Το ΠΑΣΟΚ από τη σκοπιά του Ψυχίατρου
Όλοι θυμόμαστε την άνοδο του Γιώργου Παπανδρέου στην προεδρία του ΠΑΣΟΚ και τις προσδοκίες που προσωποποιήθηκαν επάνω του συνοψιζόμενες στο σύνθημα «Γιώργο προχώρα, άλλαξε τα όλα!». Τέσσερα χρόνια αργότερα, το ΠΑΣΟΚ βρίσκεται σε μια σπειροειδή καθοδική πορεία, μετρώντας και ξαναμετρώντας τις ‘δυνάμεις’ του με εσωστρεφείς διαδικασίες που απέχουν πολύ από τις όποιες γνήσιες δυνάμεις του στην κοινωνία. Αναρωτιέμαι ποια είναι η σχέση του ανθρωπογεωγραφικού μωσαϊκού του εθνικού συμβουλίου με αυτού της κοινωνίας και βρίσκω κραυγαλέες αναντιστοιχίες. Αλλά δε σκοπεύω να ασχοληθώ με τα όργανα του κινήματος. Αυτό που με ενδιαφέρει σήμερα είναι δυο πολύ συγκεκριμένα και αδιαμφισβήτητα γεγονότα:1) αυτό που ανέφερα και νωρίτερα, ότι πολλοί άνθρωποι, περισσότεροι από όσους φανταζόταν κάθε τρίτος, εναπόθεσαν καλώς ή κακώς τις πολιτικές ελπίδες τους προσωπικά στον ΓΑΠ, ακόμα και αμέσως μετά από μια επώδυνη εκλογική ήττα, άρα η επιλογή τους έχει και στοιχεία διάρκειας, και
2) οι ελπίδες των πολιτών αυτών συστηματικά διαψεύδονται, αφού για το ΠΑΣΟΚ των τελευταίων τεσσάρων ετών ισχύει (τουλάχιστον δημοσκοπικά αλλά όχι μόνο), το ‘κάθε πέρσι και καλύτερα’.
Θα επιχειρήσω να τοποθετηθώ στα δυο αυτά θέματα με όρους ψυχιατρικής. Η συμπεριφορά των πολιτών που εμπιστεύθηκαν στον Γιώργο ερμηνεύεται πιστεύω από τη θεωρία ‘ματαίωση-επιθετικότητα’ (frustration-aggression theory). Με το Γιώργο, αρκετοί πολίτες και μικροστελέχη του κόμματος ένιωσαν ότι μαζί του μπορούν να κατακτήσουν νέους στόχους. Αυτό δεν ήταν ούτε τυχαίο, ούτε αποτέλεσμα επικοινωνιακών ελιγμών. Οφείλεται στο γεγονός ότι ο Γιώργος εξέφρασε μια νέα και αναγκαία ανάγνωση της δημοκρατικότητας και της προόδου. Μοιραία, ο πρώτος στόχος ήταν η αλλαγή του κόμματος, εξ’ού και το γνωστό σύνθημα. Οι ματαιώσεις που ο κόσμος αυτός εισπράττει τα τελευταία χρόνια, λειτουργεί προσώρας ευνοϊκά, αφού αυξάνει την επιθετικότητα τους και άρα και τη συνοχή τους. Αυτό όμως δεν μπορεί να συνεχίζεται επ’ άπειρον και εκτιμώ πως η ματαίωση που εισέπραξαν στο τελευταίο συνέδριο άρχισε ήδη να μεταβάλλει τη στόχευση της παραγόμενης επιθετικότητας και προς την πλευρά του Γιώργου.
Ισχυρίστηκα ουσιαστικά στην προηγούμενη παράγραφο ότι ο Γιώργος είναι ερωτεύσιμος πολιτικά. Αν είναι έτσι και αν έπεισε και τον κόσμο, τότε τι πήγε στραβά; Εδώ θα επικαλεστώ ένα άλλο ψυχιατρικό μοντέλο που μου υπέδειξε φίλος ψυχίατρος, αυτό της ‘προβολικής ταυτοποίησης’ (projective identification). Για να καταφέρω να γίνω σαφής, θα στήσω ένα κατανοητό σκηνικό: ο Γιώργος είναι ο γαμπρός, αυτοί που τον ‘ερωτεύτηκαν’ είναι η νύφη και το ΠΑΣΟΚ είναι ο πατέρας του γαμπρού (αμφιβάλλει κανείς ότι το ΠΑΣΟΚ είναι ο Ανδρέας;)
Ο γαμπρός περιγράφει στη νύφη τον πατέρα του με μελανά χρώματα: αυτός που με αγνοούσε μια ζωή, που φερόταν άσχημα στη μητέρα μου, ή επί του πραγματικού, ο καθεστωτισμός, ο κυβερνητισμός, η διαφθορά κοκ. Έτσι, όταν κάποια στιγμή η νύφη γνωρίζει τον πατέρα, του μιλά άσχημα. Τότε, παρεμβαίνει ο Γιώργος και λέει ‘μα πώς μιλάς έτσι στον πατέρα;’ ή επί του πραγματικού, ‘πάρε τώρα και μια Τόνια, αν δε νιώθεις αρκετά ανανεωμένος’. Προβάλλει δηλαδή ο Γιώργος στους οπαδούς του το πρόβλημα που βιώνει ο ίδιος (όπως και κάθε γιός), στη σχέση του με τον πατέρα του. Αυτοί ταυτοποιούνται μαζί του για να ματαιωθούν στη συνέχεια.
Νομίζω πως μετά από τόσες ματαιώσεις, έχει νόημα η αναψηλάφηση της κυβερνητικής πρότασης του κινήματος. Για μένα, είναι αλήθεια πως το ΠΑΣΟΚ εξάντλησε στα χρόνια της εξουσίας, όλο το πολιτικό του κεφάλαιο. Ευθύνεται για τις περισσότερες πληγές της σημερινής κοινωνίας και κυρίως για 3-4 δραματικές αποτυχίες που οδήγησαν ευθέως στη συντηρητική στροφή της κοινωνίας μας: α) στην κατάρρευση της δημόσιας δωρεάν παιδείας που αποδεικνύεται από τον παρασιτικό ευτροφισμό της παραπαιδείας σε βαθμό που να αναρωτιέται κανείς ποιό είναι το παράσιτο και ποιος ο ξενιστής, β) στην κατάρρευση της δημόσιας δωρεάν υγείας, αφού παρά τη συνεχή αναφορά σε ένα πρωτοποριακό νόμο του 1983 (!), τον ιδρυτικό του ΕΣΥ, οι έλληνες πολίτες πληρώνουν για την υγεία τους περισσότερα χρήματα από όσα πληρώνει γι αυτούς η κοινωνική ασφάλιση, γ) στη συνενοχή στην τεράστια αύξηση των κερδών των τραπεζών, χάρις στα απαράδεκτα υψηλά επιτόκια και τους επαχθείς για τους καταναλωτές όρους των δανείων, και δ) στην εγκατάσταση του ερωτήματος της ηθικής ως έγκυρου, μέσα από τον πραγματικό ή θρυλούμενο πλουτισμό στελεχών του και τις βίαιες αναδιανομές τύπου χρηματιστηρίου, όπου ακόμα και αν δεν έφταιξε σε τίποτα η κυβέρνηση από την πλευρά της πράξης, το γεγονός της αναδιανομής σε βάρος των πολλών παραμένει, άρα και η παράλειψη μιας κεντροαριστερής κυβέρνησης να υπερασπιστεί τους πολλούς και αδύναμους.
Το ΠΑΣΟΚ λοιπόν το 2004 θύμιζε παίχτη σε casino που έχει πια ξεμείνει άφραγκος. Εγώ πιστεύω πως αν το ΠΑΣΟΚ δεν γίνει εικονοκλαστικό στον αναγκαίο βαθμό και δεν διατυπώσει νέες, σαφείς και πειστικές προτάσεις για τα προβλήματα που προανέφερα, δεν θα ξαναβρεί το δρόμο για τις καρδιές των πολιτών. Εκτός κι αν υπερβεί η δυσωδία του κυβερνητικού έργου, την ανοσμία του αντιπολιτευτικού λόγου.
Η πραγματικότητα όμως μας προσφέρει έναν πρόεδρο που δεν θα τα καταφέρει καλύτερα στο μέλλον απ’ ότι μέχρι τώρα, έναν Βενιζέλο που συνειδητά δεν επιθυμεί να συνεισφέρει αν δεν προεδρεύει και άρα ακυρώνεται, έναν ΣΥΡΙΖΑ που παρά τη δημοσκοπική άνοδο του δεν διατυπώνει κυβερνητικό λόγο, πού οδεύουμε;
Μιχάλη, εξαιρετική και γενναία ανάρτηση. Είμαι ευτυχής γιατί έχουμε συναντηθεί και παρά το γεγονός οτι δεν τα είπαμε όλα …έχουμε να πούμε πολλά…:)
Ελένη, σ’ευχαριστώ! Πιστεύω πραγματικά, το πίστευα και πριν το συνέδριο, πως δεν έχουμε άλλο δρόμο από το να πούμε ΟΛΗ την αλήθεια!
Μιχάλη, σκέπτομαι πολλά και ελπίζω να μιλήσουμε για όλα αυτά σύντομα. Σκέφτομαι οτι, αν κάποιοι άλλοι, είχαν πει την αλήθεια νωρίτερα θα είχαν όλα γίνει πολύ καλύτερα…τώρα είναι πάλι η σειρά μας!
Όσα περιγράφονται στο εξαιρετικό πόστ σου ασφαλώς ξεπερνούν την …ψυχαναλυτική διάσταση της πολιτικής συμπεριφοράς του ΠΑΣΟΚ.
Φαντάσου επίσης τα συμπεράσματα του γιατρού αν θα εξέταζε τις “μεταρυθμιστικές” μεγαλομανίες του πρωθυπουργού, τις “λαϊκές” μονομανίες της κας Παπαρήγα, τον παρατεταμένο “θηλασμό” των βρεφών στο Συνασπισμό.
Αν προσμετρηθεί ότι ούτε συνδικάτα, ούτε επιχειρηματίες, ούτε η Δικαιοσύνη, ούτε οι φορείς πληροφόρησης και ενημέρωσης είναι σε θέση να ξεφύγουν από τα οιδιπόδια ή άλλα συμπλέγματα τους με τις εξουσίες που τους “γέννησαν”, τότε πρέπει να επιστρέψουμε στην γνωστή ρήση ενός …κατάλληλου για τέτοια κοινωνία “πατέρα του έθνους” που είχε χαρακτηρίσει την Ελλάδα ένα …απέραντο φρενοκομείο…
Η ανθρωπογεωγραφία στην οποία αναφέρεσαι για το ΠΣ, είναι δυστυχώς η ανθρωπογεωγραφία μιας ολόκληρης χώρας στην οποία θεσμοί, πόροι, ευκαιρίες και δομές είναι μοιρασμένες σε τημαριούχους που δυστυχώς κανείς μέχρι στιγμής δεν επιχειρεί να αποκαθηλώσει.
Που οδεύουμε λοιπόν;
Για όσους έχουν ολοκληρώσει την θεραπεία τους και για όσους δεν επιθυμούν να καθήσουν στο κρεβάτι του ψυχιάτρου… υπάρχει μια διέξοδος, ή μάλλον μια αφετηρία που είναι ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΑΝΟΧΗΣ.
…ή αλλιώς, όπως λέει κι ο σύντροφος Πάγκαλος
“Αν και το ΠΑΣΟΚ «μωρανθεί, εν τίνι αλισθήσεται»;”
πολύ εύστοχο το κείμενό σου!!!
:-))
Εύστοχη η περιγραφή του τέλματος, το οποίο όμως κατά τη γνώμη μου δεν μπορεί να κρατήσει πολύ. Το “ένστικτο αυτοσυντήρησης” ενός χώρου (λαϊκού feeling αλλά και σύμπραξης συμφερόντων) που εκφράζει έναν πυρήνα της τάξης του 30% δεν μπορεί να μην αναδείξει λύση. Είναι ζήτημα χρόνου.
γιατρε ! για πότε να κλεισω ραντεβού?
Ξέρω ότι για να γραψει κανείς “γενναία” που λέει η έλένη για το ΠΑΣΟΚ, πρέπει να έχει πάρει τα χάπια του ή κανα ουϊσκάκι ή καμιά φουντίτσα. Στην περίπτωση σου ,στην περίπτωση μας , φυσικά δεν ισχύει. Γιατί δεν το θεωρούμε πλέον γενναιο , αλλά αυτονόητο.
Και τώρα τελευταία συμφωνούμε όλο και περισσότεροι … όχι στη γενναιότητα …στο αυτονόητο για το μελλον… επι του πρακτέου λοιπον …you know!