Έθνος – ζητιάνος;

Συγγραφέας: Μιχάλης Κούτρας | Ημερομηνία: 12 Jun 2011

Δεν ήταν από τύχη που έπιασα ξανά στα χέρια μου τη συλλογή του Τάσου Λειβαδίτη “Οι Γυναίκες με τ’ Αλογίσια Μάτια”. Την πρωτοδιάβασα πριν από πολλά-πολλά χρόνια και θυμόμουν καλά την εντυπωσιακή ανάλυση του ποιητή για τους ζητιάνους. Την αναζήτησα όταν ακούγοντας άλλη μία -και καλά- ανάλυση του γιατί δεν πρέπει η χώρα μας να εξοφλήσει τα χρέη της, ένιωσα πως κάποιοι επιθυμούν συνειδητά να γίνουμε έθνος-ζητιάνος. Όχι μόνο γιατί στη ζητιανιά δεν υπάρχει ανταποδοτικότητα καθώς η μία πλευρά πάντα μόνο δίνει και η άλλη πάντα μόνο παίρνει, και αυτοί που προτείνουν να μην πληρώσουμε τα χρέη μας υπερασπίζονται ακριβώς αυτό, αλλά και διότι αν ακολουθήσουμε τις ‘θαυματουργές’ τους λύσεις είναι βέβαιον πως θα απαξιωθούμε σε επίπεδο ζητιάνου.
Αλλά, ας θυμηθούμε τον Λειβαδίτη:

“…είναι μια ολόκληρη ιστορία, αλήθεια, τούτος ο ζητιάνος
κάποτε του ήταν αδύνατο να ζητιανέψει, ντρεπότανε κι έκλαιγε.
Ώσπου άγρυπνος νύχτες ολάκερες έπεισε τον εαυτό του
πως οι άνθρωποι του χρωστάνε μια περιουσία τεράστια
που καταχράστηκαν απ’ αυτόν, είτε παλιότερα,
απ’ τούς μακρινούς προγόνους του. Άφησε λοιπόν γένια, φόρεσε κουρέλια,
κρέμασε στη φωνή του κι αυτό το ραγισμένο σήμαντρο
προσπαθώντας να κρύψει το τρομερό πρόσωπο της δικαιοσύνης
ή ίσως γιατί ήξερε πως στο βάθος οι άνθρωποι είναι πιότερο πονετικοί
παρά δίκαιοι. Και στέκεται τώρα, χρόνια, εκεί, με το χέρι απλωμένο
μαζεύοντας δεκάρα-δεκάρα όλα τα προαιώνια,
ανεξόφλητα χρέη της ανθρωπότητας στον άνθρωπο.”

Ο ζητιάνος απασχολεί κι άλλες φορές τον ποιητή. Στο ποίημα “Ίνα πληρωθή το ρηθέν” αναφέρεται “ενώ έξω ακούγεται η υπόκωφη φωνή του ζητιάνου σαν απαίτηση ενός χρέους”. Αλλά το θέμα μου σήμερα δεν είναι η ανάλυση της έννοιας του ζητιάνου στην ποίηση του Λειβαδίτη. Είναι το ερώτημα αν πείσαμε τον εαυτό μας ότι οι άλλοι μας χρωστούν και είμαστε έτοιμοι να απεκδυθούμε την αξιοπρέπειά μας και να καταστούμε έθνος-ζητιάνος. Είμαστε άραγε μια κοινωνία “money for nothing and the chicks for free“? Ακόμα και δώρο να θέλανε να μας τα κάνουνε (που προφανώς δεν θέλουν), αυτό και πάλι θα δημιουργούσε κάποιες υποχρεώσεις για μας, ίσως και απεχθέστερες από την αποπληρωμή, αφού, όπως έδειξε ο Marcel Mauss εδώ και έναν περίπου αιώνα, ήδη από τις αρχαϊκές κοινωνίες και μέχρι σήμερα, τα δώρα δημιουργούν υποχρεώσεις αμοιβαιότητας, ίσης αν όχι ακόμη μεγαλύτερης με το δοθέν. Αναλύοντας περαιτέρω ο Bourdieu, σημειώνει με νόημα πως η μη ανταπόδοση του δώρου αυξάνει το συμβολικό του κεφάλαιο το οποίο μπορεί να μετατραπεί σε πολιτική εξουσία (σελ 194). Τότε γιατί αυτή η θαυματουργή θεωρία της απαλοιφής του χρέους σα να μην υπήρχε, είναι τόσο δημοφιλής; Μια απάντηση μας δίνει η θεωρία του Στρουκτουραλισμού και ειδικά ο Levi-Strauss: οι κοινωνικές δομές και αλληλεπιδράσεις δεν είναι παρά αντανακλάσεις της γνωστικής μας συγκρότησης. Από μια άποψη λοιπόν θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί πως τέτοια παιδεία και συγκρότηση έχουμε ως πολίτες, τέτοια κοινωνία φτιάχνουμε. Με άλλα λόγια, πιστεύουμε στα θαύματα γιατί μέχρι εκεί μας κόβει. Γιατί αυτή η μέθοδος αναλογεί στον τρόπο λειτουργίας του μυαλού μας. Εδώ πιστέψαμε υστερικά στον Καματερό, στον Καζάκη θα κωλώναμε;

Κατά τη δική μου άποψη, δεν είναι δυνατόν να έχουν όλοι ή οι περισσότεροι έστω πολίτες την ευχέρεια και τα εργαλεία να ερμηνεύουν τα απειράριθμα και αντιφατικά ερεθίσματα που εισπράτουν καθημερινά και να συγκροτούν ορθολογικές επιλογές. Ο τρόπος με τον οποίο ο καθένας αντιλαμβάνεται μια κατάσταση, συνιστά γι αυτόν πραγματικότητα, ακόμα κι αν άλλοι, μπορούν να αποδείξουν ακόμα και επιστημονικά πως αυτό είναι λάθος. Όταν πρόκειται δε για γεγονότα με κοινωνική διάσταση και όχι προσωπικά, τείνουν να αναζητούν ασφάλεια στους κόλπους μεγάλων ομάδων και να ταυτίζονται με τις αφηγήσεις που συμπλησιάζουν στην οπτική τους. Μοιραία, επιλέγουν από τις υπάρχουσες. Έτσι, οι άνθρωποι καταλήγουν να πιστεύουν στα θαύματα και τις ψευδο-ηρωικές αφηγήσεις τύπου Μίκη Θεοδωράκη, μόνο και μόνο γιατί δεν έχουν στη διάθεσή τους κάποια άλλη επιλογή, αφού δεν είναι μυστικό πως οι βασικές μεγάλες αφηγήσεις της μεταπολεμικής μας πολιτικής ζωής, η δεξιά και η κεντροαριστερή, απέτυχαν και καταρρέουν παρά τις όποιες και σκόρπιες επί μέρους επιτυχίες τους. Η υστέρηση των τελευταίων βέβαια αντανακλά το επίπεδο μιας αδύναμης κοινωνίας όπως εύστοχα σημειώνει σε άρθρο του ο Γιώργος Σιακαντάρης. Εντούτοις φαίνεται πως οι ιδεολογικές και πολιτικές ελίτ που μας κυβερνούν, δεν νιώθουν ιδιαίτερα στην πλάτη τους το σπρώξιμο κάποιας νεόκοπης ελίτ (για να θυμίσω τη ρήση του Λένιν πως “κανένα καθεστώς δεν έπεσε χωρίς σπρώξιμο”), και όσο συμβαίνει αυτό, θα παραμένουν με τον άλφα ή βήτα τρόπο, με εκείνη ή την άλλη μορφή, στην εξουσία. Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, μιας και η άλλη επιλογή θυμίζει την κατάρρευση στο κενό των πάλαι ποτέ κομμουνιστικών ελίτ στην ανατολική Ευρώπη, που συνοδεύτηκε από το απόλυτο χάος το οποίο χρειάστηκε πολλά χρόνια για να καλυφθεί, με άλλοτε άλλη επιτυχία.

Νομίζω πως τα πράγματα έχουν πια απλοποιηθεί. Έχουμε δύο επιλογές: ή θα επαναδιατυπώσουμε ως έθνος τις μεγάλες μας πολιτικές αφηγήσεις με τρόπο ώστε να εξασφαλίζουν παιδεία, υγεία και κοινωνική δικαιοσύνη με επάρκεια κοινωνικής κινητικότητας, ή θα καταστούμε έθνος-ζητιάνος. Αλλά ενώ η λογική προβάλλει αυτές τις δύο επιλογές, το πολιτικό μου αισθητήριο μου λέει πως θα σερνόμαστε για όσο το δυνατόν περισσότερο χρονικό διάστημα στην ακμή ανάμεσα στις δύο επιλογές, μην κάνοντας ούτε το ένα, ούτε το άλλο. Και η ακμή, κόβει. Και συσσωρεύει πόνο.

| Σχολιάστε το κείμενο (0)

Κλάψε, παλιάτσο!

Συγγραφέας: Αριστείδης Χατζής | Ημερομηνία: 08 Jun 2011

Το άρθρο αυτό του Αριστείδη Χατζή, δημοσιεύτηκε την Τετάρτη 8 Ιουνίου 2011 στην εφημερίδα ‘ΤΑ ΝΕΑ’.

Για να παραφράσουµε τη γνωστή ρήση του Εγκελς (που αντέγραψε ο Μαρξ), στην Ελλάδα η Ιστορία επαναλαµβάνεται σαν φαρσοκωµωδία. Διότι µόνο ως φαρσοκωµωδία µπορεί να χαρακτηριστεί αυτό που διαδραµατίζεται αυτές τις ηµέρες στην Πλατεία Συντάγµατος ένθεν κακείθεν. Σ’ αυτή τη φαρσοκωµωδία έχουµε τουλάχιστον δύο σκηνές: τη σκηνή στο παλκοσένικο και τη σκηνή στον δρόµο. Οµως παίζεται το ίδιο έργο και µάλιστα της ίδιας τεχνοτροπίας. Διότι και τα δύο έργα που βλέπουµε αποτελούν χαρακτηριστικά δείγµατα Κοµέντια ντελ’ Αρτε: έχουµε µασκαράδες που αυτοσχεδιάζουν, προδοσίες και απελπισία ταυτόχρονα µε κωµικοτραγικά στιγµιότυπα, γελοίους χαρακτήρες και φυσικά πονηρούς υπηρέτες που είναι έτοιµοι να χρησιµοποιήσουν κάθε είδους δολοπλοκία για να πετύχουν τους σκοπούς τους.

Το υποτυπώδες σενάριο είναι το ίδιο: οι ηθοποιοί στο παλκοσένικο έχουν κάνει τη ζηµιά και τώρα παριστάνουν ότι δεν έχουν καµία ευθύνη, οι ηθοποιοί στον δρόµο που συµµετείχαν ως ηθικοί αυτουργοί και ταυτόχρονα συνεργοί σ’ αυτή τη ζηµιά, παριστάνουν τώρα και αυτοί ότι δεν είχανε ποτέ καµία ευθύνη – ούτε καν γνώριζαν. Εχουν κρυφτεί και οι δύο κάτω από το τραπέζι και επειδή δεν τους χωράει µαζί, σπρώχνει ο ένας για να διώξει τον άλλον. Συνήθως οι σκηνές αυτές γίνονται ακόµα πιο κωµικές όταν οι χαρακτήρες τους νοµίζουν ότι πρωταγωνιστούν σε τραγωδία. Μετατρέπονται όµως σε σουρεαλιστικές όταν απέναντι από τη µία σκηνή δεν υπάρχουν θεατές αλλά η άλλη σκηνή. Ο αντικατοπτρισµός που δηµιουργείται τυφλώνει τους πάντες.

Αυτό το θέατρο εν θεάτρω µπορεί να αρχίζει σαν φαρσοκωµωδία µε παλιάτσους, αρλεκίνους και κολοµπίνες, µπορεί όµως να καταλήξει µε τον τραγικό τρόπο που καταλήγει η όπερα «Παλιάτσοι» του Ρουτζέρο Λεονκαβάλο (την ξαναείδαµε στο Ηρώδειο από τη Λυρική Σκηνή, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών). Ο Παλιάτσος πριν εγκληµατήσει έχει χάσει την ικανότητα να διακρίνει την πραγµατικότητα από τη φαντασία. Περιφέρεται ζαλισµένος στη σκηνή µην ξέροντας τι να κάνει, ποιος είναι ο ένοχος, πώς θα τον βρει και µε τι τρόπο θα τον τιµωρήσει. Είναι ταυτόχρονα τραγικός και γελοίος. Είναι τραγικός γιατί τον πρόδωσαν, είναι γελοίος γιατί δεν καταλαβαίνει ότι κι αυτός είναι υπεύθυνος για την τραγική κατάληξη. Ο Παλιάτσος, όπως και οι «Αγανακτισµένοι» εντός και εκτός Βουλής, πάσχουν από αυτό που οι ψυχολόγοι ονοµάζουν «γνωστική ασυµφωνία» (cognitive dissonance), δηλαδή την τάση που όλοι έχουµε, λίγο – πολύ, να σφραγίζουµε τα µάτια µας και τα αυτιά µας για να µην ακούσουµε κάτι που θα διαψεύσει την όµορφη εικόνα που έχουµε πλάσει για τον εαυτό µας.

Οταν η αντιπαράθεση αυτών που πιστεύουµε µε αυτά που η εµπειρική πραγµατικότητα µας υποχρεώνει να δεχτούµε, δηµιουργεί δύο γνωστικά αντιφατικούς κόσµους (τον κόσµο της ειδυλλιακής φαντασίας και τον κόσµο της σκληρής πραγµατικότητας), πολύ συχνά, αντί να προσαρµόσουµε τη συµπεριφορά µας στην πραγµατικότητα, προτιµούµε να προσαρµόσουµε την εικόνα µας για την πραγµατικότητα στην ψευδή εικόνα του εαυτού µας. Χώνουµε το κεφάλι µας στο χώµα, σαν τη στρουθοκάµηλο και ελπίζουµε ότι έτσι η πραγµατικότητα ίσως να πάψει να υπάρχει.

Αλλά στην περίπτωσή µας αναπαράγεται και µία άλλη κλασική σκηνή του κωµικού θεάτρου: ο πρωταγωνιστής κοιµάται και βλέπει ένα ωραίο όνειρο γεµάτο έρωτες και ηρωισµούς αλλά όταν τον ξυπνάνε, ενώ αγανακτεί που τον ενόχλησαν, συνεχίζει να ονειρεύεται. Σ’ αυτήν τη θέση µεταξύ ύπνου και ξύπνου µπορεί να δει κανείς τα πιο ζωηρά όνειρα. Μπορεί να νοµίσει ότι διαβουλεύεται στην Αθήνα του Περικλή ή φυλάει τις Θερµοπύλες µε τον Λεωνίδα, µπορεί να πιστέψει ότι ανατινάζει τους Γερµανούς στον Γοργοπόταµο ή ότι διαδηλώνει στα Ιουλιανά ενάντια στο βασιλικό πραξικόπηµα µε το δικαίωµα που του δίνει το άρθρο 114.

Αυτό όµως που είναι τραγικό και συνάµα γελοίο στην υπόθεσή µας είναι ότι οι πρωταγωνιστές και στις δύο σκηνές είναι τα ίδια πρόσωπα που παίζουν τον ίδιο ρόλο µε άλλα ρούχα, ελπίζοντας να µη διαπιστωθεί η οµοιότητα. Αυτοί που βγάζουν αποφάσεις στην «παραεκκλησία του δήµου» δεν είναι άγνωστοι, δεν έχουν προκύψει από παρθενογένεση, δεν χρησιµοποιούν καν διαφορετικές µεθόδους ή έχουν άλλους στόχους. Οι άλλοι που εργάζονται στο παλκοσένικο, οι επαγγελµατίες ηθοποιοί, δεν είναι θίασος που µας επισκέπτεται, δεν είναι άγνωστοι οι πρωταγωνιστές του. Εχουµε πληρώσει το εισιτήριο για να τους δούµε. Τώρα βέβαια θέλουµε τα λεφτά µας πίσω γιατί δεν µας αρέσει το τέλος. Αλλά έπρεπε να το προβλέψουµε όταν γράφαµε µαζί τους το σενάριο.

—————————————————————————————————————-
Ο Αριστείδης Χατζής είναι επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσµών στο Τµήµα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήµης του Πανεπιστηµίου Αθηνών

| Σχολιάστε το κείμενο (0)

Νεμέα: Οίνου Χώρα

Συγγραφέας: Μιχάλης Κούτρας | Ημερομηνία: 10 Jan 2011

Όταν πήγαινα τις προάλλες στο σπίτι του σκηνοθέτη και παραγωγού Γιάννη Κουτσομύτη, καλεσμένος σε γεύμα με καλό κρασί και καλούς φίλους, νόμιζα ότι είχα πάρει μαζί μου ένα πολύ καλό δώρο: ένα μπουκάλι κρασί Terroir Παπαϊωάννου του 2004. Το δώρο ήταν αναμφίβολα καλό αλλά αυτό που μου ανταπέδωσε ο Γιάννης ήταν ακόμη καλύτερο: ένα documentaire για τη Νεμέα, με δική του σκηνοθεσία και παραγωγή. Παρακολουθώντας το documentaire αυτό αντιλαμβάνεται κανείς πως ακόμα και σε τέτοιους χαλεπούς -οικονομικά- καιρούς, υπάρχει μια άλλη Ελλάδα, που αγωνίζεται, ονειρεύεται, δημιουργεί, καινοτομεί, τολμά, βελτιώνεται, τοποθετεί όλο και ψηλότερα τον πήχη και τον ξεπερνά. Μπροστάρης σε αυτό τον αγώνα ζωής, το ιερό τέρας της ελληνικής οινοποίησης, ο μπαρμπα-Θανάσης Παπαϊωάννου. Πάντοτε πρόθυμος να μοιράζεται τις γνώσεις του μαζί σου με τις ώρες κι ας μη σε ξέρει καθόλου. Τους περισσότερους από τους οινοποιούς της Νεμέας τους γνωρίζω. Έχω μιλήσει μαζί τους, έχω δοκιμάσει τα κρασιά τους. Τους αγαπώ γι αυτό το σπουδαίο που κάνουν. Που αντιδιαστέλλονται με τόση σεμνότητα την ελλάδα του αρπα-κόλλα, του γρηγορόσημου και της φτηνής ζωής (φτηνά ποτά-μπόμπες, φτηνή μουσική, φτηνοί τρόποι – όλα πληρωμένα υπέρογκα). Γι αυτό και κάποια σαββατιάτικα ή κυριακάτικα πρωινά, ψιθυρίζω στο γιο μου “οίνος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου” και φεύγουμε για Νεμέα, Αρχαίες Κλεωνές, Αρχαία Νεμέα, Κούτσι, Μαλανδρένι κοκ. Γυρνώντας αρκετά αργότερα πίσω, ο πιτσιρίκος ανυπομονεί:
“μπαμπά, θ’ ανοίξουμε ένα κρασί;”
“όχι, μικρέ μου, όταν κανείς πίνει συχνά, ή χωρίς εκλεκτή παρέα, τότε, ‘οίνος εστί ασωτία’…”.

Απολαύστε λοιπόν το documentaire του Γιάννη Κουτσομύτη και δείτε την Ελλάδα που μας λείπει. Αυτήν που δημιουργεί, καινοτομεί, διασκεδάζει, ανοίγει και κερδίζει νέες αγορές, εξάγει και κυρίως, μόνιμα προς τα άνω θρώσκει.

Nemea, land of oenos from Yannis Koutsomitis on Vimeo.

| Σχολιάστε το κείμενο (2)

Θλιβεροί Τροπικοί

Συγγραφέας: Μιχάλης Κούτρας | Ημερομηνία: 22 Sep 2010

Η θλίψη για το τέλμα που βιώνει ο δυτικός τρόπος ζωής δεν έχει ορατό τέλος. Η Ελλάδα συνιστά ένα σπουδαίο παράδειγμα της παρακμής του δυτικού πολιτισμικού μοντέλου. Η οικονομία βρίσκεται σε περιδίνηση, το θεμέλιο του δικαίου αγνοείται, οι αναμενόμενες κοινωνικές ισορροπίες έχουν κουρελιαστεί.

Σε αυτό το σκηνικό παρακμής, αναζητά κανείς συνέχεια το άλλο παράδειγμα, την ερμηνεία εκείνη που θα μεταλλάξει αυτή την ατμόσφαιρα φαυλότητας και θα γεννήσει και πάλι την αισιοδοξία. Δεν ισχυρίζομαι ότι τα καταφέρνω, αλλά και μόνο η ανασκόπηση θέσεων γραμμένων ήδη το 1955, που αποδείχτηκαν τόσο, μα τόσο προφητικές, είναι ικανή να αναστείλει για λίγο την επίπονη συνείδηση της παρακμής μας. Σε ποιά θέση αναφέρομαι; Αυτή που εξέφρασε ο Claude Levi-Strauss στο βιβλίο του ‘Θλιβεροί Τροπικοί’:

“Αυτό που με τρομάζει στην Ασία είναι η εικόνα του μέλλοντός μας που αυτή προαπεικονίζει. Ενώ η Ινδιάνικη Αμερική μας κάνει ακόμα να ελπίζομε, αντανακλώντας με τρόπο φευγαλέο, ακόμα και εκεί κάτω, μια εποχή όπου ο άνθρωπος βρισκόταν σε αναλογία με το περιβάλλον του γιατί υπήρχε μια αντάξια σχέση μεταξύ της άσκησης της ελευθερίας του και των συμβόλων που την εξέφραζαν.”

Ο Levi-Strauss ήταν ένας ανθρωπολόγος που πίστευε πως ο δυτικός κόσμος με την υπερβολική σημασία που αποδίδει στην ιστορία, οδηγείται σε συνεχείς εσφαλμένες επιλογές. Η έμφαση στην ιστορία, ταυτόχρονα με τη δραματική απομείωση των επικοινωνιακών φραγμών, οδηγεί στην επικράτηση ενός μονοπολιτισμικού μοντέλου για τον πλανήτη. Χάνεται έτσι ένα είδος σκέψης που οι δυτικοί ονομάζουν ‘πρωτόγονη’ και ο Levi-Strauss ονομάζει ‘άγρια’, υπό την έννοια ότι ουδέποτε εξημερώθηκε (εξ’ ού και το βιβλίο του ‘Άγρια Σκέψη’, ‘Pensée Sauvage’ που είναι ίσως το σημαντικότερο έργο του) και μαζί μ’ αυτό και η όποια δυνατότητα του σύγχρονου ανθρώπου να ταξιδέψει με μια ουσιαστική έννοια του όρου. Στις ‘άγριες’ κοινωνίες, που ο ίδιος χαρακτηρίζει ως ‘κοινωνίες περιορισμένες στην πιό βασική τους έκφραση’, η άγνοια των ιστορικών αλλαγών χρησιμοποιείται σαν μέσο διασφάλισης των κοινωνικών ισορροπιών. Η τάξη που αντιπροσωπεύει αυτή την ισορροπία γίνεται αντιληπτή από τους ινδιάνους ως η προβολή μιας τάξης που προϋπάρχει ήδη από τα μυθικά χρόνια. Αυτό ταιριάζει πολύ με τον τρόπο σκέψης του Levi-Strauss που ως στρουκτουραλιστής αναζητούσε πάντοτε απλά στη δομή τους, επανεμφανιζόμενα μοτίβα, ή όπως λέει ο ίδιος, ‘μη αναμενόμενες αρμονίες’. Αντίθετα, στον δυτικό κόσμο, οι ιστορικές αλλαγές είναι μοχλός κοινωνικών αναταραχών και ανακατατάξεων που οδηγούν τελικά σε αυτό που γνωρίζουμε ως δυτικό πολιτισμικό μοντέλο. Ο Levi-Strauss λέει πως οι ινδιάνοι δείχνουν να αιωρούνται εντός του ιστορικού υγρού, παραμένοντας όμως αδιάβροχοι. Παραλληλίζεται, η ‘άχρονη’ κοινωνία τους με ένα μηχανικό ρολόϊ, που κουρδίστηκε κάποτε και έκτοτε πορεύεται χάρις σε αυτήν την ‘έξωθεν’ δοσμένη ενέργεια. Το πλεονέκτημα αυτής της λειτουργίας είναι ότι πρόκειται για ‘καθαρή’ λειτουργία αφού δεν ξοδεύονται καύσιμα αλλά ενέργεια (αμέποτε δοθείσα). Αντίθετα, η δυτική κοινωνία, παραλληλίζεται με μια θερμική μηχανή (πχ ατμομηχανή) που αναγκάζεται να παράξει την ενέργειά της από καύσιμα και βασίζεται γι αυτό στην αντίθεση θερμού-ψυχρού (φωτιά-θερμό, νερό-ψυχρό). Προφανώς, το θερμό-ψυχρό στην κοινωνία αντιστοιχεί στις κοινωνικές τάξεις και την πάλη αναμεταξύ τους, άλλωστε μη ξεχνάμε ότι ο Levi-Strauss ήταν ένας μαρξιστής. Το πρόβλημα της θερμικής μηχανής έγκειται στο ότι παράγονται καυσαέρια που σε κοινωνικό επίπεδο αντιστοιχούν στην εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης, την εγκληματικότητα, την αστυφιλία και όλα όσα γνωρίζουμε ως ‘ασθένειες’ του πολιτισμού μας. Ασθένειες από τις οποίες η Ασία πρόλαβε για τα καλά να μολυνθεί (βλ. bollywood), ενώ η ινδιάνικη Αμερική είχε την ιδιαιτερότητα να περάσει από τη ‘βαρβαρότητα’ στην παρακμή δίχως να γνωρίσει τον πολιτισμό.

Σε μια χώρα όπου τα ‘σύμβολα’ προσωποποιούνται σε πολιτικούς που αγοράζουν σωρηδόν ακίνητα και κολακεύουν το δίκιο του ενός σε βάρος των πολλών, ενώ οι δήθεν ‘άνθρωποι του πνεύματος’ διαμαρτύρονται για το … κάπνισμα, η αναζήτηση μιας νέας αρμονίας ανάμεσα στην κοινωνία και τα σύμβολά της, γίνεται περισσότερο κατανοητή και άρα, περισσότερο επιτακτική. Διαφορετικά, η Ασία περιμένει στη γωνία.

| Σχολιάστε το κείμενο (3)

Quote of the Day – III

Συγγραφέας: Μιχάλης Κούτρας | Ημερομηνία: 02 Feb 2010

“Vanity is the hallmark of the meek and powerless. They cry for a good opinion of themselves – not being able to set their own value. Vanity is a consequence of inferiority.”

Nietzsche.

Ο Νίτσε είναι υπέροχος, αλλά βρήκα και ένα απόσπασμα από μια σελίδα της Διαδικτυακής Κοινότητας των Φοιτητών της Νομικής και το παραθέτω:

“Προσπαθώντας να προσδιορίσω το εννοιολογικό περιεχόμενο του όρου αυτού, θα έλεγα ότι Ματαιοδοξία είναι αναζήτηση της δόξας επί ζητημάτων τα οποία στερούνται πραγματικής σημασίας. Ματαιοδοξία είναι η αναζήτηση ανώφελων και άσκοπων πραγμάτων, η ίδια η υπερηφάνεια για ασήμαντα πράγματα. Αντικείμενο της ματαιοδοξίας είναι το «Εγώ», το οποίο χρησιμοποιώντας τον αυτάρεσκο ναρκισσισμό και την υπερβολική εκτίμηση των ικανοτήτων του ατόμου από αυτό το ίδιο, αποβλέπει στη δημιουργία εντυπώσεων στο κοινωνικό περιβάλλον και, μέσω των εντυπώσεων αυτών, στη συνεχή ικανοποίηση του αισθήματος της αυταρέσκειας.

Με βάση τα παραπάνω, προκύπτει αμέσως ότι ο ματαιόδοξος άνθρωπος δεν δύναται να αποδεχθεί επ’ ουδενί την κριτική από άλλους ανθρώπους. Το ίδιο, επίσης, ισχύει και για την αυτοκριτική, κάτι που δεν νοείται καν για όποιον διακατέχεται από τέτοια αισθήματα. Αυτό δε καθώς ο ναρκισσισμός και η αυταρέσκεια δημιουργούν ένα ιδιόμορφο σύμπλεγμα ανωτερότητας, το οποίο δυστυχώς αποτρέπει την ίδια την αυτογνωσία. Ένας ματαιόδοξος άνθρωπος δεν παραδέχεται ποτέ ότι έχει κάνει λάθη. Δεν το παραδέχεται όχι μόνο στους άλλους ανθρώπους αλλά ούτε καν στον ίδιο του τον εαυτό. Αλλά και αν τύχει κάποτε να συνειδητοποιήσει τυχόν λάθη του, αυτά σίγουρα δεν θα είναι ιδιαίτερα σοβαρά! Εξάλλου, όλοι οι άνθρωποι κάνουν λάθη και τα λάθη των άλλων είναι σίγουρα πιο σοβαρά από τα δικά μας! Ακόμη κι αν κάποτε κάναμε κάποια σοβαρά λάθη, σίγουρα δεν φταίμε εμείς αλλά οι άλλοι που μας παρέσυραν ή δεν μάς απέτρεψαν από αυτά. Σίγουρα…

Σε επίπεδο στόχων και σκοπών, ο ματαιόδοξος άνθρωπος δεν επιζητεί κάτι που θα έκανε πραγματικά ευτυχισμένο τον ίδιο αλλά αυτά που είναι γενικώς παραδεδεγμένα, ή έστω αυτά που επιζητεί το μεγαλύτερο μέρος των κοινωνών. Αυτό δε όχι γιατί έχει στην πραγματικότητα κάποια αξία για τον ίδιο αλλά επειδή είναι πιο σημαντικό γι’ αυτόν να έχει κάτι που οι άλλοι το επιθυμούν διακαώς και γι’ αυτό το λόγο τον φθονούν αναγνωρίζοντας έτσι ότι έχει κάτι παραπάνω από αυτούς. Έχοντας, λοιπόν, κατά νου την κοινωνική άνοδο και την κοινωνική αναγνώριση, ο ματαιόδοξος άνθρωπος αναλώνεται επιζητώντας να αποκτήσει όσο γίνεται περισσότερο χρήμα, δόξα, εξουσία, κύρος, δύναμη. Ο ματαιόδοξος άνθρωπος επιθυμεί να έχει πάντοτε τον πρώτο λόγο, να ελέγχει τους πάντες και τα πάντα, να αποδεικνύει διαρκώς ότι είναι ο καλύτερος σε ό,τι κάνει αλλά και να απαξιώνει ταυτόχρονα ό,τι δεν είναι σε θέσει να επιτύχει… “

| Σχολιάστε το κείμενο (0)

The Incredible Mirror Neurons

Συγγραφέας: Μιχάλης Κούτρας | Ημερομηνία: 10 Jan 2010

Υπάρχει στα αγγλικά ένας όρος: “disruptive innovation”, που ερμηνεύει μια καινοτομία που ανατρέπει και μεταβάλει τη μέχρι τότε γνώση ή αντίληψη κατά τρόπο μη αναμενόμενο.

Το σημερινό video είναι ένα άριστο παράδειγμα of disruptive innovation in healthcare. Έμεινα άναυδος από το περιεχόμενο της διάλεξης του Ramachandran, που περιγράφει την εντυπωσιακή ανακάλυψη των mirror neurons από τον Ιταλό ερευνητή Giacomo Rizzolatti και σας προτρέπω, ειδικούς και μη, να την παρακολουθήσετε! Διαρκεί κάτι λιγότερο από 8 λεπτά.

| Σχολιάστε το κείμενο (0)

Καλά Χριστούγεννα!

Συγγραφέας: Μιχάλης Κούτρας | Ημερομηνία: 24 Dec 2009

Αν ακολουθήσετε τον παρακάτω σύνδεσμο, θα δείτε ένα πολύ καλό -κατά τη γνώμη μου- ντοκυμαντέρ της ΕΡΤ με τίτλο “Βυζαντινά Χριστούγεννα”. Το αλίευσα από το ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ και το καταθέτω αντί ευχών.

http://www.ert-archives.gr/V2/public/p02-view.aspx?titleid=7507&action=mView&mst=00:00:00:00

| Σχολιάστε το κείμενο (0)

Joseph Mallord William Turner – View of Corinth

Συγγραφέας: Μιχάλης Κούτρας | Ημερομηνία: 08 Dec 2009

Η παραπάνω υδατογραφία είναι μια από τις 27 παρόμοιες που ο Joseph Mallord William Turner ζωγράφισε για τις ανάγκες εικονογράφησης του βιβλίου “Landscape Illustration of the Bible” που εκδόθηκε μεταξύ 1834 και 1836. Κάποτε, βλέπετε, η Κόρινθος ήταν ένα σημαντικό βιβλικό τοπίο, άξιο να συμπεριληφθεί σε μια εικονογραφημένη έκδοση της Βίβλου.

Ελπίζω αύριο-μεθαύριο να έχω κάτι παραπάνω να πω για τον συγκεκριμένο πίνακα!

Update, 10/09/2009. Χαίρομαι πολύ που έχω τελικά να πω αυτό το κάτι παραπάνω. Ο πίνακας αυτός του μεγάλου δασκάλου Turner, πωλήθηκε χθές, 09/12/2009, σε δημοπρασία του οίκου Christie’s στο Λονδίνο και από εδώ και στο εξής θα κοσμεί την -ήδη πλούσια- συλλογή του εκλεκτού συμπολίτη μας και λάτρη των εικαστικών τεχνών, Χρήστου Λαρσινού. Εύγε Χρήστο για το σπάνιο απόκτημα!

| Σχολιάστε το κείμενο (0)