Ο Πληθωρισμός των Ιατρών
Σε πρόσφατο άρθρο του στην ‘Ελευθεροτυπία’, ο καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής και πρόεδρος του ΕΟΦ κος Γιάννης Τούντας, έθεσε το θέμα της υπερπληθώρας του ιατρικού προσωπικού στη χώρα μας. Επανέλαβε, όπως έχει γίνει πολλές φορές άλλωστε, πως έχουμε τους περισσότερους ιατρούς για τον πληθυσμό μας στην Ευρώπη. Ισχυρίζεται στη συνέχεια πως δεν είναι δυνατή η ορθολογικοποίηση των δαπανών στην υγεία με αυτό το ιατρικό προσωπικό. Σημειώνει -για πολλοστή φορά- τη διάσημη μελέτη του αμερικανικού Institute of Medicine κατά την οποία περίπου 100.000 αμερικανοί κάθε χρόνο υφίστανται σοβαρές συνέπειες στην υγεία τους ή ακόμα και πεθαίνουν (γιατί δεν πρόκειται για 100.000 θανάτους, βεβαίως) από ιατρικές παρεμβάσεις. Καταλήγει ότι το κακώς εννοούμενο πολιτικό κόστος δεν επέτρεψε σε αυτή τη χώρα να λάβει έγκαιρα μέτρα.
Συμφωνώ. Αν θέλετε, μπορώ και να επαυξήσω, ειδικά για τα θέματα των χαριστικών διατάξεων και της κοντόφθαλμης δράσης των πολιτικών μας. Αλλά θα ήθελα πρώτα να αντιπαραθέσω δύο επιχειρήματα:
α) Η μείωση του ιατρικού προσωπικού δεν επιτυγχάνεται με διοικητικά μέτρα. Οι έλληνες ταξίδεψαν και ταξιδεύουν στα πέρατα της οικουμένης και έως τα β’ υπόγεια ακαδημαϊκών ιδρυμάτων του τρίτου κόσμου για να εξασφαλίσουν ένα πολυπόθητο πτυχίο ιατρικής. Με αυτό ως κρατούμενο, ποιός θα μπορούσε αβίαστα να ισχυριστεί ότι η μείωση των εισακτέων στις ελληνικές σχολές ιατρικής είναι ορθό μέτρο; Ειδικά τώρα που το σύγχρονο εκπαιδευτικό περιβάλλον ευνοεί την φοιτητική κινητικότητα περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη εποχή; ή που η διεύρυνση της ΕΕ έφερε μέρος του ‘ακαδημαϊκού τρίτου κόσμου’ στην αυλή μας; Και από ποιές κοινωνικές τάξεις θα στερούσε ένα τέτοιο μέτρο την πρόσβαση στις ιατρικές σχολές; Νομίζω πως οι νέοι μας (και οι γονείς τους) θα στραφούν σε άλλες κατευθύνσεις μόνον όταν αντιληφθούν ότι το σενάριο (narrative) του ιατρικού επαγγέλματος είναι απρόσφορο. Κι αυτό θα συμβεί μόνο εάν επιτέλους θεσπιστούν και λειτουργήσουν σε αυτή την έρημη χώρα κανόνες ελέγχου και λογοδοσίας. Όπως πχ, η ηλεκτρονική συνταγογράφηση. Όχι όμως με τη μετατροπή του ιατρικού επαγγέλματος σε κλειστό (αριθμός ιατρών ανά περιοχή και ανά ειδικότητα). Δεν είναι δυνατόν να αναπαράξουμε τις παθογένειες των άλλων κλειστών επαγγελμάτων στο ιατρικό επάγγελμα, αυτό θα συνιστούσε οπισθοδρόμηση.
β) Πολύ φοβούμαι πως η διαχρονική -αφού την ακούω εδώ και είκοσι χρόνια- διαπίστωση της υπερπληθώρας ιατρών, συνιστά άλλοθι για την ανυπαρξία άλλων, αληθών, αναγκαίων και έγκυρων πολιτικών για την Υγεία. Διότι ακόμα και αν μηδενίζαμε σήμερα την παραγωγή νέων ιατρών, θα χρειαζόμασταν τουλάχιστον είκοσι χρόνια για να μειωθεί ικανοποιητικά ο αριθμός τους, αφού οι νέες γενιές είναι και οι πολυπληθέστερες. Εδώ λοιπόν είναι το ζήτημα: θα περιμένουμε βουδιστικά να μειωθεί ο αριθμός των ιατρών για να μπορέσουμε επιτέλους να ασκήσουμε τις πολιτικές που επιθυμούμε; (ποιοί επιθυμούμε; ποιές πολιτικές;) Τι νόημα έχει σήμερα να μιλάμε για την υπερπληθώρα ιατρών τη στιγμή που δεν απαντάμε πειστικά ποιά Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας θα έχει η χώρα για την επόμενη εικοσαετία; Μην παρεξηγηθώ, δεν είναι εσφαλμένη η διαπίστωση της υπερπληθώρας ιατρών, ούτε είναι άκυρη μια συζήτηση -ή και μέτρα- για τον έλεγχο της παραγωγής τους. Αλλά σε κάθε ατζέντα υπάρχουν προτεραιότητες και στην ατζέντα της εθνικής πολιτικής για την Υγεία, η συζήτηση για τον αριθμό των ιατρών ενώ έχει μόνο απομεμακρυσμένη και άρα, επί του παρόντος, φιλολογική και όχι πρακτική αξία, ενέχει τον κίνδυνο της αποσιώπησης άλλων σοβαρότερων προτεραιοτήτων για την υγεία του πληθυσμού.
O κος Τούντας δεν εκόμισε γλαύκα είς τας Αθήνας με το άρθρο του. Αυτό είναι είναι ήδη γνωστό από καιρό και μάλιστα είχε αναφερθεί εκτενώς στην ετήσια έκθεσή του για το 2009 το Ηealth Powerhouse http://www.healthpowerhouse.com/files/Report%20EHCI%202009%20091005%20final%20with%20cover.pdf.
To θέμα δεν είναι πόσο πολλούς γιατρούς έχουμε αλλά άν η κατανομή τους στις υπηρεσίες υγείας όλων των βαθμών υπόκειται σε κάποιο στρατηγικό σχεδιασμό, αξιολόγηση και έλεγχο. Οταν σε περιφερειακά Κέντρα Υγείας και νοσοκομεία δεν υπάρχουν π.χ. παιδίατροι, αναισθησιολόγοι, πνευμονολόγοι, κλπ. ειδικότητες δεν μπορούμε να μιλάμε για πληθωρισμό αλλά για συγκέντρωση ιατρικού δυναμικού σε μεγάλα αστικά κέντρα. Αυτό όμως είναι άλλο θέμα.
Αν δεν κάνω λάθος, το κεντρικό θέμα του άρθρου του κου Τούντα και το δικό σας είναι ότι η χώρα έχει πολύ περισσότερους γιατρούς από όσους χρειάζεται. Ομως η ορθή διατύπωση είναι ότι έχει πολύ περισσότερους γιατρούς από όσους χρειάζεται στα αστικά κέντρα και καθόλου ή σχεδόν καθόλου στις ημι-αστικές, αγροτικές, ορεινές και νησιωτικές περιοχές. Ας διορθωθεί η κατανομή και τότε θα πρέπει να εξετάσουμε πόσοι και ποιές ειδικότητες περισσεύουν και τί χρειάζεται να γίνει γι αυτό. Ας σχεδιάσουμε ποια Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Φροντίδα Υγείας θέλουμε άν όχι για την επόμενη 20ετία, τουλάχιστον για την τρέχουσα δεκαετία, και τότε μπορούμε να συζητήσουμε το θέμα της στελέχωσης, του εξοπλισμού και άλλα συναφή.
Οσο για τη μείωση αριθμού εισακτέων στις ιατρικές σχολές, σωστά αναφέρετε ότι σήμερα πλέον δεν έχει μεγάλη σημασία.
Συμφωνώ με τις παρατηρήσεις του Κ. Κούτρα. Ενα πολυπαραγοντικό πρόβλημα θέλει έξυπνη αντιμετώπιση. Στην πρώτη και ίσως ακόμη μόνη μελέτη που έγινε σχετικά με τον αναγκαίο αριθμό γιατρών, με το Θ. Μπάζα το 1978 δημοσιεύσαμε στην ΙΑΤΡΙΚΗ τα αποτελέσματα που μιλούσαν για εισαγωγή (με κάθε τροπο) στην ιατρική αγορά 400 γιατρών ετησίως για να διατηρήσουμε μία υγιή αναλογία με τον πληθυσμό. Το ότι στα τριάντα χρόνια που ακολούθησαν, η “αγορά” αυτή κατόρθωσε να “συντηρήσει” τριπλάσιο αριθμό και, μάλιστα, τόσο καλά που να αποτελούν το προσφιλές “θήραμα” των κυνηγών του ΣΔΟΕ, σημαίνει πολλά. Οποιος λύσει αυτόν το γρίφο, έχει λύσει το πρόβλημα της υγείας.
Ευχαριστώ για τις εύστοχες παρατηρήσεις. Θα προσπαθήσω να παω μισό βήμα παραπέρα:
Αυτή η ‘κουζίνα’ έχει ‘αυτά’ τα υλικά. Δε νομίζω πως δικαιούμαστε να μην φτιάξουμε φαγητό γιατί τα υλικά είναι ‘πολλά’. Είναι παράλογο. Ούτε μπορεί να σταθεί η δικιαιολογία ότι δεν μαγειρεύουμε γιατί ενώ έχουμε πληθώρα, μας λείπει ΕΚΕΙΝΟ το υλικό. Η στάση αυτή προδίδει ανικανότητα του σεφ (που σε καμία περίπτωση δεν είναι βέβαια ο κος Τούντας).