Λογοκρισία στις Σχολικές Βιβλιοθήκες
Το παρακάτω κείμενο είναι του βιβλιοθηκονόμου Γιώργου Κατσαμάκη και το αναδημοσιεύω από το -πάντα ενδιαφέρον- ιστολόγιο Wicked Librarian, από όπου και το αλίευσα.
http://librinfoscience.blogspot.com/2008/03/censorship-in-greek-school-libraries.html
“Ο συνάδελφος Γιώργος Κατσαμάκης μου ζήτησε να δημοσιεύσω το παρακάτω κείμενο που έγραψε για τις σχολικές βιβλιοθήκες. Τα σχόλια είναι δικά σας και οι απαντήσεις θα είναι του Γιώργου.” (Σημείωση δική μου: παρακαλώ τυχόν σχόλια, να κατατεθούν στο ιστολόγιο προέλευσης και όχι εδώ)
“Με εγκύκλιό του το ΥΠΕΠΘ (Αρ. Πρωτ. 128832/Γ7/30-11-2006) απαιτεί από τις χιλιάδες σχολικές μονάδες της χώρας (δημοτικά, γυμνάσια, λύκεια) να αποστείλουν στο Γραφείο Σχολικών Βιβλιοθηκών λίστα με τα βιβλία των συλλογών τους για “έγκριση καταλληλότητας” από “αρμόδια Επιτροπή”. Στην εγκύκλιο οι εκπαιδευτικοί καλούνται “αφού διενεργήσουν έλεγχο εντοπισμού του υλικού” (!!!!) να αποσύρουν ό,τι δεν περιλαμβάνεται στους “σχετικούς καταλόγους εγκεκριμένου υλικού που έχουν συνταχθεί βάσει αντίστοιχων υπουργικών αποφάσεων”. Το Γραφείο Σχολικών Βιβλιοθηκών αναρτά δε και φόρμα (!!!!), την οποία θα συμπληρώσουν οι εκπαιδευτικοίΘα πρέπει εδώ να σταθούμε και να συζητήσουμε κάποιες παραμέτρους της τυπικά γραφειοκρατικής αυτής διαδικασίας.
1. Η προϊσταμένη αρχή της εκπαίδευσης φαίνεται πως δεν έχει εμπιστοσύνη στους άμεσους λειτουργούς της, στην ηθική πληρότητα και προπαντός την επιστημονική τους κατάρτιση, όταν τους θεωρεί ανίκανους να κρίνουν τη μη καταλληλότητα μέρους του υλικού των σχολικών βιβλιοθηκών. Οι δάσκαλοι και οι καθηγητές δέχονται αυτή την απαξίωση;
2. Αν εξαιρέσει κανείς μία περιορισμένη, σε σχέση με τη βιβλιοπαραγωγή, λίστα «εγκεκριμένων τίτλων» δεν αναφέρονται πουθενά τα κριτήρια καταλληλότητας.
3. Η κρίση της καταλληλότητας θα γίνει μέσω στοιχείων βιβλιογραφικής περιγραφής που θα αποστείλουν οι εκπαιδευτικοί στην αρμόδια επιτροπή. Να υποθέσουμε ότι ένας τίτλος, ISBN ή συγγραφέας είναι αρκετός για να κριθεί η καταλληλότητα ενός βιβλίου για τη μαθητική κοινότητα;
4. Ούτε ψύλλος στον κόρφο της επιτροπής που θα παραλάβει (αν παραλάβει) χιλιάδες τίτλους από εκατοντάδες σχολεία. Να θεωρήσουμε πιθανό ότι αυτό θα διεκπεραιωθεί σε εύλογα σύντομο χρονικό διάστημα και τα βιβλία δεν θα χρειάζεται να περιμένουν για πολύ σε κούτες και σκοτεινές αποθήκες κρυμμένα;
5. Η κρίση της καταλληλότητας μήπως ουσιαστικά είναι διερεύνηση της ακαταλληλότητας, δηλαδή μία προληπτική λογοκρισία από την ανάποδη; Ποια βιβλία, ποιου περιεχομένου, ποιων συγγραφέων είναι ακατάλληλα για μαθητές δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου;
6. Ποιοι στελεχώνουν την επιτροπή καταλληλότητας;
7. Ποιο είναι το ηθικό και πολιτικό δικαίωμα του Υπουργείου Παιδείας να κρίνει, να επιτρέψει ή να απαγορεύσει την ύπαρξη υλικού σε βιβλιοθήκες για τις οποίες το ίδιο δεν έχει κάνει τίποτα; Και φυσικά δεν αναφερόμαστε στις βιβλιοθήκες του πολύπαθου προγράμματος, ακόμα και αν αυτές απέκτησαν ανεξαρτησία και εξελίχθηκαν μες τα χρόνια που πέρασαν εμπλουτίζοντας τη συλλογή τους και με άλλους τρόπους, αλλά κυρίως στις άλλες, αυτές που «χτίζονται» και συντηρούνται από γονείς και καθηγητές, οι οποίες δεν είναι λίγες. Θα ήταν υπερβολικό να θεωρήσουμε ότι τους βάζει ένα ωραίο καπέλο και καρπώνεται το ίδιο κάτι για το οποίο δεν έχει κοπιάσει;
Με καλοπροαίρετο σεβασμό στους θεσμούς δεν μπορώ παρά να σταθώ περισσότερο στο γεγονός ότι επιχειρείται λογοκρισία και να αναρρωτηθώ αν το Ελληνικό Υπουργείο Παιδείας επιχειρεί τη δημιουργία ενός νέου Index Librorum Prohibitorum.
Γιώργος Κατσαμάκης, Βιβλιοθηκονόμος”
Σχετικοί σύνδεσμοι:
http://www.ypepth.gr/docs/aithsh_gia_egkrish_ylikoy_teliko_071122.doc
http://www.ypepth.gr/docs/egkekr_iliko_sxol_vivlioth_061130.doc
http://www.ypepth.gr/docs/ya_katalogos_giafek_060626.xls
Το θέμα των σχολικών βιβλιοθηκών, ούτως ή άλλως θλιβερό στην εξέλιξή του τα τελευταία χρόνια, συνεχίζει να προβληματίζει πολλούς συναδέλφους.
Οι προσπάθειες να καλουπωθούν σε γραφειοκρατικά στεγανά και η επι τούτου αναβλητικότητα για τη στελέχωσή τους με ειδικευμένο προσωπικό περισσότερο συνάδει με προσπάθεια κατάργησής τους παρά στην έστω και λειψή στήριξη του έργου τους.
Όσον αφορά στις αγκυλώσεις του ΥΠΕΠΘ αρκεί να σκεφτούμε την πρόσφατη ιστορία με την απαγόρευση επίσκεψης μαθητών στην έκθεση με χαρακτικά του Πικάσο στη Θεσσαλονίκη.
Για τις πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες – τις πιο ανεπτυγμένες στη χώρα μας – έρχονται και άλλες εξελίξεις σύντομα, καθώς ο Υπουργός Παιδείας ανακοίνωσε στην τελευτάια σύνοδο των πρυτάνεων τη διακοπή από τα ευρωπαϊκά προγράμματα των χρηματοδοτήσεων από το 2009….
Τι πικρά και δυσοίωνα που ακούγονται όλα αυτά…