Μια Πρώτη Προσέγγιση στην Ψηφιακή Υγεία
Συγγραφέας: Μιχάλης Κούτρας | Ημερομηνία: 14 Mar 2010
Την Παρασκευή 05 Μαρτίου 2010, είχα την τιμή και την ευκαιρία να απευθύνω περιληπτικά σκέψεις μου για την ψηφιακή Υγεία σε μια ημερίδα του Υπουργείου Υγείας στην οποία αναφέρθηκα σε προηγούμενη ανάρτηση. Παρακάτω, παραθέτω την εισήγησή μου που σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί πλήρης, λόγω της ολιγόλεπτης δυνατότητας που μου παρασχέθηκε για να την εκθέσω. Θα μπορούσε να πει κανείς πως πρόκειται μόνο για κάποιες προκαταρκτικές σκέψεις και σαν τέτοιες οφείλουν να ιδωθούν. Θα επιθυμούσα επί παραδείγματι να αναφερθώ στο ρόλο των πολιτών στην ψηφιακή υγεία, αλλά αυτό δεν ήταν εφικτό στη συγκεκριμένη ευκαιρία, θα δοθούν όμως αρκετές παρόμοιες στο μέλλον.
“Ευχαριστώ θερμά το Υπουργείο Υγείας και προσωπικά τον κο Συγγελάκη Αριστομένη για την πρόσκληση να συνεισφέρω στην ημερίδα «Η νέα ψηφιακή στρατηγική στην Υγεία και την Κοινωνική Αλληλεγγύη». Το πρώτο σχόλιο που θα ήθελα να κάνω είναι πως θεωρώ ότι ο τίτλος θα έπρεπε να ήταν «Για μια νέα στρατηγική στην ψηφιακή υγεία» και όχι για μια νέα ψηφιακή στρατηγική… Αν λοιπόν δεχθούμε ότι πρέπει να μιλήσουμε για στρατηγική στην ψηφιακή υγεία (e-health), είναι προφανές πως αυτή δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητη, αλλά αντίθετα πρέπει να συναρμόζεται με τη γενικότερη στρατηγική για την Υγεία. Όμως, αυτή η τελευταία διαφεύγει της αντίληψής μου, τουλάχιστον σε μια συγκροτημένη, συγκεκριμένη, δημόσια οραματική μορφή και είναι ευθύνη του υπουργείου να την καταθέσει στο δημόσιο χώρο.
Επιμένω στην ‘οραματική’ μορφή, διότι λόγω της εντατικής ανίχνευσης νέων ιδεών και της ανάπτυξης εργαλείων για την παραγωγή τους, όπως το brainstorming, οι ανοιχτές καινοτομικές διεργασίες, οι διαγωνισμοί ιδεών κλπ, οι ιδέες δεν είναι πια είδος εν ανεπαρκεία. Οι σύγχρονοι πολιτικοί ή επιχειρηματίες εκτίθενται καθημερινά σε πληθώρα ιδεών και αυτό το οποίο απαιτείται είναι η συγκρότηση από μέρους τους συμπαγών πλαισίων εντός των οποίων κάποιες από τις ιδέες αυτές θα μπορέσουν να γίνουν πράξη.
Γι αυτό και δεν θα αναφερθώ καθόλου σε ‘καλές πρακτικές’. Το διαδίκτυο βρίθει από ανάλογες αναφορές όπως και από συνέδρια σχετικά με την ψηφιακή υγεία και τα εργαλεία της, με επιμέρους τμήματα αφιερωμένα στις ‘καλές πρακτικές’. Αυτό που χρειάζεται σ’εμάς, είναι, νομίζω, αφού συγκροτήσουμε τη συνολική στρατηγική μας για την Υγεία, να καθορίσουμε τις προτεραιότητές μας. Πιστεύω, πως Νο1 προτεραιότητα για την Υγεία οφείλουν να είναι τα χρόνια νοσήματα. Στις ΗΠΑ, τα χρόνια νοσήματα αντιπροσωπεύουν την κυριότερη αιτία θανάτου ή αναπηρίας και απορροφούν το 76% των άμεσων δαπανών υγείας (Hofmann et al, Chronic Care in America: A 21st century Challenge, Robert Wood Johnson Foundation, 1996), ενώ ένας πάσχων από χρόνιο νόσημα κοστίζει 3,5 φορές περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον ασθενή. Ο μισός πληθυσμός πάσχει από ένα χρόνιο νόσημα και το 40% αυτών πάσχει και από δεύτερο. Δυστυχώς δεν υπάρχουν αντίστοιχα ελληνικά δεδομένα αλλά μάλλον κάτι ανάλογο συμβαίνει κι εδώ. Τα χρόνια νοσήματα λέγονται χρόνια επειδή δεν θεραπεύονται, άρα δεν εμπίπτουν στη νοσοκομειακή φροντίδα (στην οποία σαφώς εμπίπτουν οι επιπλοκές τους τις οποίες πρέπει να αποφεύγουμε), αλλά στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Η τελευταία είναι ένας χώρος που λειτουργεί εν πολλοίς χωρίς κανόνες και στον οποίο η κρατική παρουσία είναι ισχνή. Αλλά ακόμα και εκεί που δεν υπάρχουν προβλήματα προσβασιμότητας, ένα σημαντικό πρόβλημα είναι ότι συλλέγουμε ανεπαρκή δεδομένα. Παράδειγμα: ένας διαβητικός ασθενής προσέρχεται σε ιατρό ΠΦΥ, του μετρά το σάκχαρο και αυτό είναι 105. Ένα χρόνο αργότερα, η επίσκεψη επαναλαμβάνεται, το σάκχαρο είναι 93. Πιστεύει άραγε κανείς ότι η αλήθεια περιέχεται στη γραμμή που ενώνει αυτά τα δύο σημεία; Αυτό που μας λείπει, είναι στην πραγματικότητα ΟΛΗ η αλήθεια που περιγράφεται στη βιβλιογραφία από τον όρο “In-Between Care”. Τα εργαλεία της ψηφιακής υγείας, και ειδικά αυτά του mHealth (mobile Health) μας δίνουν τη δυνατότητα να συλλέξουμε τα ‘in-between data’ που χρειαζόμαστε για να αναβαθμίσουμε έτσι τη φροντίδα των χρόνιων νοσημάτων, αποφεύγοντας δαπανηρές επιπλοκές.
Πέραν των χρονίων νοσημάτων όπου κατά τη γνώμη μου, ένα μόνο θα έπρεπε να επιλεγεί ως πιλότος (σακχαρώδης διαβήτης;), μία δεύτερη προτεραιότητα πιστεύω πως πρέπει να είναι η ψηφιοποίηση δεδομένων. Είτε αυτά αφορούν τα λογιστήρια των μονάδων υγείας, είτε δεδομένα της υγείας αυτής καθεαυτής, η ψηφιοποίηση, το data mining και η παραγωγή metadata, μπορούν να συνεισφέρουν και στην υγεία των πολιτών και στην περιστολή των δαπανών, ενώ είναι βέβαιο πως θα καθοδηγήσουν τις πολιτικές αποφάσεις του μέλλοντος στην Υγεία. Αρκεί να αποφύγουμε τις πολλαπλές κωδικοποιήσεις οι οποίες είναι και δαπανηρές (ένας κωδικός πχ ο ΑΜΚΑ μπορεί να κάνει τη δουλειά παντού) και δημιουργούν πολλαπλά και αλληλεπικαλυπτόμενα αρχεία. Είναι προφανές ότι οι αρχές της διαλειτουργικότητας και της ασφάλειας των δεδομένων είναι εκ των ων ουκ άνευ.
Ένα τελευταίο θέμα στο οποίο θέλω να αναφερθώ είναι αυτό της ασφάλειας των προσωπικών δεδομένων. Οι ψηφιακές υπηρεσίες υγείας αποθηκεύουν κρίσιμα προσωπικά δεδομένα σε datacenters που δεν είναι ορατά στο ευρύ κοινό. Η νομοθέτηση του κανονιστικού πλαισίου για τα προσωπικά δεδομένα οφείλει να γίνει πριν τη συλλογή τους και όχι εκ των υστέρων. Επειδή ήδη φαίνεται πως εκκινεί η διαδικασία για την υλοποίηση της Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης, είναι απαραίτητο αυτό να γίνει τώρα. Ποιός είναι ο ιδιοκτήτης των δεδομένων, ποιοί οι χρήστες, ποιός αποκτά πρόσβαση και με ποιά κριτήρια κοκ είναι σημαντικά θέματα για να μην πέσουμε κι εμείς θύματα κλοπής μαζικά των προσωπικών δεδομένων των ελλήνων πολιτών, όπως έπεσαν η Μεγ Βρετανία, η Γερμανία, η Ισλανδία και άλλες χώρες.
Ευχαριστώ για την προσοχή σας.”
Μιχάλης Κούτρας, ιατρός νευρολόγος.
| Σχολιάστε το κείμενο
