Το Μόνο Που Θέλουν Είναι Το Μέλλον Τους
Μετά από αρκετές μέρες από την πρώτη σχετική ανάρτηση και μερικές εμβόλιμες πλην σχετικές αναρτήσεις, συνεχίζω σήμερα τον κύκλο της δικής μου προσέγγισης στο θέμα του τραγικού χαμού του Αλέξη Γρηγορόπουλου και σε όσα επακολούθησαν. Θα ακολουθήσει άλλη μια ανάρτηση με μια πρόταση που προκύπτει ήδη από το παρόν κείμενο. Προσπάθησα να διαβάσω όσα περισσότερα μπορούσα. Μίλησα με φίλους, κυρίως αθηναίους, ζητώντας τη γνώμη τους για τα γεγονότα. Κράτησα στο νου μου όσα θεώρησα ενδιαφέροντα κι αφού τα άφησα λίγο καιρό, επιχείρησα μια ανατομία του υλικού. Συγκλίνω στο συμπέρασμα, ότι σήμερα, στην Ελλάδα μεγαλώνει μια γενιά παιδιών που διαφέρει σημαντικά από τις προηγούμενες σε ένα σημείο:
δείχνει να έχει επίγνωση της ληστείας του μέλλοντός της.
Δεν πρόκειται δηλαδή για το κλασικό σχήμα απόρριψης του παρόντος και οραματισμού-σχεδιασμού του μέλλοντος, που χαρακτήριζε ως τώρα όλες τις νέες γενιές. Αυτά τα παιδιά δείχνουν να καταλαβαίνουν πως είναι τόσες πολλές οι υποθήκες του παρελθόντος στο μέλλον που αυτό απλά δεν υπάρχει.
Το χρέος της χώρας πλησιάζει το 130% του ΑΕΠ, μια τιμή σαφώς πλησιέστερη στον τρίτο κόσμο παρά στην Ευρώπη. Αλλά δεν είναι αναγκαίο για τα νεα παιδιά να γνωρίζουν αυτό το νούμερο. Το νιώθουν όταν ακούνε τον πατέρα τους να επαίρεται για τα χιλιάρικα που έκαιγε στα σκυλάδικα, εκείνα ‘τα καλά τα χρόνια’, ενώ οι ίδιοι σήμερα κάνουν δουλειές που προσβάλλουν τις σπουδές τους και δεν αποδίδουν σχεδόν τίποτα. Το ατομικιστικό αίσθημα ‘ο σώζων εαυτόν σωθήτω’ που επικρατεί σε κάθε καράβι που βυθίζεται, γίνεται αντιληπτό στα παιδιά που βλέπουν τους δημόσιους δασκάλους και καθηγητές να ‘ευδοκιμούν’ κάνοντας φροντιστήρια, αφήνοντας το δημόσιο σχολείο στην τύχη του (και μύρια όσα άλλα παραδείγματα).
Αλλά δεν είναι μόνο το χρέος της χώρας. Είναι ο συνδυασμός του χρέους με το υπέρμετρα αρνητικό εξωτερικό ισοζύγιο που καθιστά το φαινόμενο τοξικό για την κοινωνία και ιδίως τα νέα παιδιά. Το εξωτερικό ισοζύγιο βρίσκεται σήμερα στο 15% του ΑΕΠ και είναι μακράν το χειρότερο παγκοσμίως, τη στιγμή που η δεύτερη χώρα, η Ισπανία, έχει 9% και η τρίτη, οι ΗΠΑ, 6%. Σημειωτέον πως το εξωτερικό ισοζύγιο ήταν στα 10 δις πριν από 5 χρόνια, ενώ το 2007 έκλεισε στα 55 δις. Αυτό σηματοδοτεί μια ραγδαία κάμψη της ανταγωνιστικότητας και δικαιολογεί το επιχείρημα ότι ως χώρα δεν παράγουμε (άρα και δεν εξάγουμε) τίποτα, εισάγουμε τα πάντα, εξ’ού και το έλλειμμα. Την ίδια στιγμή όμως που δεν παράγουμε τίποτα, καταναλώνουμε υπέρμετρα! Η ιδιωτική κατανάλωση στην Ελλάδα ήταν το 2007 ίση με το 70,6% του ΑΕΠ έναντι 56,3% του μ.ο. στην ευρωζώνη. Στην πράξη, η χώρα χρεώνεται (από την τσέπη των παιδιών που θα κληθούν να τα πληρώσουν) για να χρηματοδοτεί μια κατανάλωση που ξεπερνά την παραγωγή της.
Το τέλος της ευμάρειας με δανεικά είναι πια εδώ. Οι περήφανες γενιές του χθές (με πρώτη και καλύτερη τη λεγόμενη και γενιά του πολυτεχνείου), έχωσαν βαθιά το χέρι στην τσέπη των παιδιών και των εγγονών τους, όχι για να επενδύσουν αλλά για να καταναλώσουν. Ταυτόχρονα, όποιος παράγει είναι de facto εχθρός της κοινωνίας και δη πολλών που αυτοχαρακτηρίζονται ως αριστεροί. Βλέπετε, είναι εύκολο να κριτικάρεις όποιον παράγει ως καπιταλιστή, αλλά δεν είναι εύκολο να προτείνεις ένα άλλο, εναλλακτικό, αριστερό αλλά και βιώσιμο, μοντέλο παραγωγής.
Όμως, για να μην παρεξηγηθώ, το πρόβλημα των νέων παιδιών δεν είναι οικονομικό. Νομίζω πως ακόμα κι αν η γενιά των 700 ευρώ γινόταν με κάποιο μαγικό τρόπο γενιά των 1500 ευρώ, το πρόβλημα θα έμενε και πάλι, άλυτο. Ο λόγος είναι ότι κανένα νέο παιδί δεν επιθυμεί να παράξει έργο για να πλουτίσει. Το κάνει πρωτίστως για να κερδίσει την αυτοεκτίμησή του και να οργανώσει τη ζωή του κατά τρόπο που να είναι άξια να τη ζει κανείς. Πρόκειται, δηλαδή, περί ενός ηθικού πρωτίστως κινήτρου. Κατά την Καντιανή αντίληψη μάλιστα, οι στόχοι αυτοί οφείλουν να εκπληρώνονται κατά τρόπο που να προωθεί, και όχι απλά να μην εμποδίζει, τους αντίστοιχους στόχους των άλλων. Πώς όμως μπορεί κανείς να επιχειρηματολογήσει υπέρ της κοινωνικής αλληλεγγύης σε ένα καράβι που βυθίζεται, και το οποίο ακόμα και στα –υποτιθέμενα- καλά του, ποδοπάτησε κάθε έννοια διαγενεακής αλληλεγγύης;
Σε μια χώρα όπου μια μετανάστρια-εργαζόμενη-συνδικαλίστρια αντί για το μισθό της εισπράττει βιτριόλι, είναι πλέον βέβαιο ότι έχει επικρατήσει ηθική σήψη και εκχυδαϊσμός. Αυτό το ηθικό και οικονομικό αδιέξοδο κληρονομούμε στα νέα παιδιά και μετά τα κριτικάρουμε για την … αισθητική της κουκούλας! (ενώ η αισθητική του σκυλάδικου ε; σκίζει) Προσποιούμαστε πως δεν καταλαβαίνουμε, αλλά κατά βάθος, το ξέρουμε: το μόνο που θέλουν τα παιδιά, είναι το μέλλον τους.
“Το τέλος της ευμάρειας με δανεικά είναι πια εδώ. Οι περήφανες γενιές του χθές (με πρώτη και καλύτερη τη λεγόμενη και γενιά του πολυτεχνείου), έχωσαν βαθιά το χέρι στην τσέπη των παιδιών και των εγγονών τους, όχι για να επενδύσουν αλλά για να καταναλώσουν. Ταυτόχρονα, όποιος παράγει είναι de facto εχθρός της κοινωνίας και δη πολλών που αυτοχαρακτηρίζονται ως αριστεροί. Βλέπετε, είναι εύκολο να κριτικάρεις όποιον παράγει ως καπιταλιστή, αλλά δεν είναι εύκολο να προτείνεις ένα άλλο, εναλλακτικό, αριστερό αλλά και βιώσιμο, μοντέλο παραγωγής.”
η ουσία του προβλήματος της κοινωνίας μας είναι αυτή:Ο ΠΑΡΑΣΙΤΙΣΜΟΣ.Κανείς δεν θέλει να παράγει, όλοι να θέλουμε σίγουρη θέση εργασίας, κατά προτίμηση δημόσια και μετά διεκδίκηση του “μην ενοχλείτε”, δηλαδή όχι στον έλεγχο , όχι στην αξιολόγηση και αξιοκρατία και σύνταξη στα πενήντα (δεξιοί και αριστεροί), ας πληρώσουν οι επόμενοι τα ταμεία.
από τη μιά φωνάζουμε για την ανεργία και από την άλλη αν έλθει κάποιος να κάνει μια παραγωγική επένδυση στην περιοχή μας θα ξεσηκωθεί εναντίον του το 90% του πληθυσμού, (δεξιοί και αριστεροί).
Επίσης όμως θέλω να ιδώ και από τη νέα γενιά κάποιο αίτημα για καλύτερες σπουδές, περισσότερες γνώσεις και όχι μόνον ευκολότερο πτυχίο, κατοχύρωση επαγγέλματος (δηλαδή εξασφάλιση κάποιου διορισμού πάλι στο δημόσιο)
Τα νέα παιδιά ονειρεύονται και ζητούν καλύτερες σπουδές. Μέχρι να τα καταβροχθίσουν οι πολιτικές νεολαίες και το σύστημα.
Mike, στο εξαιρετικό κείμενό σου θα χρησιμοποιούσα σαν επίλογο την κριτική μας σκέψη, για να αποφύγουμε την «αγορά» επιβλαβών πληροφοριών και αμφισβητούμενης ποιότητας γνώσεων, οι οποίες σαν τα εμπορεύματα, ασκούν πάνω μας ποικίλες μορφές εξουσίας… Γιατί σε εποχές «εκχυδαϊσμού και σήψης» μόνο η σωστή Παιδεία –όχι η διαβρωμένη- θα μπορούσε να γίνει επικοινωνός υγιών στάσεων και διαχρονικών αξιών, βοηθώντας τους νέους να ανακαλύψουν το μέλλον τους.
Έτσι, μου έρχεται στο μυαλό ένας μεγάλος Δάσκαλος, επίκαιρος πάντοτε χάρη στη διαχρονική αξία του δικού του Λόγου ( Πλάτωνος Πρωταγόρας, 313c-314a.):
— «Και με τι τρέφεται, Σωκράτη, η ψυχή;»
— «Με μαθήματα ασφαλώς, είπα εγώ. Και χρειάζεται προσοχή, φίλε μου, μήπως, επαινώντας ο σοφιστής αυτά που πουλά, μας εξαπατήσει, όπως όσοι προμηθεύουν την τροφή για το σώμα, ο έμπορος και ο κάπηλος. Γιατί και αυτοί, αν δεν κάνω λάθος, για τα εμπορεύματα που φέρνουν, ούτε οι ίδιοι ξέρουν τι είναι καλό ή βλαβερό για το σώμα, κι ας τα επαινούν όλα όταν τα πουλούν, ούτε όσοι τα αγοράζουν απ’ αυτούς, εκτός αν κανείς τους είναι γυμναστής ή γιατρός. Έτσι και αυτοί που περιφέρουν από τη μια στην άλλη πόλη τα μαθήματα και τα πουλούν χονδρικά ή λιανικά σ’ όποιον τα ζητά, επαινούν όλα τα εμπορεύματά τους, ίσως όμως, λαμπρέ μου νέε, και απ’ αυτούς μερικοί να αγνοούν τι είναι καλό ή βλαβερό για την ψυχή. Και το ίδιο και οι πελάτες τους, εκτός αν πάλι είναι κανείς τους καλός γιατρός για την ψυχή. Αν λοιπόν συ τυχαίνει να ξέρεις τι απ’ αυτά είναι καλό και τι βλαβερό, τότε μπορείς χωρίς κίνδυνο να αγοράζεις μαθήματα και από τον Πρωταγόρα και από οποιονδήποτε άλλον. Αλλιώς, κοίταξε, ευλογημένε, μήπως παίζεις στο
ζάρι και ρίχνεις σε κίνδυνο εκείνα που περισσότερο αγαπάς. Γιατί βέβαια έχει πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο η αγορά των μαθημάτων από την αγορά των τροφίμων.»
CRIKOUS
@ crikous,
φοβάμαι, πως αν και έχεις δίκιο για την παιδεία, δεν προλαβαίνουμε να ανατρέψουμε την κατάσταση. Δεν έχουμε την πολυτέλεια αλλαγών που θα αποδώσουν σε 20-30 χρόνια. Ασφαλώς και θα έπρεπε να το επιχειρήσουμε, αλλά βραχυπρόθεσμα, σκέφτομαι, ότι θα έπρεπε να ρίξουμε το βάρος στις δεξιότητες. Δηλαδή, στο σύνθημα “παιδεία, παιδεία, παιδεία” θα αντιπαρέτασα το “δεξιότητες, δεξιότητες, δεξιότητες”. Αυτή είναι και η πρόταση την οποία υπονοώ στην αρχή της ανάρτησης.
Και η απόκτηση δεξιοτήτων (νoητικές, ατομικές, τεχνικές, επαγγελματικές, επιχειρηματικές, σταδιοδρομίας, κοινωνικές, διακρατικές, άλλες;) δεν είναι μια εκπαιδευτική διαδικασία, Mike;
CRIKOUS
Δεν κάνουμε καλό στα παιδιά με το να χαϊδεύουμε τ’ αυτιά τους (με το συμπάθιο η έκφραση). Και φοβάμαι ότι τα χαϊδεύουμε με το να τους λέμε πόσο ανάξιοι είμαστε ΣΥΛΛΗΒΔΗΝ και πόσο αδικημένα και “ληστευμένα” κ.λπ. είναι τα ίδια. Κάποιοι ανάμεσά μας ξεχωρίζουν, έχουν κύρος και μπορούν να εμπνεύσουν. Ας βγουν μπροστά και ας μπουν στη βάσανο της “παιδευτικής” διαδικασίας, που συχνά συμπεριλαμβάνει και την διατύπωση της δυσάρεστης αλήθειας.
@ yank_o,
δεν κατάλαβα πολύ καλά το σχόλιό σου. Συμφωνείς γενικά με τη ‘ληστεία’ ή όχι; Σχετικά με το ‘συλλήβδην’, προφανώς οι ατομικές ευθύνες δεν επιμερίζονται εξίσου, αλλά οι συλλογικές μου φαίνονται μεγάλες. Χαϊδεύουμε άραγε τα αυτιά των παιδιών μιλώντας για αυτά, ή μήπως το κάνουμε ακριβώς όταν δεν μιλάμε για αυτά;
Επίσης, είναι προφανές ότι δεν είναι όλα τα παιδιά ίδια. Πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν αυτοί που διαβάζουν και δεν ξέρουν τίποτα για τη χούντα, και αυτοί που βγαίνουν στους δρόμους να διαδηλώσουν αυτά που τους συναρπάζουν(για να αναφερθώ σε δυο μόνο κατηγορίες).
Με τη "ληστεία" συμφωνώ, αλλά πιστεύω ότι αφορά τη χώρα και την κοινωνία στο σύνολό της. Αυτό που παλιότερα βιώναμε ως κοινωνική κινητικότητα φαίνεται να βαλτώνει – παραπέμποντας, όπως λέει ένας φίλος μου, σε "βρετανικού" τύπου ταξική κοινωνία. Μαγικές λύσεις δεν διαφαίνονται αλλά αν στραφούμε σε θετικές, δημιουργικές κατευθύνσεις (μακριά από απολίτικες προσεγγίσεις τύπου "εγώ μελετούσα" αλλά και μακριά από ιερές αγελάδες & κεκτημένα, που πολύ θαρραλέα και εσύ στηλιτεύεις, Mike) ίσως υπάρχει μια ελπίδα για μικρούς και σαραντάρηδες alike.
Δείτε το πολύ καλό (ως συνήθως) άρθρο του Ευγένιου Αρανίτση στη χθεσινή ‘Ε’:
http://www.enet.gr/online/online_fpage_text/id=36222108
Αγαπητέ Mike,
Θα ήθελα συνοπτικά και αποσπασματικά, για να μην κάνω κατάχρηση του χώρου, να σχολιάσω την πολύ καλή ανάρτησή σου αρχίζοντας από την αναφορά σου στο ‘τέλος της ευμάρειας με δανεικά’.
Νομίζω ότι πρέπει να πάμε λίγο πιο πίσω για να αναγνωρίσουμε ότι προηγήθηκε το τέλος της γενιάς της στέρησης και αποταμίευσης, της γενιάς της παραγωγής. Η γενιά της στέρησης δημιούργησε τη γενιά της ευμάρειας που κατέληξε γενιά ευμάρειας με δανεικά. Και εξηγώ: το πρόβλημα, κατά τη γνώμη μου, βρίσκεται στο γεγονός ότι οι αυξανόμενες ‘κατασκευασμένες’ καταναλωτικές και επενδυτικές ανάγκες δεν μπορούν να ικανοποιηθούν πλέον από μια τεχνολογικά καθυστερημένη και κλαδικά αποδιαρθρωμένη εγχώρια παραγωγή. Το αποτέλεσμα είναι η διεύρυνση της δυσαναλογίας εισαγωγών-εξαγωγών που βρίσκεται κοντά στο 4 προς 1 υπέρ των πρώτων. Η χρηματοδότηση αυτού του ελλείμματος οδηγεί στο δανεισμό που σήμερα, λόγω της κρίσης, γίνεται με πιο αρνητικούς όρους υποθηκεύοντας το μέλλον της χώρας και όπως σωστά λες ‘ληστεύοντας’ το μέλλον των παιδιών μας. Οι ευθύνες όμως δεν είναι τόσο απλά σε όσους βλέπουν αυτούς που παράγουν ως καπιταλιστές, ως εχθρούς της κοινωνίας, γιατί στην Ελλάδα δεν παράγουν ούτε οι καπιταλιστές, αφού τα κέρδη του εμπορικού κεφαλαίου είναι τέτοια που συχνά αποστρέφεται το ίδιο το κεφάλαιο τις παραγωγικές επενδύσεις, συρρικνώνοντας την παραγωγική απασχόληση. Το μέλλον των παιδιών μας υποθηκεύει επίσης και η ανισορροπία μεταξύ εκπαιδευτικού συστήματος και μιας τεχνικά καθυστερημένης και κλαδικά αποδιαρθρωμένης παραγωγικής βάσης. Ο φαύλος κύκλος της οικογενειακής επένδυσης στην εκπαίδευση και της διαρκούς αποειδίκευσης/υποβάθμισης των επιστημονικών γνώσεων και δυνατοτήτων παραγωγικής απασχόλησης των νέων μας διέψευσε προσδοκίες, συσσώρευσε αδιέξοδα και οργή. Η βραχυπρόθεσμη αναζήτηση δεξιοτήτων δεν αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα που εξελίχθηκε σε δομικό χαρακτηριστικό της κοινωνίας μας. Ελλοχεύει ο κίνδυνος να εξελιχθεί στην άλλη όψη της αποειδίκευσης. Νομίζω ότι πρέπει να μιλήσουμε για την ανάγκη μιας ‘ολικής επαναφοράς’ της παιδείας που θα στοχεύει όχι μόνο στην αντιστοίχηση εκπαίδευσης και πραγματικής οικονομίας – δημιουργώντας τις προϋποθέσεις ανταγωνιστικής επιβίωσης της χώρας με όρους αειφόρου ανάπτυξης – αλλά και στην έννοια της κοινωνικής ανάπτυξης με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης, ένταξης και συνοχής, που θα απαντούν στα φαινόμενα ρατσισμού και κοινωνικού εκχυδαϊσμού που αναφέρεις. Διαφορετικά θα ζούμε κοινωνικές εκρήξεις σαν αυτές του προηγούμενου μηνός.
XK