Υπάρχει σήμερα υπερσυνταγογράφηση;
Κατανοώ ότι ο όρος ‘υπερσυνταγογράφηση’ χρησιμοποιείται διασταλτικά για τη φαρμακευτική δαπάνη. Ειδάλλως, η συνταγογράφηση δεν είναι σωστό να εκτιμάται με βάση τον αριθμό των συνταγών. Συνεπώς, δηλώσεις ότι οι συνταγές εκτοξεύτηκαν στα 72 εκατομμύρια το χρόνο είναι μόνο για εντυπωσιασμό. Οι συνταγές μπορούν να είναι όσε
ς θέλουν, η δαπάνη όχι και αυτή είναι που ενδιαφέρει. Μετριέται συνήθως με τρείς τρόπους: α) σαν ποσοστό της συνολικής δαπάνης για την υγεία, β) σαν ποσοστό του ΑΕΠ και γ) σε δολάρια κατά κεφαλήν (PPP). Ο παρακάτω πίνακας περιέχει και τους τρεις τρόπους μέτρησης για το 2015, συγκρινόμενους με το μέσο όρο 35 χωρών του ΟΟΣΑ και 17 χωρών της ζώνης του ευρώ (πηγή: ΟΟΣΑ).
|
Ελλάδα |
Ευρωζώνη |
ΟΟΣΑ (35) |
|
| % ΑΕΠ |
2,17 |
1,4 |
1,4 |
| % Δαπάνης Υγείας |
25,9 |
15,89 |
16,33 |
| USD per capita |
572 |
565 |
566 |
Σε ισότιμης αγοραστικής αξίας δολάρια, δεν υπάρχει υπέρβαση. Σαν ποσοστό της συνολικής δαπάνης για την υγεία, φαίνεται να υπάρχει υπέρβαση αλλά δεν ξέρω αν το 25,9% είναι πολύ ή αν το υπόλοιπο 74,1% είναι λίγο (χωρίς ΠΦΥ, χωρίς σεντόνια και γάζες στα νοσοκομεία κοκ). Σαν ποσοστό του (υφεσιακού) ΑΕΠ είναι πολύ, περισσότερο και από το αντίστοιχο των ΗΠΑ. Συνεπώς, η απάντηση δεν είναι τόσο προφανής όσο μερικοί διατυμπανίζουν. Θα δεχθώ ότι υπάρχει *κάποια* υπερσυνταγογράφηση. Υπέρ αυτού συνηγορεί άλλωστε ένας επιπλέον λόγος. Η δαπάνη έχει οριστεί στα 2 δις με διοικητική πράξη, υλοποιούμενη μέσω rebate και clawback αλλά χωρίς αυτά, η δαπάνη διαμορφώνεται περί τα 2,4 δις με αυξητικές τάσεις.
Η φαρμακευτική δαπάνη ελέγχεται παγκοσμίως με δύο τρόπους: α) έλεγχο τιμών, β) έλεγχο του όγκου πωλήσεων. Η πρώτη μέθοδος προσφέρει άμεσα αποτελέσματα γι αυτό και είναι δημοφιλής, αλλά είναι η δεύτερη που μακροπρόθεσμα συνεισφέρει περισσότερα οφέλη καθώς έχει χαρακτήρα παιδευτικό. Στη χώρα μας, έχουμε μια ανάπηρη πολιτική και στα δύο σκέλη.
Στο πρώτο, ενώ τα γενόσημα επιτέλους τιμολογούνται γενικά σωστά, το ίδιο το κράτος, σε αντίθεση με τα λεγόμενά του δεν επιθυμεί την αύξηση της διείσδυσής τους. Έχει προστατευτεί άλλωστε μέσω της ασφαλιστικής τιμής, που σημαίνει ότι για το κράτος, για τον ΕΟΠΥΥ, το κόστος είναι ακριβώς το ίδιο είτε πωλείται γενόσημο, είτε πωλείται πρωτότυπο. Τη διαφορά την επωμίζεται ο πολίτης. Αν αυτό δεν είναι δώρο στις πολυεθνικές των πρωτοτύπων και περιφρόνηση του πολίτη, τι είναι; Αν αυτό δεν είναι πολιτικό σκάνδαλο, τότε ποιο είναι; Η δίωξη Πικραμένου, Κουτρουμάνη, Βενιζέλου κλπ;
Στο δεύτερο σκέλος, συναρθρώνονται δέσμες μέτρων, δεν είναι τόσο απλή πολιτική όσο η μείωση των τιμών. Τέτοια μέτρα είναι η χρήση θεραπευτικών πρωτοκόλλων, το profiling ασθενών και ιατρών, τα κίνητρα προς τους ιατρούς κλπ. Εννοείται πως αναγκαίο και αναντικατάστατο θεμέλιο όλων των πολιτικών αυτών είναι η ηλεκτρονική συνταγογράφηση. Κάποια πρωτόκολλα υπάρχουν αλλά είναι χειραγωγήσιμα και συνεπώς εν πολλοίς άκυρα. Το profiling θα μπορούσε να ταυτοποιήσει τα εκατοστημόρια εκείνα που μαζί με άλλα μέτρα διασποράς να αποκαλύψουν την ετερογένεια του πληθυσμού και άρα τις κακές πρακτικές ή περιπτώσεις απάτης. Με τα κίνητρα οι ιατροί επιβραβεύονται αν πετύχουν στόχους εξοικονόμησης της δαπάνης.
Αν τα ανωτέρω μέτρα υλοποιούνταν και συμπληρώνονταν από ένα σύστημα παρακολούθησης των εμβαλαγίων (tracking) μέσω των κουπονιών, από την παραγωγή μέχρι τον τελικό χρήστη, τότε όχι μόνο θα είχαμε μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης αλλά και το απόλυτο σύστημα φαρμακοεπαγρύπνησης. Α, επίσης, οι παράλληλες εξαγωγές σε βάρος των αναγκών της εγχώριας αγοράς θα ήταν πρακτικά αδύνατες. Α, και κάτι ακόμα, το χαμόγελο από το ανέκδοτο «χορηγείται κατόπιν ιατρικής συνταγής» θα πάγωνε κάπως στα χείλη των εμπόρων του πάγκου. Η προστασία της δημόσιας υγείας από ευχή θα γινόταν πράξη. Αλλά κάποιοι θα κέρδιζαν λιγότερα. Αν αυτό δεν είναι πολιτική επιλογή, τότε ποια είναι;
Αυτά ορίζουν κατά τη γνώμη μου το πεδίο άσκησης πολιτικής για τη φαρμακευτική δαπάνη. Εν τη απουσία αυτών, οι επιφανειακοί παρατηρητές θα επισημαίνουν φαινόμενα διαφθοράς. Όχι ότι δεν υπάρχουν. Αλλά δεν υπάρχει κανένα σοβαρό κράτος στον κόσμο που να αφήνει το πεδίο ανέλεγκτο να το ρυθμίζουν οι φαρμακοβιομηχανίες και οι επαγγελματίες υγείας. Όπως άλλωστε δεν υπάρχει και κανένα κράτος με πεδίο ανέλεγκτο και φαρμακευτική δαπάνη ελεγχόμενη. Κι αν αυτό δεν συγκινεί καθόλου τον μόνιμα ευρισκόμενο σε αφασία εκπομπής κ. Καραμανλή, θα όφειλε να συγκινεί την – ευρισκόμενη πλέον στον τέταρτο χρόνο της θητείας της – κυβέρνηση.
