Μια Ερώτηση στον Michael Albert
Ο Michael Albert είναι ένας θεωρητικός της οικονομίας και πολιτικός ακτιβιστής. Είναι συνιδρυτής, μαζί με τη Lydia Sargent, του γνωστού σε πολλούς δικτύου Znet. Σε πρόσφατη ανάρτησή μας ανακοινώσαμε τη συνεργασία του δικού μας δικτύου eforum με το Znet. Στα πλαίσια αυτής της συνεργασίας, πήραμε μια διαδικτυακή συνέντευξη από τον κύριο Albert, την οποία θα αναρτήσω σε αμέσως επόμενο post. Εδώ, αρκούμαι στην ερώτηση που υπέβαλλα εγώ. Για λόγους ευκολίας, παραθέτω και τη μεταφρασμένη απομαγνητοφώνηση της.
Γειά σας από την Ελλάδα. Η ερώτηση είναι η ακόλουθη: Μερικά πολιτικά κόμματα χρησιμοποιούν κοινωνικά μέσα, όπως είναι τα blogs και τα wikis για να δημιουργήσουν κοινότητες πολιτών ώστε να αντλήσουν ιδέες από την βάση, ή να σφυγμομετρήσουν τις αντιδράσεις σε υπάρχουσες πολιτικές. Η δημιουργία αυτών των κοινοτήτων μπορεί να αποδειχθεί πολύ δύσκολη, και να οδηγήσει εύκολα σε αποτυχία ή σε οριακή μόλις επιτυχία. Ποιοί είναι κατά τη γνώμη σας οι παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν σε επιτυχία ή σε αποτυχία ένα τέτοιο εγχείρημα; Ευχαριστώ.
Michael Albert:
Νομίζω ότι ένα σημαντικό μέρος για το ζήτημα που ρωτάτε είναι υπό συζήτηση. Και γιατί είναι πολύπλοκο; Αυτό που κάνει το θέμα πολύπλοκο, δεν είναι τι εννοούμε με αφηρημένες έννοιες [αυτο-οργάνωση, συμμετοχή] αυτό που κάνει πολύπλοκη την κατάσταση είναι ότι απευθυνόμαστε στους πολίτες του σήμερα. Απευθυνόμαστε σε άτομα που έχουν διδαχθεί, που έχουν ενταχθεί στην κοινωνία και που έχουν εγκλιμαστεί μέσα σε μια κοινωνία που χαρακτηρίζεται από ιεραρχικές δομές, ανταγωνιστικά και ακόμη και κακόβουλα περιβάλλοντα. Και όταν αυτοί οι άνθρωποι, που στην ουσία είμαστε όλοι μας, ή ας πούμε ένα αριστερό κόμμα, π.χ ένα αριστερό κόμμα στην Ελλάδα και αυτό το αριστερό κόμμα προσπαθεί να χρησιμοποιήσει διαφορετικά μέσα, αυτό δεν είναι εύκολο. Διότι οι άνθρωποι φέρνουν μαζί τους συνήθειες, προσδοκίες, μορφές συμπεριφοράς, οι οποίες δεν είναι κακοπροαίρετες, αλλά είναι μαθημένες συμπεριφορές, είναι ένα κομμάτι της ζωής μας. Διότι το μεγαλύτερο τμήμα της ζωής μας το έχουμε περάσει σε τέτοια περιβάλλοντα. Επομένως, αυτό κάνει την αλλαγή δύσκολη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι δύσκολο να ξεκινήσει και να δημιουργηθεί μια νέα δομή εκ του μηδενός, ονόμασε την δομή αυτή για παράδειγμα ανοιχτό κόμμα, η οποία δηλαδή είναι μια συμμετοχική διαδικασία. Έχοντας αυτά ως δεδομένα, τι μορφή θα είχε όμως το ανοιχτό κόμμα ή ένας γενικά ανοιχτός σχηματισμός; Αυτές οι έννοιες σημαίνουν διαφορετικά πράγματα σε διαφορετικούς ανθρώπους. Αλλά για μένα, αυτό σημαίνει τις δομές και τους θεσμούς έχουν σχέση με αυτό που έχω ονομάσει συμμετοχική οικονομία. Για μένα, συμμετοχή δεν μπορεί να σημαίνει μόνο “Θέλω να συμμετέχω”. Σίγουρα η θέληση είναι τμήμα της συμμετοχής. Εάν δεν θέλεις να συμμετέχεις δεν συμμετέχεις, είναι απλό. Αλλά υπάρχει και ένα άλλο τμήμα: Εάν εγώ θέλω να συμμετέχω, αλλά δεν έχω κανένα τρόπο να συμμετέχω, η επιθυμία μου τότε δεν έχει σημασία. Επομένως, ποιοί είναι οι τρόποι συμμετοχής; Υπάρχουν αρκετοί τρόποι. Κατ’ αρχήν θα πρέπει να έχω κάτι να προσφέρω. Θα πρέπει να είμαι σε θέση να συμμετέχω, να εκφράσω την άποψή μου, να έχω άποψη, να έχω ιδέες, να έχω αυτοπεποίθεση. Εάν πρόκειται να συμμετέχω θα πρέπει να έχω την αυτοπεποίθεση να εκφράσω την άποψή μου, θα πρέπει να έχω τις πληροφορίες, που χρειάζονται για να έχω άποψη. Μπορείς να πεις ότι θέλουμε συμμετοχή, ότι θα είμαστε τελείως ανοιχτοί, ότι δεν θα αρνηθούμε τη συμμετοχή κανενός. Αλλά εάν το περιβάλλον είναι τέτοιο, που οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν αυτοπεποίθεση και δεν έχουν χρόνο, δεν έχουν την ενέργεια, δεν έχουν πληροφόρηση, τότε πραγματικά το γεγονός ότι επιτρέπεται να συμμετέχουν δεν θα έχει σημασία, γιατί δεν θα συμμετέχουν επί της ουσίας έτσι και αλλιώς. Ένα άλλο παράδειγμα, είναι ίσως λίγο τραβηγμένο αλλά η αντιστοιχία μάλλον θα βοηθήσει… Συχνά, οι ΗΠΑ υποστηρίζουν αυτό που ονομάζουν ”ελεύθερες εκλογές”. Για παράδειγμα, θα υπάρχουν εκλογές στη Νικαράγουα ή στο Ελ Σαλβαδόρ ή οπουδήποτε αλλού, που οι ΗΠΑ θα υποστηρίζουν. Σ΄αυτές τις εκλογές ο οποιοσδήποτε είναι ελεύθερος να συμμετέχει και αυτό είναι αλήθεια Ο καθένας μπορεί να ψηφίσει. Οπότε τι είναι αυτό που κάνουν οι ΗΠΑ, ώστε ξαφνικά τους αρέσουν αυτές οι εκλογές; Πριν τις εκλογές για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, οι ΗΠΑ και οι πράκτορές της στη χώρα, προβαίνουν σε διάφορες δραστηριότητες, όπως κλείνουν ραδιοφωνικούς σταθμούς, κλείνουν δημόσιους χώρους συναντήσεων, λογοκρίνουν εφημερίδες, εμπλέκονται σε διαδικασίες που καθορίζουν ποιά θα είναι η επιλογή, αυτός ο υποψήφιος ή ο άλλος. Oπότε, όταν οι τελικές εκλογές έρχονται, όλοι είναι ελεύθεροι να συμμετέχουν, αλλά στην πραγματικότητα ο λαός δεν έχει αυτοπεποίθεση, δεν έχουν πληροφόρηση, δεν έχουν ικανότητες, γιατί η διαδικασία που οδήγησε στις εκλογές τους έχει στερήσει όλα αυτά. Η διαδικασία αυτή εμπόδισε την επικοινωνία για την δημιουργία θέσεων. Τους έχει αφήσει μόνο με τη δυνατότητα επιλογής ανάμεσα σε δύο υποψηφίους- μαριονέτες που έχουν επιλεγεί από άλλους. Επομένως, η συμμετοχή είναι ελάχιστη. Είναι ελεύθερη βέβαια, επιτρέπεται μεν, είναι ακόμη και καλοδεχούμενη και ακόμη οι πολίτες παροτρύνονται να συμμετάσχουν, αλλά είναι μια συμμετοχή χωρίς νόημα. Ας πάμε όμως πίσω στα κόμματα. Ας υποθέσουμε ότι έχουμε ένα πολιτικό σχηματισμό ή μια κίνηση και το κόμμα, ή η κίνηση λέει και το εννοεί πραγματικά ότι θέλει να έχει 10000, 100000, 1000000, 5000000 μέλη, και θέλουμε αυτά τα μέλη να έχουν κοινό όραμα και άποψη για το τι είμαστε, θέλουμε όλοι να συμμετέχουν, και θέλουμε τα μέλη να είναι ενεργά, να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, και το κόμμα λέει στα μέλη αρχίστε να είστε ενεργοί, αναλάβετε πρωτοβουλίες. Αυτό δεν είναι αρκετό, γιατί τα μέλη για παράδειγμα αν είναι ένα κόμμα είναι εργαζόμενοι, οι οποίοι είναι κουρασμένοι, εξουθενωμένοι από τις εργασίες τους, τους έχουν κλέψει την ευκαιρία εκπαίδευσης, όταν πήγαν στο σχολείο διδαχθήκανε πως να αντέχουν την ανία και πως να δέχονται εντολές, αλλά δεν τους δόθηκαν ικανότητες, αυτοπεποίθεση και γνώσεις. Και στην εργασία τα πράγματα έγιναν χειρότερα, τώρα στην εργασία, επίσης αντέχουν την ανία και δέχονται εντολές και αυτό έγινε συνήθεια και δεν παίρνουν πρωτοβουλίες γιατί δεν τους επιτρέπεται. Δεν εισπράττουν πληροφόρηση, γιατί οι εργασίες τους δεν παρέχουν πληροφόρηση σ΄αυτούς. Και μετά στο κόμμα ή στο κίνημα, τους λένε να συμμετέχουν και μένουν άφωνοι, ”δεν έχω τις ικανότητες, δεν έχω την γνώση, την πληροφόρηση, δεν έχω την αυτοπεποίθεση”. Και αν έρθουν να συμμετέχουν, τότε αυτοί που έχουν όλες αυτές τις ιδιότητες θα κυριαρχούν στη συζήτηση παραγκωνίζοντάς τους, Θα επικρατούν στις συνελεύσεις και στην εξαγωγή των αποτελεσμάτων. Επομένως, η συμμετοχή θα είναι ψεύτικη. Μπορεί να εκφέρουν κάποια γνώμη, αλλά τελικά είναι η μειοψηφία της ανώτερης τάξης, που έχουν την αυτοπεποίθεση, την πληροφόρηση, τις συνθήκες και ότι άλλο χρειάζεται και τελικά θα επικρατούν. Επομένως, για να δημιουργήσω επιτυχημένα, ένα ανοιχτό κόμμα και ένα ανοιχτό κίνημα, αυτό που πρέπει να κάνω είναι να αλλάξω τον τρόπο που συμπεριφέρομαι στους ανθρώπους. Να βρω τους τρόπους να πω όχι μόνο ότι όλοι θα λειτουργήσουν με ισότητα, αλλά να ξεπεράσω την ασυμμετρία που υπάρχει μεταξύ των μελών. Όπου μερικά άτομα είναι μορφωμένα και έχουν τις δυνατότητες και τη γνώση και την αυτοπεποίθεση και άλλα άτομα είναι υποταγμένα. Θα πρέπει να φέρω μια ισορροπία. Θα πρέπει να εμποδίσω αυτά τα άτομα απο το να επικρατούν και να συμπεριλάβω αυτά τα άτομα. Θα πρέπει να να έχω εκπαιδευτικά προγράμματα, προγράμματα τεχνικής κατάρτισης, θα πρέπει να έχω προγράμματα διδασκαλίας για το πως να δίνει κάποιος ομιλίες. Θα πρέπει να έχω δομές που διευκολύνουν τη συμμετοχή, που κάνουν τη συμμετοχή ευχάριστη και που θα δημιουργεί αισθήματα ικανοποίησης στα άτομα. Επομένως είναι καλό να θέλουμε συμμετοχή, είναι καλό να καλωσορίζουμε την συμμετοχή. Αλλά εάν πραγματικά πρόκειται να έχουμε ένα επιτυχημένο ανοιχτό κόμμα, ένα ανοιχτό κίνημα, ένα συμμετοχικό κόμμα, ένα συμμετοχικό κίνημα, το κόμμα θα πρέπει να κάνει περισσότερα από απλά να καλωσορίζει αυτές τις μορφές. Θα πρέπει να διευκολύνει την εφαρμογή των νέων μορφών. Θα πρέπει δυναμικά να προωθήσει αυτές τις έννοιες. Θα πρέπει δυναμικά να δημιουργήσει χώρο για αυτές τις έννοιες με το να εμποδίσει την κατάληψη των θέσεων από συγκεκριμένες ομάδες ατόμων. Όταν λοιπόν, αυτή η νοοτροπία έχει πραγματωθεί, τότε θα είναι σχετικά εύκολο να δούμε πώς θα είναι το ανοιχτό κόμμα. Το ανοιχτό κόμμα ή το κίνημα, θα είναι ένας οργανισμός στον οποίο το όραμα που καθοδηγεί του μηχανισμούς, το όραμα που καθοδηγεί το σχεδιασμό είναι γνωστό, κατανοητό και κοινό για όλα τα μέλη. Η στρατηγική που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί είναι συνέχεια υπό συζήτηση και είναι γνωστή και κατανοητή από όλα τα συστατικά στοιχεία του κόμματος. Οι μηχανισμοί λήψης αποφάσεων είναι συμμετοχικοί και χαρακτηρίζονται από την αυτο-διαχείριση. Τα άτομα έχουν δικαίωμα λόγου αναλογικά με το μερίδιο στο οποίο οι αποφάσεις τους αφορούν.
