνίες, δηλαδή πολύ περισσότερο από τα συνήθη λίγα χρόνια από την ημερομηνία παραγωγής (η ημ/νία λήξεως δεν υπάρχει στο κουπόνι, υπάρχει όμως στο αρχείο προς τον ΕΟΦ). Αυτό μπορεί να είναι αβλεψία (και σίγουρα κάποτε είναι, γιατί υπάρχουν και κουπόνια με πολύ κοντινές ή ακόμα και ήδη παρελθούσες ημερομηνίες λήξεως), μπορεί όμως και όχι. Επίσης, υπάρχουν παρτίδες που φέρουν κατά ένα μέρος μια ημερομηνία λήξεως και κατά το υπόλοιπο, άλλη ημερομηνία λήξεως, ενώ μια παρτίδα (batch) επειδή έχει την ίδια ημερομηνία παραγωγής (μήνας/έτος), μάλλον πρέπει να έχει και την ίδια ημερομηνία λήξεως.

β) υπάρχει μικρό αλλά καθόλου αμελητέο δείγμα φαρμάκων που φέρουν ίδιο barcode, είτε πχ δύο κουτιά του ίδιου προϊόντος, είτε και κουτιά διαφορετικών προϊόντων της ίδιας εταιρείας. Αυτές οι αλληλεπικαλύψεις σε καθεστώς ηλεκτρονικής συνταγογράφησης δημιουργούν μεγάλο πρόβλημα.

γ) τέλος, υπάρχουν συχνά αναντιστοιχίες ανάμεσα στην πληροφορία που περιέχει το κουπόνι και το τρέχον συνταγολόγιο του ΕΟΦ. Αθώα σχετικά αναντιστοιχία, χωρίς δηλαδή κινδύνους για τη δημόσια υγεία, που καθιστά όμως αδύνατο τον έλεγχο νομιμότητας του κουπονιού τη στιγμή της πώλησης, αφού αυτή η αναντιστοιχία θα βγάζει το κουπόνι άκυρο.

Ο παρακάτω πίνακας περιέχει επίσης αληθινά στοιχεία (παρά τα ΦΕ1 κτλ) και δείχνει το πρόβλημα. Η στήλη «γραμμές ανά αρχείο» σημαίνει πόσες γραμμές έχει το αρχείο που δίνει η εταιρεία στον ΕΟΦ. Πολλές γραμμές θα πεί πολλά προϊόντα, άρα μεγάλη εταιρεία. Στο δείγμα λοιπόν υπάρχουν στοιχεία για μικρές, μεσαίες και μεγάλες εταιρείες. Η μεθεπόμενη στήλη (ποσοστό αρχείων που χρειάζονταν διόρθωση) είναι όλα τα λεφτά. Μόνο οι φαρμακευτικές εταιρείες 3 και 7 έχουν μηδέν ποσοστό σφαλμάτων (ο%) για τα συγκεκριμένα αρχεία που εξετάστηκαν. Αν μάλιστα επικεντρώσουμε στη ΦΕ15, βλέπουμε ότι ενώ δεν πρόκειται για πολύ μικρή εταιρεία (200 γραμμές/αρχείο), έχει σφάλματα όλων των ειδών στα 6 αρχεία που εξετάστηκαν. Επίσης, το 80% των αρχείων της ΦΕ4 η οποία είναι μεγάλη εταιρεία (750 γραμμές/αρχείο), χρήζουν διόρθωσης.

Όσο αυτό το καθεστώς συνεχίζεται, η ακύρωση του κουπονιού τη στιγμή της πώλησης είναι αδύνατη. Επίσης, η νομοθεσία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την φαρμακο-επαγρύπνηση έχει ήδη ψηφιστεί και τεθεί σε ισχύ (πριν το τέλος του 2010) και αν θέλουμε να είμαστε συνεπείς, είναι προφανές ότι αυτό το καθεστώς δεν μπορεί να συνεχιστεί. Οι εταιρείες μπορεί να κάνουν όσο χρόνο θέλουν για να στείλουν τα δεδομένα στον ΕΟΦ, αλλά πρέπει να μη μπορούν να δώσουν στην κατανάλωση σκευάσματα για τα οποία δεν έχουν παραδώσει στον ΕΟΦ τις αναγκαίες πληροφορίες. Προτείνω δηλαδή να προστεθεί ένα γραφειοκρατικό βήμα έγκρισης από τον ΕΟΦ πριν από την αποδέσμευση στην αγορά, των φαρμάκων. Στο βήμα αυτό θα μπορεί να γίνεται και ένας προληπτικός έλεγχος των κουπονιών για τα λάθη που προανέφερα, έτσι ώστε όταν κυκλοφορήσουν να είμαστε βέβαιοι ότι δεν θα υπάρχουν αλλεπικαλύψεις, εσφαλμένες ημερομηνίες λήξεως κτλ και έτσι η σάρωση και η ακύρωση των barcodes να γίνεται απροβλημάτιστα.

Απορημένος μια μέρα, ρώτησα κάποιον αρμόδιο: “μα δεν επιθυμείτε τον έλεγχο της αγοράς του φαρμάκου;” Μου απάντησε, “δεν ξέρετε τι τραβάμε με τις εταιρείες για τις ετικετέζες”.

Ακόμα κλαίω με μαύρο δάκρυ για τα βάσανα των -πολυεθνικών και μη- φαρμακευτικών εταιρειών με τις ετικετέζες!

Είναι προσωπική μου πεποίθηση πως η μεγάλη πλειοψηφία των βουλευτών δεν αντιμετωπίζει και δεν ανταποκρίνεται στα καθήκοντά της με όρους επαγγελματισμού. Πιστεύω πως οι περισσότεροι βουλευτές συζητούν και μιλούν αρκετά αλλά δεν μελετούν επαρκώς. Κάθε λίγο και λιγάκι εμφανίζεται ένα νέο περιστατικό που ενισχύει αυτή μου την πεποίθηση. Τελευταίο χρονικά αλλά όχι και το χειρότερο ως παράδειγμα, το χθεσινό δελτίο τύπου του βουλευτή Κορινθίας της ΝΔ κυρίου Κόλλια για την Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση (ΗΣ). Αναφέρει:

«Σύμφωνα με το Μνημόνιο που η ίδια ψήφισε, η Κυβέρνηση όφειλε μέχρι την 1-1-2012 να έχει εγκαταστήσει πλήρες σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, προκειμένου να επιτύχει τους στόχους που είχε θέσει για μείωση των δαπανών στον τομέα του φαρμάκου. Επρόκειτο δηλαδή για ένα από τα βασικά εργαλεία, τα οποία υποτίθεται θα μείωναν τα κρατικά έξοδα.

Η εφαρμογή του συστήματος ξεκίνησε πιλοτικά από τον ΟΑΕΕ, με φορέα υλοποίησης την κρατική εταιρεία ΗΔΙΚΑ. Στη συνέχεια το πλάνο ήταν να προκηρυχθεί ανοιχτός διαγωνισμός για την επέκταση της εφαρμογής του σε άλλα ασφαλιστικά ταμεία. Ωστόσο, επτά μήνες πριν τη λήξη της προθεσμίας, το όλο εγχείρημα βρίσκεται στον αέρα. Η ασυνεννοησία μεταξύ των Υπουργείων Εργασίας και Υγείας έχει καθυστερήσει σοβαρά την εφαρμογή του μέτρου. Πριν από δύο εβδομάδες, ο ίδιος ο Υπουργός Υγείας δήλωσε ότι δεν είναι βέβαιος για το αν θα επιτευχθεί το έργο της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, αφήνοντας να εννοηθεί ότι το Υπουργείο Εργασίας δεν προχωρά το έργο. Δήλωσε μάλιστα ότι δεν υπάρχουν τα απαιτούμενα χρήματα και ότι, ακόμα και αν γίνει άμεσα ο διαγωνισμός, θα χρειαστούν δύο χρόνια για να ολοκληρωθεί.

Από την άλλη, το Υπουργείο Εργασίας διαβεβαιώνει ότι το έργο προχωρά κανονικά, χωρίς ωστόσο να έχουμε νεότερα από το διαγωνισμό και χωρίς κανείς να γνωρίζει πόσος χρόνος θα χρειαστεί για την ανάδειξη του τελικού αναδόχου, καθώς κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο νομικών εμπλοκών. Επιπλέον, δεν έχουμε ενημερωθεί για το σκέλος της χρηματοδότησης. Ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε ότι θα διατεθούν κονδύλια από το ΕΣΠΑ 2007-2013, τώρα ακούμε ότι τα 24 εκατομμύρια ευρώ του έργου θα δοθούν από τα ίδια τα ασφαλιστικά ταμεία.

Οι παλινωδίες στο ζήτημα της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης είναι ένα μικρό δείγμα των αιτιών έχουν οδηγήσει την Κυβέρνηση σε πλήρη αποτυχία στους δημοσιονομικούς της στόχους, των αιτιών που δεν έχει κατορθώσει να περιστείλει τις ανεξέλεγκτες κρατικές δαπάνες. Αναρωτιέται κανείς, αν η Κυβέρνηση δεν μπορεί να εγκαταστήσει ένα σχετικά απλό ηλεκτρονικό σύστημα, πώς θα διεκπεραιώσει το τεράστιο έργο των αποκρατικοποιήσεων, πώς θα πατάξει τη φοροδιαφυγή, πώς θα βάλει τέλος στην κρατική σπατάλη και τη διαρροή των εσόδων. Η Κυβέρνηση φιλοδοξούσε να εξοικονομήσει 1,1 δισεκατομμύριο ευρώ από την ηλεκτρονική συνταγογράφηση. Εάν αποτύχει και σε αυτόν τον στόχο, σε λίγους μήνες θα καταφύγει στη γνωστή, εύκολη λύση της αφαίμαξης μισθωτών και συνταξιούχων.»

Αν ο βουλευτής ήταν περισσότερο μελετημένος θα γνώριζε ότι η ΗΣ λειτουργεί όχι μόνο στον ΟΑΕΕ αλλά στα τέσσερα μεγαλύτερα ασφαλιστικά ταμεία της χώρας (ΙΚΑ, ΟΓΑ, ΟΑΕΕ, ΟΠΑΔ) που αντιπροσωπεύουν το 90% του συνολικού πληθυσμού, γεγονός που δεν απέχει ασφαλώς πολύ από το να χαρακτηριστεί ‘πλήρης εφαρμογή’ από τη θεσμική σκοπιά. Αν ήταν πιο μελετηρός θα γνώριζε ότι στην αρχική εφαρμογή ΗΣ φαρμάκων (www.e-syntagografisi.gr) που ξεκίνησε από τον ΟΑΕΕ τον Οκτώβριο του 2010, προστέθηκε στις αρχές του 2011 η Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση ιατρικών εξετάσεων και πράξεων (www.e-diagnosis.gr). Αν ήταν περισσότερο μελετημένος θα είχε φροντίσει να πληροφορηθεί ότι ο ΟΠΑΔ με απόφασή του κατά τη συνεδρίαση υπ’αριθμόν 450 του ΔΣ του, της 6ης Ιουλίου 2011, έλαβε απόφαση για την υποχρεωτική εφαρμογή της ΗΣ στους ασφαλισμένους του σε ποσοστό τουλάχιστον 90% των συνταγών και των παραπεμπτικών, από τη Δευτέρα 22 Αυγούστου 2011. Θα γνώριζε επίσης ότι αυτό κοινοποιήθηκε εντός του Ιουλίου στον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο.

Προκειμένου να μελετήσει ουσιωδώς το θέμα πριν ρίξει μια άσφαιρη ντουφεκιά στον επικοινωνιακό αέρα, θα έπρεπε να είχε έρθει σε ευθεία επαφή με την ΓΓΚΑ, την ΗΔΙΚΑ ΑΕ ή και ακόμα και με εμένα τον ίδιο που εισηγήθηκα και προδιέγραψα το πιλοτικό έργο και που προθύμως θα του παρείχα την τεχνική και άλλη πληροφόρηση που θα χρειαζόταν. Ελπίζω πως δεν του διαφεύγει το γεγονός πως είμαστε συμπολίτες. Αν με ρωτούσε θα μάθαινε επιπλέον, πως χειρόγραφες συνταγές γράφω μόνο σε κατ’οίκον επισκέψεις. Αν αντιμετώπιζε περισσότερο επαγγελματικά το θέμα, δεν θα εστίαζε την παρέμβασή του στην εικαζόμενη ασυνεννοησία μεταξύ δύο υπουργείων. Θα εστίαζε στα γεγονότα και τους αριθμούς. Τα υπόλοιπα είναι για tweets μικροπολιτικής.

Σχετικά δε με το αν είναι ‘απλό’ θέμα η εγκατάσταση ενός πλήρους συστήματος ΗΣ, ας ρωτήσει τους Σουηδούς που χρειάστηκαν 15 χρόνια για να το θέσουν σε πλήρη παραγωγική λειτουργία, τους Δανούς που χρειάστηκαν 10, τους Βρετανούς που παρά τις προσπάθειες 11 ετών δεν έχουν ακόμη πλήρες σύστημα ή τους Αμερικανούς που έχουν μετά από προσπάθειες 7 ετών διείσδυση 15%.

Επίσης, τα κροκοδείλια δάκρυα για τον χρόνο που απαιτείται προκειμένου να καρποφορήσει ένας διεθνής διαγωνισμός, ας περισσέψουν. Αυτά προβλέπουν οι νόμοι. Αν δεν του αρέσουν, ας μελετήσει ένα νέο σχέδιο νόμου και ας το υποβάλλει προς διαβούλευση στη Βουλή. Βουλευτής δεν είναι;

ΥΓ. Η φαρμακευτική δαπάνη του τρέχοντος έτους, από τα μέχρι τώρα στοιχεία και τις προβολές για το υπόλοιπο έτος φαίνεται  πως θα συγκρατηθεί γύρω από το στόχο των 3,45 δις ευρώ που προδιαγράφει το επικαιροποιημένο μνημόνιο. Μήπως θυμάστε πόσο ήταν το ποσό για το 2009; 5.200.000.000 ευρώ! Αποτυχία πράγματι!