Σώματα Πολιτών
Σε προηγούμενο άρθρο μας παρουσιάσαμε την ιδέα των ‘Συνεδρίων Πολιτών’ ως ένα ενδιαφέρον εργαλείο συμμετοχικής δημοκρατίας. Σήμερα, θα αναφερθούμε σε ένα ακόμη παρόμοιο εργαλείο, αυτό του ‘Σώματος Πολιτών’ (Citizen Assembly). Αποφεύγω τη χρήση του όρου ‘Επιτροπές Πολιτών’ όχι μόνο γιατί τη λέξη ‘επιτροπή’ τη βρίσκω αρνητικά φορτισμένη, αλλά και γιατί η αντίστοιχή της στα αγγλικά και τα γαλλικά (jury) παραπέμπει μερικούς στην εσφαλμένη μετάφρασή της ως ‘δικαστήριο’, πράγμα που όταν δεν είναι ηθελημένα παραπλανητικό, είναι αφελές.
Τι είναι όμως ένα ‘Σώμα Πολιτών’; Είναι μία ‘συνάθροιση’ πολιτών για ένα σαφώς ορισμένο και συγκεκριμένο σκοπό (functionality specific), σε αντίθεση με τα σώματα που γνωρίζουμε από τους τρέχοντες δημοκρατικούς θεσμούς (πχ δημοτικά συμβούλια) τα οποία αναφέρονται σε μεγάλο εύρος αρμοδιοτήτων και γενικών σκοπών.
Ένα από τα γνωστότερα παγκοσμίως παραδείγματα Σώματος Πολιτών είναι το ‘Ontario Citizen’s Assembly on Electoral Reform’, δηλαδή το ‘Σώμα Πολιτών του Οντάριο για την Εκλογική Μεταρρύθμιση’. Παρατηρούμε ότι δηλώνεται ευθύς εξαρχής ο σκοπός για τον οποίο το σώμα αυτό συστάθηκε. Είναι η πιθανή μεταρρύθμιση του εκλογικού συστήματος. Παρότι έχει μεγάλο ενδιαφέρον το περιεχόμενο αυτής της μεταρρύθμισης, δεν θα μας απασχολήσει επί του παρόντος.
Το σώμα αυτό συστάθηκε ως εξής: αρχικά υπέβαλλε αίτηση συμμετοχής όποιος πολίτης επιθυμούσε να συμμετέχει. Κατόπιν, κληρώθηκαν τυχαία 103 από τους ενδιαφερόμενους, ένας από κάθε εκλογική περιφέρεια του Οντάριο, συν τον πρόεδρο του σώματος ο οποίος ορίστηκε από την κυβέρνηση. Αυτά τα 104 μέλη (52 άνδρες και 52 γυναίκες) ολοκλήρωσαν τρείς κύκλους εργασιών. Ο πρώτος κύκλος ήταν εκπαιδευτικός. Εκεί οι συμμετέχοντες εκπαιδεύτηκαν πάνω στα διάφορα εκλογικά συστήματα, τις αρχές που αυτά οφείλουν να υπηρετούν, τις υφιστάμενες προτάσεις και εναλλακτικές λύσεις κοκ. Στο δεύτερο κύκλο, οι πολίτες συμμετείχαν σε 41 συνολικά συσκέψεις που έγιναν σε 35 διαφορετικές πόλεις, όπου οι πολίτες-μέλη του σώματος συμμετείχαν ανάλογα με την εντοπιότητα και την εγγύτητα στις συσκέψεις (και όχι όλοι σε όλες τις συσκέψεις που θα σήμαινε γι αυτούς ότι θα γίνονταν περιοδεύων θίασος). Εκεί τέθηκαν οι προτεραιότητες του ίδιου του Σώματος των Πολιτών σε αντίθεση με την προηγούμενη φάση που περιείχε μόνο θεωρία. Ο δεύτερος αυτός κύκλος ακολουθήθηκε από έναν τρίτο, αυτόν της Διαβούλευσης, όπου το Σώμα συζήτησε μεταξύ του αυτά που άκουσε και έμαθε για να καταλήξει να αποφασίσει τι να συστήσει στην κυβέρνηση του Οντάριο σχετικά με το εκλογικό σύστημα.
Από το Νοέμβριο του 2006 μέχρι τον Οκτώβριο του 2007, το εκπληκτικό αυτό δημοκρατικό πείραμα πήρε σάρκα και οστά. Κατέληξε να προτείνει αλλαγή του εκλογικού συστήματος, προτείνοντας άλλο, συγκεκριμένο σύστημα ως καλύτερο. Η κυβέρνηση διεξήγαγε δημοψήφισμα σχετικά με το θέμα, του οποίου το αποτέλεσμα δεν επικύρωσε τις απόψεις του Σώματος (με βάση τον καναδικό νόμο, το δημοψήφισμα για να έχει δεσμευτική ισχύ για την κυβέρνηση θα έπρεπε να δίνει στην επικρατούσα άποψη ποσοστό μεγαλύτερο ή ίσο του 60%).
Ασχέτως του συγκεκριμένου αποτελέσματος, θεωρώ το πείραμα αυτό εξαιρετικά σημαντικό. Ο λόγος είναι ο εξής: είναι σήμερα, περισσότερο παρά ποτέ βεβαιωμένο ότι το κράτος (και άρα και η κρατικιστική λογική), δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στα κοινωνικά του καθήκοντα. Ό,τι ήταν εφικτό με όρους κοινωνικού κράτους τις δεκαετίες του ’50, του ’60, του ’70 δεν είναι πια. Ο σημαντικότερος λόγος είναι η μεγέθυνση της οικονομίας μαζί με μια ταυτόχρονη μεγέθυνση της πολυπλοκότητας που αποστέρησαν από το κράτος την ευελιξία, τη ζωτικότητα και τα κοινωνικά του αντανακλαστικά. Η πρόταση που ήρθε στο τραπέζι, απλή: μικρότερο και πιο ευέλικτο κράτος. Ιδιωτικοποιήσεις, μείωση των κοινωνικών δαπανών και απορρύθμιση (deregulation) των αγορών ήταν τα ‘θαυματουργά’ μέτρα που κλήθηκαν να διορθώσουν το πρόβλημα. Το κράτος αντικαταστάθηκε εν μέρει από την ιδιωτική πρωτοβουλία. Η προστασία κάποιων κοινωνικών αγαθών και υπηρεσιών ανατέθηκε στις δυνάμεις της αγοράς. Δηλαδή, μια συλλογική μορφή εξουσίας όπως είναι το κράτος, που μάλιστα διαθέτει δημοκρατική νομιμοποίηση μέσω της εκλογής της κυβέρνησης, αντικαθίσταται από ιδιώτες, από το κεφάλαιο, από τις αγορές. Κι αν το κράτος φτιάχτηκε -στα χαρτιά έστω- για να υπερασπίζεται τους πολίτες και την κοινωνία, το κεφάλαιο άραγε τι υπερασπίζεται; Προκύπτει λοιπόν ένα ηθικό κενό και ένα αναπόδραστο ερώτημα: ποιος υπερασπίζεται και υπεραμύνεται της κοινωνικής συνοχής, της κοινωνικής αλληλεγγύης, της κοινωνικής δικαιοσύνης, του κοινωνικού ελέγχου επί των συλλογικών αποφάσεων;
Νομίζω, πως όχι η αγορά, όχι το κεφάλαιο. Η υποκατάσταση του κράτους από αυτές τις δυνάμεις, οδηγεί στην αποδυνάμωση της ίδιας της δημοκρατίας. Γιατί στον πυρήνα της έννοιας της δημοκρατίας, εδράζονται οι συλλογικές -και όχι μόνο οι ατομικές- ελευθερίες και δικαιώματα. Αν τα συλλογικά δικαιώματα απομειώνονται, τότε το ίδιο συμβαίνει και στη δημοκρατία.
Από τι λοιπόν θα υποκατασταθεί το κράτος κατά τρόπον ώστε και αυτό να γίνει περισσότερο αποτελεσματικό και ευέλικτο, αλλά και να προστατευθούν οι έννοιες που αναφέραμε και που εμπνέουν κάθε προοδευτικό πολίτη, οργάνωση, κίνημα, κόμμα; Θεωρώ, και δεν κομίζω γλαύκα, αφού οι θέσεις αυτές έχουν επανειλημμένα διατυπωθεί από μεγάλους σύγχρονους κοινωνιολόγους και στοχαστές, όπως ο Joshua Cohen, ο James Fishkin, ο Archon Fung και άλλοι, ότι η σύγχρονη αριστερά πρέπει να μεταρρυθμίσει ριζικά τους δημοκρατικούς θεσμούς στην κατεύθυνση της υποκατάστασης των παρωχημένων κρατικών μεγα-δομών και υπηρεσιών από καινοτόμες λύσεις και παραδείγματα συμμετοχικής δημοκρατίας όπως αυτό στο οποίο αναφερθήκαμε σήμερα. Αντί για το κράτος, οι Πολίτες. Όχι αντί για το κράτος, οι αγορές. Αυτή είναι η σύγχρονη πολιτική αντίστιξη. Αυτή είναι η νέα διαχωριστική γραμμή.
Γι αυτό θα αφιερώσουμε μερικά άρθρα σε παραδείγματα αντίστοιχα με το σημερινό. Παραδείγματα επίκαιρα τώρα που συζητιέται η έννοια της επανίδρυσης του ΠΑΣΟΚ, της αυτο-οργάνωσης κτλ. Παραδείγματα χρήσιμα για να καταλάβουμε ποια και πώς μπορεί να είναι η νέα οργάνωση του Κινήματος (που μέχρι σήμερα είχε αντιγράψει πιστά το κράτος άρα και τα αδιέξοδά του). Παραδείγματα πειστικά για μια οργάνωση χωρίς αξιωματούχους και μηχανισμούς, στοχευμένη στις κοινωνικές διεργασίες και προβληματισμούς. Παραδείγματα επίσης σημαντικά για τις τοπικές κοινωνίες που βιώνουν τα αδιέξοδα μιας τοπικής αυτοδιοίκησης που δεν σκέφτεται, δεν πράττει, δε λογαριάζει, δεν διεκδικεί, μόνο ψευδο-διαχειρίζεται πενιχρά κονδύλια και -προπάντων- μίζες.
Πολύ ενδιαφέρον άρθρο, με βρίσκει σύμφωνο και ελπίζω να επανέλθω με μια καλύτερη τοποθέτηση. Προς το παρόν μια θέση, με την ευκαιρία μιας παρατήρησης:
Το ερώτημα στη φράση “Προκύπτει λοιπόν ένα ηθικό κενό και ένα αναπόδραστο ερώτημα: ποιος υπερασπίζεται και υπεραμύνεται της κοινωνικής συνοχής, της κοινωνικής αλληλεγγύης, της κοινωνικής δικαιοσύνης, του κοινωνικού ελέγχου επί των συλλογικών αποφάσεων;” είναι εξόχως ορθο-λογικό, ενώ η ηθική του υπόσταση είναι αδιάφορη. Εξηγούμαι:
Ενα μεγάλο μέρος της σύγχρονης προοδευτικής (και ιδίως αριστερής) επιχειρηματολογίας έχει ανάγκη από την ύπαρξη ενός “ηθικού” υπόβαθρου στην πολιτική. Μερικές φορές το “ηθικό” αυτό υπόβαθρο αποτελεί και το μοναδικό περιεχόμενο του προοδευτικού αντικειμένου, με αποτέλεσμα να διχοτομείται η συνείδηση του πολίτη σε δύο διαζευγμένες συνιστώσες: την συναισθηματική και την “συμφεροντική”. Χρησιμοποιώ επι τούτου τη λέξη συμφεροντική για να μειώσω τη παραμορφωτική επίδραση της “ηθικής” στη δεύτερη συνιστώσα : η λέξη “συμφεροντολογική” είναι ήδη ένοχη, αφού εμπεριέχει τη λογική του ατομικού συμφέροντος, που φαίνεται να είναι εξ ορισμού κακό.
Αλλά με τον τρόπο αυτό αποστερείται η δημοκρατική πολιτική πράξη το κυριώτερο πλεονέκτημά της: την επιδίωξη και την επίτευξη του κοινού συμφέροντος. Το κοινό συμφέρον δεν είναι κάτι που κάνουμε για το καλό των άλλων, αλλά αυτό που κάνουμε με τους άλλους για το δικό μας συμφέρον. Η λέξη ηθική δεν απαιτείται για να ολοκληρωθεί το νόημα της πρότασης. Η ανθρωπιστική ηθική δεν είναι προϋπόθεση για τη δημοκρατία, αλλά πιθανό αποτέλεσμά της. Νομίζω ότι η επιβάρυνση της έννοιας δημοκρατία με όλα τα βάρη της “ηθικής” του τύπου “αγαπήσωμεν αλλήλους”, χωρίς επεξήγηση του επιδωκόμενου “ίνα εν ομονοία ομολογήσωμεν”, που αποτελεί και την συμφεροντική αιτιολόγηση της χριστιανικής αυτής προτροπής χωρίς τα περιττά θεολογικά της περιεχόμενα, απομακρύνει τους πολίτες από την συλλογική ομολογία, τη σύ-σκεψη και τη συ-ζήτηση, από την πολιτική δηλαδή ουσία της δημοκρατίας.
Ετσι ίσως να εξηγείται η συμπεριφορά της ελληνικής κοινωνίας: “προοδευτική” (βλέπε “ηθική”, ένοχη, “ξέρω τι ΠΡΕΠΕΙ να κάνω, ξέρω ποιό είναι το κακό”) στα λόγια, αλλά “συντηρητική” (βλέπε συμφεροντική, “ξέρω τι ΘΕΛΩ να κάνω, ξέρω ποιό είναι το συμφέρον μου”) στην πράξη. Η συνειδητοποίηση, κατα την άποψή μου, του κοινού συμφέροντος και οι πράξεις επίτευξής του είναι το ύψιστο ζητούμενο της δημοκρατίας, όχι η “ηθική” της τελείωση. Ή, καλύτερα, η δημοκρατία είναι μια μέθοδος αναζήτησης και επίτευξης του κοινού συμφέροντος, όχι προσωπικών “ιδανικών” ή ανθρωπιστικών “ηθικών”.
Στο αντικείμενο και στη διαδικασία συγκρότησης και πράξης του “Σώματος Πολιτών του Οντάριο για την Εκλογική Μεταρύθμιση” βρίσκεται η πεμπτουσία αυτής της δημοκρατίας, όπως περίπου την επινόησε ο Κλεισθένης. Η διαδικασία αυτοθέσμισης κατα Καστοριάδη, όπου η πόλις αμφισβητεί τον προϋπάρχοντα Νόμο, συ-σκέπτεται, συν-αποφασίζει και πείθεται σε αυτά που η ίδια θεσμίζει.
Έχετε δίκιο! Η λέξη ηθική δεν απαιτείται για να ολοκληρωθεί το νόημα της πρότασης.
Χαίρομαι για το σχόλιο που καταθέσατε.
Χαίρομαι για το ευνοϊκό περιβάλλον που δημιουργείς στο ιστολόγιο σου.
Με την ευχέρεια που παρέχει ο σχολιασμός έναντι της αρθρογραφίας, θα επιχειρούσα μια δεύτερη παρατήρηση:
Οι λέξεις “υπερασπίζεται” και “υπεραμύνεται” σημαίνουν οτι:
1. Υπάρχει κατακτημένο κοινωνικής συνοχής, αλληλεγγύης και δικαιοσύνης, και έλεγχος των συλλογικών αποφάσεων, και σε τέτοιο βαθμό ώστε να απαιτείται η υπεράσπισή τους για να διατηρηθούν.
2. Οι παρεμβάσεις εξωτερικών δυνάμεων, δηλαδή ο φυσικός κόσμος και η κοινωνική πραγματικότητα με τις συνιστώσες της, τείνουν να στερήσουν στην κοινωνία τα αγαθά αυτά. Συμβαίνουν επομένως κακώς και είναι αντίθετα στην αναμενόμενη εξέλιξη των πραγμάτων.
Όμως νομίζω πως η πολιτική ανάλυση θα πρέπει να ξεκινά ακριβώς εκεί, επιχειρώντας να προσδιορίσει ποιά είναι η κοινωνία στην οποία αναφέρεται, τι την συγκροτεί και τι την κρατάει συνεκτική. Η κοινωνική συνοχή απαιτεί κατ’ ελάχιστο την ύπαρξη κοινωνίας που μπορεί να αυτοπροσδιορίζεται σαν τέτοια, μέσα από τη συζήτηση για την ίδια της την ύπαρξη. Η κοινωνική αλληλεγγύη απαιτεί την προΰπαρξη της αντίληψης ότι το κοινό συμφέρον και ευημερία δημιουργεί σταθερότερες βάσεις για την ατομική ευημερία: “σε βοηθάω γιατί χρειάζομαι να υπάρχεις να ευημερείς και να με βοηθάς” και όχι από λύπηση. Η κοινωνική δικαιοσύνη στηρίζεται ακριβώς στην ύπαρξη κοινωνίας και κοινωνικής συνοχής, δεν είναι ανθρωπιστικής φύσης, αλλά κυρίως συμφεροντικής, γιατί διατηρεί τον κοινωνικό ιστό. Η κοινωνική δικαιοσύνη εξασφαλίζει την πίστη των πολιτών στο δημοκρατικό σύστημα, επειδή εξασφαλίζει την ύπαρξή τους σε αυτό και την ευημερία τους.
Από τη γέννησή της σχεδόν η επιχειρηματολογία της ελληνικής αριστεράς ήταν αμυντική, πλήρης ρηματικών προτροπών-συνθημάτων όπως “να αποκρούσουμε” “να υπερασπιστούμε” να αποτρέψουμε” “να αντισταθούμε”. Σχηματίζεται με αυτόν τον τρόπο μια τεχνητή αλλά ομοιογενής κοινωνία, σαν αγέλη υπό διαρκή επίθεση, που η μόνη της ελπίδα είναι να υπερασπίζεται έναν ελάχιστο κοινό παράδεισο που κινδυνεύει να χαθεί. Χρησιμοποιώντας μια τέτοια εύχρηστη τεχνητή κοινωνία σε καθεστώς εκτάκτου ανάγκης σήμερα, η αριστερή πολιτική επιχειρηματολογία προσπαθεί να αξιοποιήσει αντανακλαστικά αντίστασης και άμυνας, που όντως λειτούργησαν στο παρελθόν, υποτιμώντας όμως την αξία της δημοκρατικής συμμετοχής που είναι σε θέση να δημιουργήσει πραγματική κοινωνική συνοχή βασισμένη σε ένα εμπεδωμένο κοινό συμφέρον των πολιτών. Προβάλλοντας όμως αδυναμία, αρνητικές προοπτικές μέλλοντος και απαισιοδοξία, παρά την ηρωική αντιστασιακή ρητορική, αφήνει ελεύθερο πεδίο για “ειδήμονες” της πολιτικής που ως αντιπρόσωποι των πολιτών, μπορούν να διαχειρίζονται το ατομικό τους και το κοινωνικό καλό.
Το πείραμα του ΠΑΣΟΚ με την ανοιχτή συμμετοχή των πολιτών στην εκλογή του προέδρου του ήταν ανάλογο σε ποιότητα με τη διαδικασία συγκρότησης και λειτουργίας του “Σώματος Πολιτών του Οντάριο για την Εκλογική Μεταρρύθμιση”, αν και η συμμετοχή στην περίπτωση αυτή ήταν στιγμιαία, και θα μπορούσε εύκολα να μετατραπεί σε πυροτέχνημα, όπως έγινε με την ανάλογη εκλογή του 2004 που δεν αξιοποιήθηκε. Το πείραμα όμως από μόνο του είναι άξιο μεγάλης προσοχής, και ένα μεγάλο μέρος του πιστώνεται στον ΓΠ (το υπόλοιπο στην Ανάγκη). Μου προκαλεί επίσης εντύπωση η αναφορά του ΓΠ στην αυτοοργάνωση, σαν βάση για την πραγματική δημοκρατία στο κόμμα και την αποκατάσταση της χαμένης επαφής με τούς πολίτες.
Το γεγονός αυτό βέβαια δεν αλλάζει το ότι στην πραγματικότητα το πολιτικό σύστημα είναι “αριστοκρατικό”. Η “δημοκρατική” λειτουργία δι’ αντιπροσώπων (και όχι εκπροσώπων) με μόνο “έλεγχο” από τον πολίτη την ψήφο του κάθε 4 χρόνια, δημιουργεί ένα παχύ μονωτικό στρώμα μεταξύ των πολιτών και της πολιτικής, και εξαφανίζει την έννοια της δημοκρατικής συμμετοχής και ελέγχου. Και μαζί μ’ αυτά και τον έλεγχο του πολίτη σε όσα του συμβαίνουν.
Συνοψίζοντας, νομίζω ότι η επίκληση ηθικών αξιών και η χρήση αμυντικών αντανακλαστικών των πολιτών, δεν συνεισφέρουν πια στην πολιτικοποίησή τους και στην κοινωνική συγκρότηση, συνοχή και κοινωνική δικαιοσύνη. Μάλλον ευθύνονται για την κόπωση, την απομάκρυνση από την πολιτική και την απαξίωση της. Η επαγγελία αυτοοργάνωσης στο κόμμα, είναι ένα πρώτο βήμα για την πορεία επανάκτησης πολιτικής συνείδησης. Η ανάληψη ενός τέτοιου εγχειρήματος, και πολύ περισσότερο η επιτυχία του, δημιουργεί ελπίδες για αλλαγές και στο κοινωνικό επίπεδο.
Ζητούμενα είναι τα εργαλεία με τα οποία μπορεί να επιτευχθεί η συμμετοχή και ο έλεγχος. Η δημιουργία των εργαλείων αυτών θα αποτελέσει και το μέτρο της ειλικρίνειας των προθέσεων όλων των δρώντων.
Απόσπασμα από τη χθεσινή ομιλία του Γιώργου Παπανδρέου:
“Σύντροφοι, αυτοοργανωθείτε. Παντού και με κάθε τρόπο. Πάρτε το ΠΑΣΟΚ στα χέρια σας. Είναι δικό σας. Είναι κτήμα όλων, όχι ιδιοκτησία κάποιων παραγόντων. Αυτοοργανωθείτε στους χώρους δουλειάς και στις γειτονιές, στην πόλη και στο χωριό, στους χώρους εκπαίδευσης και στα μαζικά κινήματα, στις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, στην Αυτοδιοίκηση, στον συνδικαλισμό, στους χώρους των τεχνών και των γραμμάτων, στους μικρομεσαίους, στις γυναίκες και στους νέους, στον κυβερνοχώρο – στο διαδίκτυο, μαζί με τους bloggers, στα κινήματα για το περιβάλλον.
Οργανωθείτε, με δική σας πρωτοβουλία, με τη δική σας αυτενέργεια και με τη δική σας μέθοδο, χωρίς κανέναν περιορισμό. Στήστε παντού δίκτυα φίλων και μελών. Εκφραστείτε ελεύθερα, χωρίς καπέλα και άνωθεν αυθεντίες. Δώστε στο ΠΑΣΟΚ την ζωντάνια και τον δυναμισμό της ελεύθερης και δημιουργικής συμμετοχής. Δώστε στο Κίνημά μας οξυγόνο δημοκρατίας.
Οι πολλαπλές αυτές πρωτοβουλίες θα ενταχθούν συστηματικά και με σεβασμό στις δομές του Κινήματός μας, κατά την διάρκεια της προσυνεδριακής μας δουλειάς.”
http://www.youtube.com/watch?v=qkx2No-9taY
Συμφιλιωτική ΕΝΙΑΙΑ ΛΙΣΤΑ εκλογών Reconciliating Unified election List
Το ΠΑΣΟΚ μέσα από τα δικά μου μάτια..
Cher Michel, κατ’ αρχήν παρακαλώ να με συγχωρήσετε για την αταξία των σκέψεων μου.
Τα σχόλια που ακολουθούν είναι σκόρπιες σκέψεις που έκανα και αφορούν σε μερικές από τις τελευταίες αναρτήσεις του blog σχετικά με την αυτό-οργάνωση, τις οργανώσεις πολιτών κτλ ( και όχι σε 1 συγκεκριμένη ανάρτηση).
Εξετάζοντας τον καταλυτικό ρόλο της ‘οικονομικής βάσης’, όπως θα έλεγε ο Μάρξ, ή οι φιλελεύθεροι της σχολής του Σικάγο, στην μεθοδολογική αφετηριακή προτεραιότητα του ατομικού (οικονομικού κυρίως) συμφέροντος και του μεθοδολογικού ατομικισμού παρατηρούμε ότι τα άτομα -στη συλλογική τους δράση- μετέχουν σε ομάδες, μικρές ή μεγαλύτερες, επιδιώκοντας την κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους και την προαγωγή των ατομικών τους συμφερόντων, χρησιμοποιώντας τις ομάδες αυτές ως μέσο πίεσης για μια καλύτερη θέση στο οικονομικό σύστημα. Όσο οι πιέσεις αυτές αποδίδουν καρπούς, δημιουργούνται αναλόγως νέοι πολιτικοί και οικονομικοί θεσμοί και παίζεται ένα παιχνίδι στο πλαίσιο των νέων θεσμών, με εκ νέου πιέσεις για ευνοϊκότερη μεταχείριση επιμέρους συμφερόντων και εκ νέου αλλαγές των θεσμών.
Τα αποτελέσματα όμως μιας τέτοιας διαδικασίας απέχουν κατά πολύ από ένα κοινωνικά δίκαιο καταμερισμό των ωφελειών της συλλογικής προσπάθειας και την ιδεαλιστική δημοκρατική προσέγγιση των συλλογικών μορφών οργανώσεων, η οποία θα πρέπει να χαρακτηρίζεται ( ιδανικά ) από το σεβασμό στη διαφορά και την έμφαση στην επίτευξη συνθηκών διαβούλευσης και διαλόγου ανάμεσα σε άτομα με διαφορετικό κοινωνικοοικονομικό επίπεδο.
Μια ισχυρή ‘Κοινωνία των Πολιτών’ προϋποθέτει αφ ενός την ύπαρξη και την λειτουργία κράτους δικαίου και αφετέρου καλά οργανωμένες μη κρατικές ομάδες συμφερόντων καθώς και ισορροπημένο πλουραλισμό μεταξύ των επιμέρους συμφερόντων.
Πως όμως μπορεί να επιτευχθεί αυτό όταν – σύμφωνα με την θεώρηση του Durkheim περί ‘οργανικής αλληλεγγύης’ -την οποία και συμμερίζομαι- οι πολίτες ‘μοιράζονται ορισμένους θεσμούς και τρόπους ζωής με παρόμοια εκπαιδευμένους ανθρώπους’ ?
Έχουμε άραγε σκεφτεί τον καθοριστικό ρόλο που παίζουν τομείς όπως : η παιδεία, η εθνική καταγωγή, η κοινωνική αγωγή ακόμη και η θρησκεία στην δημιουργία μίας οργάνωσης [ ομάδας ] ατόμων ?
Πως είναι δυνατόν να συνυπάρξουν αρμονικά και να επιδιώξουν την προώθηση κοινών σκοπών και στόχων, στοιχεία συστατικά για την έννοια της ομάδας, άτομα με εντελώς διαφορετικό πολιτικο-πολιτιστικό-κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο ?
Αν θεωρήσουμε σαν πυρήνα της ικανότητας των ανθρώπων να συνενώνουν τις δυνάμεις τους, και να συνεργάζονται για κοινούς σκοπούς σε ομάδες και οργανώσεις, την εμπιστοσύνη, πως θα αναπτυχθούν σχέσεις εμπιστοσύνης ανάμεσα σε διαφορετικές κοινωνικές ομάδες ?
Όταν η εμπιστοσύνη στηρίζεται σε κοινωνικές νόρμες και αξίες που ορίζονται ως ευρέως αποδεκτές πεποιθήσεις ή «σε κληρονομημένες ηθικές συνήθειες» ?
Όταν η κλίμακα και το εύρος της εμπιστοσύνης άρα –και- η ικανότητα συνεργασίας μεταξύ των ατόμων διαφέρουν από χώρα σε χώρα (αναφέρομαι στους μετανάστες), από περιοχή σε περιοχή, από κοινωνική ομάδα σε κοινωνική ομάδα ?
Σύμφωνα με τα παραπάνω θεωρώ ότι το στοίχημα για το ΠΑΣΟΚ, είναι η ανασυγκρότηση των κοινωνικών του δυνάμεων, μέσω της δημιουργίας νέου τύπου οργανώσεων, μέσα από τις οποίες θα εκφράζονται δημιουργικά όλες οι ζυμώσεις, που προκαλούνται στο Κίνημα, από τη σύνθετη διαφορετικότητα των κοινωνικών ομάδων και τάξεων που το απαρτίζουν, από την πολυπλοκότητα των ανθρώπινων συσχετισμών, και από τις ιδεολογικές, πολιτικές και κοινωνικές αντιθέσεις και συνθέσεις των μελών του, συνδυάζοντας αριστοτεχνικά αυτά τα ετερόκλητα χαρακτηριστικά.
Και κάπου εδώ κάτι οι ζυμώσεις, κάτι οι διαδικασίες ωρίμανσης, κάτι για να ελαφρύνω το κλίμα, μου ήρθε στο μυαλό το Κονιάκ. Ας δούμε μαζί τα κοινά στοιχεία της ως άνω διαδικασίας ανασυγκρότησης του κινήματος και της διαδικασίας παραγωγής του διάσημου αγαπημένου ποτού των Γάλλων αριστοκρατών, το οποίο παρήκμασε και έμεινε για δεκαετίες στα αζήτητα ( κάτι το οποίο απεύχομαι για το κίνημα ).
« Η παραγωγή του κονιάκ περιορίζεται αποκλειστικά στις περιοχές γύρω από την ομώνυμη πόλη στα ανατολικά της Γαλλίας. Προκειμένου να βγει στην αγορά ένα μπουκάλι με το εκλεκτό απόσταγμα, μια σειρά περίπλοκων διεργασιών έχει προηγηθεί και έχει τόσο ενδιαφέρον, που αξίζει τον κόπο να την παρακολουθήσουμε βήμα προς βήμα. Οι δύο κύριες ποικιλίες σταφυλιού που γίνονται η βάση για να γεννηθεί το κονιάκ είναι οι λευκές Colombard και Saint Emilion. Ο χυμός τους ρέει σε πιεστήρια με τέτοιο τρόπο ώστε να μη συμπιέζονται τα κουκούτσια, οι φλούδες και τα κοτσάνια. Η ζύμωση του μούστου γίνεται με απόλυτα φυσικό τρόπο, χωρίς επεμβάσεις ή τη χρήση οποιουδήποτε οινολογικού προϊόντος, κάτι που απαγορεύεται αυστηρά σε όλες τις φάσεις διαδικασίας, παραγωγής και συντήρησης του κονιάκ.
Κατόπιν, εφαρμόζεται διπλή απόσταξη σε ασυνεχείς άμβυκες, η οποία έχει ως αποτέλεσμα ένα προϊόν με αλκοολικό βαθμό 69% – 72%. Ακολουθεί η ωρίμαση του κονιάκ, στη διάρκεια της οποίας θα διαμορφώσει μέρος του χαρακτήρα του. Παλαιώνει μέσα σε βαρέλια από ξύλο δρυός της περιοχής Limousin ή από το δάσος του Troncais. Ακόμη και η παραμικρή λεπτομέρεια στην κατασκευή των βαρελιών παίζει τεράστιο ρόλο. Το κονιάκ ωριμάζει τον πρώτο χρόνο σε ολοκαίνουργια βαρέλια, τα υπόλοιπα χρόνια σε χρησιμοποιημένα και για το τελευταίο έτος της ωρίμασής του οι παραγωγοί το τοποθετούν σε ένα πολύ παλιό βαρέλι.
Ακολουθεί η διαδικασία της ανάμειξης. Ο master of blend ή αλλιώς η «μύτη», ο άνθρωπος δηλαδή που θα αναλάβει να ετοιμάσει το τελικό χαρμάνι (final blend), καλείται να ενώσει αποστάγματα διαφορετικής παλαίωσης ή ακόμη και διαφορετικών περιοχών προέλευσης. Το τελικό αποτέλεσμα θα αναμειχθεί με νερό, έτσι ώστε να αποκτήσει αλκοολικό βαθμό 40%, και θα παραμείνει λίγο ακόμη σε βαρέλι. Τώρα που το κονιάκ έχει πλέον ολοκληρώσει με αρτιότητα την προσωπικότητά του, φιλτράρεται και εμφιαλώνεται.
Ενα κονιάκ χαρακτηρίζεται όχι μόνο από τη ζώνη του Cognac από την οποία προέρχεται αλλά και από την ηλικία του, η οποία καθορίζεται από το νεαρότερο από τα αποστάγματα που έχουν χρησιμοποιηθεί για το χαρμάνι του. Ετσι τα 3 και τα 5 αστέρια υποδηλώνουν ότι το νεότερο απόσταγμα έχει παλαιώσει για τουλάχιστον δυόμισι χρόνια σε βαρέλι. Οι ενδείξεις V.O. (Very Old), VSOP (Very Superior Old Pale) και Reserve σημαίνουν πως το νεότερο απόσταγμα είναι τουλάχιστον τεσσεράμισι ετών, ενώ οι ενδείξεις Grande Reserve, Vieille Reserve, Extra, Extra Old (XO) και Napoleon δείχνουν κατώτερη ηλικία παλαίωσης έξι χρόνων. Τα κονιάκ αυτά μπορεί να περιέχουν ένα ή περισσότερα αποστάγματα παλαιωμένα ακόμη και για 50 χρόνια. Το κονιάκ με το χαρακτηρισμό Vintage είναι το πάντρεμα αποσταγμάτων προερχόμενων αποκλειστικά από τη σοδειά μιας και μόνο χρονιάς.