Υπάρχει Ελληνικό Μοντέλο;
Mερικές φορές η ζωή απλοποιεί τα πράγματα, αίρει τα αδιέξοδα και επιβάλλει τη δυναμική της. Οι πολίτες στις εκλογές δεν κάνουν θεωρία. Κρίνουν τη διακυβέρνηση και ζητάνε λύσεις. Η ψήφος δεν είναι πάνελ, η κάλπη δεν είναι τηλεόραση, η επιλογή δεν είναι “κουβέντα να γίνεται”, η συγκυρία αποφασίζει για τις προτεραιότητες. Ο Γιώργος Παπανδρέου δεν είναι απλώς πρωθυπουργός. Έχει λευκή πολιτική επιταγή – ισχυρότερη κι από εκείνη που είχε ο κ. Καραμανλής το 2004, ισχυρότερη κι από εκείνη που ο ίδιος ζήτησε σε αυτές τις εκλογές. Η ένταση της εντολής και η έκταση της ήττας του αντιπάλου είναι τέτοιες που τον αφήνουν μόνο στο κέντρο του παιχνιδιού.
Οι πολίτες δεν αποφάσισαν απλώς ότι πρέπει να έχει μια ευκαιρία να εφαρμόσει την πολιτική του πρόταση. Αποφάσισαν ότι πρέπει να το κάνει χωρίς την παραμικρή αναστολή, μέσα ή έξω από το κόμμα του. Δεν υπάρχει τίποτε άλλο παρά οι προσωπικές του αποφάσεις, που θα κριθούν από την έκβασή τους. Δεν υπάρχει ούτε η ελάχιστη τροχοπέδη, που σημαίνει ότι δεν υπάρχει ούτε η ελάχιστη δικαιολογία. Δεν θα αναμετρηθεί με κανέναν, εκτός από το μέλλον που θα δημιουργήσει.
Ο κ. Παπανδρέου είναι, λοιπόν, πρωθυπουργός της χώρας. Ποιούς θα κάνει υπουργούς; Ποιούς θα αφήσει και με ποιούς θα κινηθεί; Πώς θα προχωρήσει τώρα η Νέα Δημοκρατία; Πώς θα λύσει το ζήτημα της ηγεσίας; Όλα αυτά είναι ενδιαφέροντα, φαντάζομαι θα αναλυθούν εν εκτάσει, αλλά τελικά είναι δευτερεύουσας σημασίας. Ο κ. Παπανδρέου είναι πρωθυπουργός της Ελλάδας, αλλά επιτρέψτε μου μια οπτική από την οποία κι αυτό ακόμη είναι δευτερεύον. Γιατί;
Πέρα από αρχηγός του ΠΑΣΟΚ, πέρα από πρωθυπουργός μιας μικρής χώρας, ο κ. Παπανδρέου είναι και πρόεδρος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς. Είναι δηλαδή ο πολιτικός που πρέπει να δώσει όχι μόνο στη θεωρία αλλά τώρα και στην πράξη το στίγμα της κεντροαριστερής ευρωπαϊκής πρότασης εξουσίας. Η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία είναι ηττημένη και καθημαγμένη. Δεν έχει την εξουσία σε καμμία από τις μεγάλες χώρες που καθορίζουν την τύχη της Ευρώπης, δεν έχει κεντρική ιδέα, δεν έχει πρότυπο διακυβέρνησης. Έχει συντριβεί στο Βορρά και βρίσκεται σε πολιτική αμηχανία, δίνοντας μάχη οπισθοφυλακών, όπου επιβιώνει στο Νότο.
Και, τώρα, σε μια διαφορετική δυναμική, χωρίς ένα διεθνές ή ευρωπαϊκό ρεύμα να το σπρώχνει, όπως συνέβαινε το 80 ή το 96, το ισχυρότερο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα της ηπείρου, το ΠΑΣΟΚ, έρχεται στην εξουσία με εκκωφαντική εντολή να εφαρμόσει το μόνο πρόγραμμα εξόδου από την κρίση εναλλακτικό στα δύο μοντέλα (άκρα αντίθετα αλλά πάντοτε συντηρητικής προέλευσης) που προτείνουν η Μέρκελ και ο Σαρκοζί. Η Ελλάδα γίνεται τα επόμενα χρόνια ένα πολιτικό εργαστήριο όπου θα δοκιμαστεί αν υπάρχει -συγχωρήστε το νεολογισμό- τρίτος δρόμος μετά τον Τρίτο Δρόμο.
Κι από αυτή την άποψη ό,τι θα συμβεί εδώ, στη μικροκλίμακά μας, το επόμενο διάστημα έχει μια σημασία που υπερβαίνει κατά πολύ το περιορισμένο ειδικό βάρος μιας μικρής χώρας του ευρωπαϊκού νότου. Και είναι η πρώτη φορά εδώ και μία δεκαετία που η χώρα επιστρέφει, με αυτό τον τρόπο, στο επίκεντρο συνολικότερων διεθνών εξελίξεων. Όποτε η Ελλάδα πέτυχε κάτι σημαντικό ήταν επειδή κοίταξε προς τα έξω κι απέρριψε την εσωστρέφεια. Μετά από πολύ καιρό, στη χώρα συμβαίνει κάτι που μπορεί να ξεπερνάει τα σύνορά της.
Πραγματικά εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο. Και στην κεντρική του ιδέα σωστό.
Ήδη τα μεγάλα σοσιαλιστικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα της Ευρώπης στρέφουν τις κεραίες τους στην Ελλάδα.
είναι όμως φρόνιμο και -γιατί όχι;- ηθικό να φορτωνεται προκαταβολικά ο ΓΑΠ με ένα βάρος που δεν ξέρω αν πρέπει να σηκώσει, αν είναι υποχρεωμένος να σηκώσει, ενω τον καλούμε να αντιπαλέψει πρώτα με τα θηριώδη προβλήματα της Ελλάδας;
Γ. Γουγάς
Θα συμφωνήσω με τον Φ. Καρζή ως προς το ότι η Ελλάδα χρειάζεται εξωστρέφεια. Θα συμφωνήσω όμως και με τον Γ. Γουγά ως προς το ότι θα είναι λάθος να φορτωθεί η νέα ελληνική κυβέρνηση με υπέρμετρες προσδοκίες.
Θα συμπληρώσω δύο πράγματα, εν συντομία: (1) Κατά τη γνώμη μου δεν χρειάζεται να γίνουμε, ως χώρα, “εργαστήριο” ή “του κασίδη το κεφάλι”, νομίζω είναι φρονιμότερο (στη σημερινή συγκυρία) να ξεκινήσει κανείς προσεκτικά. (2) Βρίσκω υπερβολικό να λέμε ότι η Ελλάδα έρχεται στο επίκεντρο των ευρωπαϊκών ή διεθνών εξελίξεων – αλλαγή κυβέρνησης είχαμε, όχι (ακόμη τουλάχιστον) ενδείξεις κοσμογονίας.